Katowice / 30. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Performatywnych A Part: Teatr A Part „Umarłam ze szczęścia”

Umarłam ze szczęścia jest najnowszym spektaklem Teatru A Part, powstałym w jubileuszowym, dwudziestym roku istnienia grupy.

To kolejne z cyklu przedstawień Teatru A Part, zainspirowanych historią i duchem miejsca, w którym pracuje na co dzień Marcin Herich i jego zespół w Katowicach oraz estetyką i konwencją kabaretu artystycznego pierwszej połowy XX wieku. W obecnej siedzibie Teatru A Part w latach 1907–1915 działało jedno z pierwszych niemych kin w Katowicach, zaś w latach 1940–1944 działał niemiecki kabarett Künstlerspiele.

Poza kilkoma zdjęciami wnętrza kabaretu, które przetrwały na pocztówkach oraz informacją o godzinach występów w niemieckiej prasie, nie zachowały się żadne inne ślady po tamtym variete. Nie wiemy nic na temat programu i charakteru odbywających się tam pokazów. Jednak wiedza na temat tego typu przedstawień w innych miastach ówczesnej Europy oraz uporczywa obecność Zeitgeist sprawia, że w kolejnych spektaklach quasi-kabaretowego cyklu, który stanowi osobny nurt w twórczości A Partu, artyści dokonują swoistej archeologii spirytystycznej i fikcyjnie rekonstruują kabaretowe „numery” swoich artystycznych antenatów, mieszając je ze współczesnością i stylem przedstawień Teatru A Part.

Bliskość stylistyczna i ideowa kabaretu artystycznego początku wieku i międzywojnia, zwłaszcza Republiki Weimarskiej, Zurychu i Paryża wobec naszych artystycznych poczynań (tematyka egzystencjalna, fatalizm i poczucie dekadencji, dezynwoltura obyczajowa, nawiązania do innych dziedzin sztuki, zwłaszcza sztuk wizualnych, zainteresowanie historią) sprawia, że czujemy się w takiej miksturze wyjątkowo dobrze i na miejscu.

Dotąd powstały trzy spektakle nurtu: Künstlerspiele. Sceny z Wielkiej Wojny (2014), W dżungli historii. Variete (2015) i Ostatnie dni ludzkości wg Karla Krausa (2018), do którego muzykę napisał słynny brechtowski kabaret muzyczny The Tiger Lillies.

Czwarty quasi-kabaretowy spektakl Teatru A Part pod tytułem Umarłam ze szczęścia spycha na dalszy plan temat wojny, naczelny wątek pojawiający się w poprzednich przedstawieniach nurtu, skupiając się bardziej na motywach artystycznych, egzystencjalnych i obyczajowych, także ze względu na nietuzinkowe losy protagonistki spektaklu Anity Barber (1899–1928), gwiazdy niemego kina, a także bezkompromisowej artystki-skandalistki i jednej z najważniejszych nowatorek teatru i tańca swoich czasów – ikony epoki Republiki Weimarskiej.

Spektakl nie jest biografią Berber, choć na wstępnym etapie pracy twórcy posługiwali się tytułem Życie i śmierć Anity Berber, który stał się ostatecznie tytułem pierwszej sceny spektaklu. Pojawiające się tam słowa „życie i śmierć” odnoszą się do dwóch zwalczających się żywiołów, przeplatających się z obłąkańczą intensywnością w losach artystów tamtej epoki, balansujących na krawędzi jak pięćdziesiąt lat później artyści epoki dzieci-kwiatów i poeci przeklęci. Anita Berber i jej losy są jedną z najbardziej jaskrawych manifestacji „życia jako dzieła sztuki” – jednego z ideałów awangardy.

Anita Berber znana jest dzisiaj przede wszystkim jako „naga tancerka”. Jej twórczość, choć przejawiała się również przez sceniczną nagość, dotyczyła trudów i mroków egzystencji. Berber mówiła: „Tańczę śmierć, chorobę, poronienie, syfilis, szaleństwo, umieranie, niedołężność, samobójstwo”. Z tego napięcia rodziła się nowa, niepokojąca, do trzewi prawdziwa sztuka. Z perspektywy sztuki współczesnej można powiedzieć, że Berber była i jest prekursorką i jedną z matek chrzestnych współczesnego performansu.

Biorąc na warsztat zachowane fragmenty filmów, zdjęcia i opisy przedstawień Berber, wybrane wątki z jej biografii i napisane przez nią teksty oraz teksty wywiadów, w nowym przedstawieniu „kabaretowym” dokonujemy rekonstrukcji i translacji tych motywów, wplatając je w swoisty teatralny freak show z pogranicza wykładu, teatru, rewii, performansu i kabaretu. Znane z twórczości Berber przedstawienia solowe lub duety, takie jak Morfina, Kokaina, Samobójstwo, Salome zostają zrekonstruowane i zdekonstruowane w nowym, współczesnym kontekście kulturowym.

Bezpośrednim motorem do realizacji przedstawienia była wystawa The Witch’s Cradle, prezentowana podczas Biennale Arte – La Biennale di Venezia 2022, odkrywająca na nowo dokonania zapoznanych artystek i tym samym przywracająca należne im miejsce. Choć na wystawie zabrakło Anity Barber, a może właśnie dlatego, przywołujemy ją z odmętów czasu i przypominamy.

Realizatorzy:

Scenariusz, reżyseria, choreografia, światło: Marcin Herich
Współpraca nad opracowaniem kostiumów i choreografią: zespół
Współpraca przy aranżacji przestrzeni i scenografii: Cezary Kruszyna
Opracowanie i tekst wykładu oraz tekst monologu (inspirowanego pismami Francisa Picabii oraz Leopolda Wolfganga Rochowanskiego): Natalia Kruszyna
Koncepcja i wykonanie instrumentów: Tomasz Manderla
Partia solowa na flecie: Krystyna Szymura
Występują: Alina Bachara, Daniel Dyniszuk, Katarzyna Gogacz, Grzegorz Król, Cezary Kruszyna, Natalia Kruszyna, Zuzanna Łapka, Krystyna Szymura, Karolina Wosz
Muzyka: Fryderyk Chopin, Ludwik van Beethoven, Jeremy Healy, Friedrich Hollaender, Janis Joplin, Camille Saint-Saëns, Ryūichi Sakamoto, Mischa Spoliansky, The Art of Noise.
W spektaklu wykorzystano fragment piosenki Ich bin von Kopf bis Fuß auf Liebe eingestellt Marlene Dietrich w tłumaczeniu Agnieszki Kreczmar, pochodzącej z filmu Błękitny anioł.

W spektaklu wykorzystano fragment wywiadu, udzielonego przez Janis Joplin przy okazji koncertu we Frankfurcie w Niemczech w 1969 roku.

Teatr wizualno-ruchowy.
Bilety w cenie 100 zł. Ilość miejsc ograniczona.
Obowiązuje rezerwacja miejsc: rezerwacjeapart@wp.pl.
+ 18

Międzynarodowy Festiwal Sztuk Performatywnych A Part to przegląd najciekawszych zjawisk artystycznych z obszaru sztuk performatywnych, ze szczególnym uwzględnieniem teatru: pozainstytucjonalnego, autorskiego, niewerbalnego, eksperymentalnego, alternatywnego i innowacyjnego. Festiwal powstał w 1994 roku i jest jedną z najstarszych cyklicznych imprez teatralnych w Polsce. Dyrektorem artystycznym od początku istnienia imprezy jest Marcin Herich.

W tym roku festiwal świętuje swój 30. jubileusz.
Portal taniecPOLSKA.pl wspiera medialnie to wydarzenie.

Program 30. Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Performatywnych A Part

7 czerwca 2024 (piątek)

godz. 18.00
Teatr Korez (galeria)
Przymierzanie Cieni. 20 lat Teatru A Part
Otwarcie wystawy fotograficznej. Wstęp wolny.
Wystawa czynna do 23 czerwca na godzinę przed i po spektaklach w Teatrze Korez.

godz. 20.00
Teatr Śląski (duża scena)
The Tiger Lillies (Anglia)
Koncert
Bilety w cenie 50 zł i 5 zł (dla osób z niepełnosprawnościami) dostępne w Teatrze Śląskim.

8 czerwca 2024 (sobota)

godz. 16.00–20.00
Art House Żarki
Czeski Piknik Teatralny

W programie:
R405
Czerwony kapturek albo to co dzieje się, nie przychodzi łatwo
Teatr lalki i przedmiotu.
Vendula Tomsu/Johana Pockova
Spotkaj lisa
Storytelling. Teatr tańca.
Borshch
Dziadek do orzechów. Balet warzywny
Teatr lalki i przedmiotu.

Pomiędzy spektaklami ognisko i poczęstunek.
Organizatorzy zapewniają transport z parkingu Muzeum Śląskiego w Katowicach o 15.00, powrót do Katowic ok. 21.00 w to samo miejsce. (Nie ma możliwości uczestniczenia w wydarzeniu z dojazdem własnym).
Bilety w cenie 150 zł. Ilość miejsc ograniczona.
Obowiązuje rezerwacja miejsc: biuro@fundacjaparyz.pl. 

9 czerwca 2024 (niedziela)

godz. 20.00
Kinoteatr Rialto
Radical Move
Film dokumentalny.
Bilety w cenie 18 i 21 zł dostępne w Kinoteatrze Rialto.

godz. 22.00
Uniwersytet Śląski (parking, ul. Moniuszki)
Teatr A Part
Femina
Widowisko plenerowe. W 25. rocznicę powstania spektaklu.
Wstęp wolny.
+ 18

10 czerwca 2024 (poniedziałek)

godz. 18.00
Biuro Wystaw Artystycznych BWA
Teatr Rawa
Pinok i Barbi
Teatr lalki i przedmiotu.
Bilety w cenie 50 zł do nabycia za pośrednictwem strony internetowej Teatru Rawa oraz przed przedstawieniem.
[wydarzenie towarzyszące]

godz. 20.00
Teatr Korez
Teatr Wolność
Syn
Teatr lalki i przedmiotu.
Bilety w cenie 50 zł dostępne w Teatrze Korez.
Spektakl tłumaczony na PJM.

11 czerwca 2024 (wtorek)

godz. 18.00
Biuro Wystaw Artystycznych BWA
Teatr Rawa
Angekok. Opowieść Arktyczna
Teatr lalki i przedmiotu.
Bilety w cenie 50 zł do nabycia za pośrednictwem strony internetowej Teatru Rawa oraz przed przedstawieniem.
[wydarzenie towarzyszące]

godz. 20.00
Teatr Korez
Aleksandra Kubiak
Czytanie
Performans. Wstęp wolny.
Spektakl tłumaczony na PJM.

12 czerwca 2024 (środa)

godz. 16.00, 16.45, 17.30, 18.15
Katowice Miasto Ogrodów (sala 211)
Teatro del Lemming (Włochy)
Metamorfozi. Di Forme Mutate
Teatr wizualno-ruchowy. Site-specific project.
Bilety w cenie 80 zł. Ilość miejsc ograniczona.
Obowiązuje rezerwacja miejsc: rezerwacjeapart@wp.pl.
+ 18

godz. 20.00
Scena/Atelier Teatru A Part
Teatr A Part
Umarłam ze Szczęścia
Teatr wizualno-ruchowy.
Bilety w cenie 100 zł. Ilość miejsc ograniczona.
Obowiązuje rezerwacja miejsc: rezerwacjeapart@wp.pl.
+ 18

13 czerwca 2024 (czwartek)

godz. 10.00–14.00
Instytut Korfantego (sala konferencyjna)
30 lat Festiwalu, 20 lat Teatru A Part
Konferencja. Wstęp wolny.

godz. 18.00
Katowice Miasto Ogrodów (sala 211)
Studio Wachowicz/Fret
Granica
Performans. Instalacja.
Bilety w cenie 50 zł do nabycia przed przedstawieniem. Płatność wyłącznie gotówką.
Rezerwacje: rezerwacjeapart@wp.pl.
Spektakl tłumaczony na PJM.
+ 18

godz. 20.00
Scena/Atelier Teatru A Part
Teatr A Part
Umarłam ze Szczęścia
Teatr wizualno-ruchowy.
Bilety w cenie 100 zł. Ilość miejsc ograniczona.
Obowiązuje rezerwacja miejsc: rezerwacjeapart@wp.pl.
+ 18

14 czerwca 2024 (piątek)

godz. 10.00–14.00
Instytut Korfantego (sala konferencyjna)
30 lat Festiwalu, 20 lat Teatru A Part
Konferencja. Wstęp wolny.

15 czerwca 2024 (sobota)

godz. 20.00
Katowice Miasto Ogrodów (sala 211)
Via Negativa (Słowenia)
Naked Life
Performans.
Bilety w cenie 80 zł do nabycia przed przedstawieniem. Płatność wyłącznie gotówką.
Rezerwacje: rezerwacjeapart@wp.pl.
+ 18

16 czerwca 2024 (niedziela)

godz. 18.00
Katowice Miasto Ogrodów (sala 211)
Eleni Ploumi (Holandia)
Misslightenment
Teatr tańca.
Bilety w cenie 50 zł do nabycia przed przedstawieniem. Płatność wyłącznie gotówką.
Rezerwacje: rezerwacjeapart@wp.pl.
+ 18

godz. 20.00
Pałac Młodzieży (sala teatralno-filmowa)
Divadlo Continuo (Czechy)
Hic Sunt Dracones
Teatr wizualno-ruchowy.
Bilety w cenie 80 zł do nabycia przed przedstawieniem. Płatność wyłącznie gotówką.
Rezerwacje: rezerwacjeapart@wp.pl.

Organizator festiwalu: Stowarzyszenie Teatralne A Part

Honorowy patronat nad festiwalem objął Prezydent Miasta Katowice Marcin Krupa.
Festiwal pod honorowym patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

Partnerzy:
Katowice Miasto Ogrodów. Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek
Miasto Katowice – Katowice dla Odmiany
Europejska Stolica Nauki Katowice 2024

Regionalny Instytut Kultury im. Wojciecha Korfantego

Współpraca:
Ibis Budget Katowice, Kinoteatr Rialto w Katowicach (Instytucja Filmowa Silesia Film), NOVÁ SÍŤ w Pradze, Pałac Młodzieży w Katowicach, Teatr Korez w Katowicach, Biuro Wystaw Artystycznych w Katowicach, Instytut im. J. Grotowskiego we Wrocławiu, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Fundacja Paryż w Katowicach, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego w Katowicach, Związek Polskich Artystów Fotografików. Okręg Śląski

Patronat medialny i wsparcie medialne:
Antyradio, „Gazeta wyborcza”, „Ultramaryna”, TVP Katowice, dziennikteatralny.pl, e-teatr.pl, taniecPOLSKA.pl

Dyrektor artystyczny festiwalu, kurator: Marcin Herich
Koordynatorka festiwalu: Monika Wachowicz

Projekt i przygotowanie materiałów graficznych: Marcin Stachoń