Fot. Marita Liulia
Spektakl Tero Saarinen Company zainspirowany twórczością Strawińskiego Stravinsky evening – Petrushka/Hunt pokazywany w ramach VII Festiwalu Wiosny w Poznaniu.
Stravinsky Evening to dwie silnie oddziałujące współczesne interpretacje klasycznych dzieł rosyjskiego kompozytora, Igora Strawińskiego. Choreograf Tero Saarinen, na którego wyjątkowy styl choreograficzny składają się wpływy sięgające od japońskiego teatru Butoh i sztuk walki po balet klasyczny i zachodni taniec współczesny, uważany jest powszechnie za jednego z wiodących interpretatorów Strawińskiego swojego pokolenia. Słynący z niesamowitych efektów wizualnych połączonych z innowacyjnym wykorzystaniem granej na żywo muzyki i multimediów Stravinsky Evening stanowi doskonały przykład holistycznego przeżycia typowego dla twórczości Saarinena.
Na spektakl składają się Petrushka, niezmiennie poruszający dramat trójkąta miłosnego, któremu towarzyszy znakomita grana na żywo muzyka sławnych akordeonistów Jamesa Crabba i Geira Draugsvolla, oraz HUNT, niezwykle intensywne solo Saarinena ułożone do Święta wiosny. HUNT odnosi się do wielowarstwowych tematów, w tym do licznych dwoistości ludzkiego istnienia oraz przemijalności piękna, a także do skutków nieustannego potoku informacji oraz postępu technologicznego. W utworze wykorzystywana jest również na żywo sztuka multimedialna artystki Marity Liulii. Spektakl poruszył już widzów i krytyków na całym świecie otrzymując liczne nagrody zarówno za jego choreografię i innowacyjne zastosowanie technologii, a także za niezapomnianą interpretację Tero Saarinena.
Tero Saarinen
dyrektor artystyczny, tancerz, choreograf
Tancerz-choreograf Tero Saarinen rozpoczął karierę jako tancerz Fińskiego Baletu Narodowego w 1985 roku, a jego kariera solisty zaczęła rozwijać się w roku 1988, po zdobyciu przez niego pierwszej nagrody części współczesnej Concours International de Danse de Paris. Pomimo sukcesów, które odnosił jako solista, w 1992 roku Saarinen opuścił Fiński Balet Narodowy udając się w poszukiwaniu nowych inspiracji dla tańca współczesnego do Europy Zachodniej oraz do Japonii, gdzie w latach 1992-1993 uczył się tradycyjnej sztuki tańca japońskiego i Butoh. Saarinen współpracuje z wieloma znanymi na całym świecie choreografami i jest uznawany za jednego z najbardziej znaczących tancerzy swojego pokolenia.
W ciągu swej kariery Saarinen stworzył ponad trzydzieści kreacji. W 1996 roku założył własną grupę stanowiącą bazę dla jego działalności choreograficznej. Poza pracą w Tero Saarinen Company i nauczaniem jego własnej techniki ruchu, jego dorobek zobaczyć można również w premierach zlecanych przez szereg innych znanych grup tanecznych. Dzieła Saarinena posiadają w swoich repertuarach między innymi Nederlands Dans Theater (NDT1, Holandia), Batsheva Dance Company (Izrael), Ballet Gullbenkian (Portugalia), Lyon Opéra Ballet (Francja), Göteborg Opera Ballet (Szwecja), Ballet National de Marseille (Francja), Ballet de Lorraine (Francja) oraz Fiński Balet Narodowy.
Za swą pracę artystyczną Saarinen uhonorowany został licznymi nagrodami. W roku 2001 otrzymał Nagrodę Finlandii a w 2005 – medal Pro Finlandia, najbardziej prestiżowy dowód uznania przyznawany fińskim artystom. Otrzymał również Nagrodę Taneczną International Movimentos w kategorii najlepszego męskiego wykonawcy w Niemczech w 2004 roku. W czerwcu tego samego roku francuskie Ministerstwo Kultury nadało mu tytuł Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres, natomiast w roku 2008 Fińska Fundacja Kultury przyznała mu nagrodę za jego dorobek artystyczny.
Historia spektaklu:
Mimo iż oryginalne dzieła stworzone zostały oddzielnie, choreograf Tero Saarinen uważa, że jego reinterpretacje posiadają szereg czynników wiążących, wśród których najważniejszym wydaje się być temat ofiary:
„W moim odczuciu, kukiełka Pietruszka jest w takim samym stopniu ofiarą jak Wybrana w Święcie wiosny. O ile w tym ostatnim niewinne młode życie złożone zostaje w ofierze dla dobra społeczności, w Pietruszce zniszczona zostaje niewinna miłość. W obu dziełach główne postaci zostają pozbawione prawa do swojego własnego życia. Tym, co łączy, według mnie, oba dzieła, jest dziwna traumatyczność – zarówno brzmieniowa jak i pod względem treści. Brutalność i poczucie osobistego, niezależnego głosu czynią te dzieła poruszającymi na poziomie ludzkim. Są one dla mnie, jak pełen bólu krzyk z podświadomości i dlatego są fascynujące”.
Intymne brzmienie aranżacji Pietruszki Igora Strawińskiego przez Jamesa Crabba i Geira Draugvolla na dwa akordeony klasyczne zainspirowały Tero Saarinena do stworzenia własnej interpretacji tego klasycznego dzieła. Duet muzyków ostatecznie odegrał istotną rolę w utworze grając na żywo na scenie wraz z tancerzami:
„Usłyszenie ich wersji było oszałamiającym doznaniem! Crabb i Draugsvoll wykorzystali partyturę fortepianową Strawińskiego do swojej aranżacji i mimo iż efekt końcowy był cudownie nowatorski, był on jednocześnie zadziwiająco wierny oryginałowi. Ta uniwersalność i – dla kontrastu – intymne brzmienie akordeonu również wydały się odpowiednim budulcem do dramatu miłosnego trójkąta, jaki chciałem stworzyć. Główny bohater Pietruszki jest intrygującą postacią, w oczywisty sposób spokrewnioną z licznymi archetypami pechowców występujących w historii filmu i literatury. Myślę, że wielu z nas może od czasu do czasu identyfikować się z postacią Pietruszki, Puncha, Pulcinelli, Gelsominy, czy nawet Bustera Keatona, którzy w swej naiwności i prostoduszności i tak są górą – nawet, gdy przegrywają. W moim dziele skupiam się wyłącznie na Pietruszce, Balerinie i Maurze. Nie chciałem, na przykład, dosłownie przedstawiać wrzawy na rynku w stylu Fokina w scenie początkowej. Wolałem odkrywanie wewnętrznej radości i świątecznego ducha odczuwanego przez postaci, gdy wreszcie uwalniają się spod władzy swojego manipulatora i gdy mogą uczestniczyć w ludzkich uczuciach i pozornej wolności”.
W przeciwieństwie do większości wersji Święta wiosny Strawińskiego, HUNT Saarinena skupia się na jednej osobie – jej męskości/kobiecości i przemijaniu piękna. Saarinen tak opisuje złożony proces, który doprowadził do jego pierwszej od dziesięciu lat choreografii solowej:
„Nie był moim pierwszy wyborem, ale w końcu wykorzystałem Święto wiosny, ponieważ muzyka Strawińskiego wywołuje nieskończenie fascynujące i zasadnicze tematy dotyczące ludzkiego istnienia stawiając pytania, którymi również ja chcę się zajmować w swojej twórczości. Do kogo należy nasze życie? Kto pociąga za sznurki? Święto wiosny jest najokrutniejszym i najpotężniejszym dziełem Strawińskiego. Jego prymitywność jest przerażająca, lecz zarazem fascynująca w swej pozornej prostocie. Dla mnie Święto wiosny jest przede wszystkim muzyką podświadomości. Wydobywa na światło dzienne brutalne, zwierzęce strony ludzkości dokładnie w chwili, gdy dąży ona do osiągnięcia stanu świętości. W HUNT chciałem zagłębić się w umysł i wewnętrzne konflikty osoby składanej w ofierze, a także osoby składającej w ofierze siebie samą. Taka sytuacja wyjściowa dała mi, jako wykonawcy, rzadką okazję do spojrzenia w głąb siebie, odzwierciedlenia moich własnych doświadczeń, a nawet – do zbadania moich korzeni bycia tancerzem.
Tworząc ten utwór czułem, że nadal – oprócz choreografii i oświetlenia zaprojektowanego przez Mikkiego Kunttu – potrzebuję silnego elementu, który pozwoliłby mi sprostać Strawińskiemu. Elementem tym okazała się wiodąca fińska artystka multimedialna Marita Liulia, która wnosi do spektaklu żywy, wirtualny poziom. Współpraca ta zaowocowała też wprowadzeniem do niego nowego tematu: czy poświęcamy siebie i całą wiedzę przodków w imię potoku nowych atrakcyjnych informacji i wynalazków?”
