Na zdjęciu: Boris Charmatz. Fot materiały (sic!).
Cykl (sic!) four seasons w 2016 roku będzie przebiegał pod hasłem TERAZ/NOW. Majową odsłonę cyklu otworzy 5 maja o godz. 19.00 w CSW Zamek Ujazdowski (Budynek Laboratorium) pokaz (bez tytułu) (2000) Tino Sehgala i Borisa Charmatza. Boris Charmatz w ramach Pożegnania Emilii w Muzeum Sztuki Nowoczesnej, we współpracy z (sic!), Instytutem Adama Mickiewicza oraz Instytutem Muzyki i Tańca, pokaże w sobotę 7 maja w godz. 12.00-17.00 w MSN-ie swój performans expo zéro, stworzony dla Musée de la Danse.
O projektach:
(bez tytułu) z 2000 roku jest pracą teatralną Tino Sehgala stworzoną na zakończenie dyskursu z materią teatru, przed przejściem w inny obszar twórczości artystycznej. Na wiele sposobów opisuje początek relacji artysty ze sztukami wizualnymi i ich rolą w rozwijaniu społeczeństwa. Pokazuje taniec XX wieku w sposób teatralny, przenosząc praktyki choreograficzne i związane z nimi obrazy ciała w muzealny porządek estetyczny. Dzięki temu możemy zastanowić się wspólnie, jaki mógłby być świat, gdyby system wartości społeczeństwa był tworzony przez taniec i choreografię ? Co, jeśli obecność i transformacja poszczególnych działań, a jednoczesność tworzenia i dekonstrukcji tańca oraz choreografii byłyby modelem organizacji społeczeństwa?
Początkowo w spektaklu tańczył sam Tino Sehgal, potem spektakl można było zobaczyć w dwóch kolejnych wersjach interpretowanych przez Franka Willensa i Borisa Charmatza. Każdy tancerz, wędrując samotnie przed publicznością, bez muzyki i dekoracji, wnosi do dzieła swój indywidualny rys, pozwalając narodzić mu się poprzez siłę swego ciała i osobowości. Tym samym tancerze przypominają nam o podstawowej roli interpretacji. A widz czerpie ogromną radość z odkrywania tych różnic.
Po obejrzeniu spektaklu sans titre widz będzie miał spojrzenie na to, czym był taniec w XX wieku. Podczas spektaklu rzadko jest przestrzeń na oddech, trochę się śmiejemy, ale nie często, ciało tancerza jest zmienione przez ból, oczy wyrażają rozpacz, porządek świata ulega wywróceniu do góry nogami. I wtedy braknie nam słów przed portretem wieku horroru. Interpretacja po 15 latach od premiery spektaklu pozwoli na uwspółcześnienie refleksji sprzed lat poprzez kody i wpływy najnowszych prac wizualnych Tino Sehgala.
expo zéro
Boris Charmatz oraz Pawel Althamer, Romain Bigé, Julie Cunningham, Janez Janša, Boris Ondreička, Chrysa Parkinson, Emily Roysdon, Marlène Saldana, Frank Willens.
Kiedy Boris Charmatz został dyrektorem Narodowego Centrum Choreografii w Nantes w 2009 roku, jedną z jego pierwszych decyzji była zmiana nazwy tego miejsca na Musée de la Danse. W towarzyszącym temu manifeście Charmatz wspominał o konieczności pozbycia się terminów „narodowy”, „centrum” oraz „choreografia”. Nie był to tylko sojusz ze sztukami wizualnymi, syndrom „zwrotu performatywnego” łączącego taniec i teatr ze sztuką współczesną, ale także początek badań nad ideą wystawiania i kolekcjonowania ruchu a także koncepcją wystaw choreograficznych łączących teorię z praktyką. „W świecie tańca, zwykle nie mamy muzeów, bo to nasze ciała zajmują się przechowywaniem sztuki” – twierdził choreograf.
Jednym z najważniejszych projektów Musée de la Danse jest expo zéro, choreograficzna wystawa umieszczona w punkcie zero. Jest to wystawa bez dzieł sztuki, ale z udziałem artystów, choreografów, tancerzy, filozofów, teoretyków, kuratorów. Nie przedstawia obiektów, rzeźb, instalacji, ani żadnych innych materialnych artefaktów, prezentuje za to inscenizowane rozmowy, krótkie pokazy choreografii, gesty, słowa i ruch. Dziesięć zaproszonych osób, za każdym razem jest to inna grupa, spędza cztery dni na intensywnej rezydencji, tworząc coś na kształt „do-and-think-tank’u”. Z tych rozmów tworzy się wizja potencjalnego „muzeum tańca” w choreograficznym performansie, który odbywa się ostatniego dnia.
expo zéro to inscenizowana wystawa, gdzie wybitni choreografowie tańczą i rozmawiają z artystami, pisarzami, krytykami i publicznością na temat powodów i sposobów – od najbardziej prywatnych po najbardziej polityczne – tworzenia ruchu. expo zéro miało wcześniejsze odsłony m.in. w Tate Modern w Londynie, Berliner Festwochen/Foreign Affairs, w BAK w Utrechcie, czy na festiwalu Performa 11 w Nowym Jorku.
Trudno było o bardziej właściwy moment na prezentację expo zéro w Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Kiedy Muzeum musi wyprowadzić się z pawilonu Emilia, kiedy jego los staje się niepewny, a idea muzeum znów poddana zostaje redefinicji; i kiedy jedyna kolekcja to grupa ludzi: performerów i widzów zgromadzonych w jednym miejscu w tym samym czasie.
O artystach:
Tino Sehgal to brytyjsko-niemiecki artysta urodzony w Londynie w 1976 roku. Po ukończeniu studiów tanecznych oraz ekonomii politycznej rozwinął swoją działalność w dziedzinie sztuk wizualnych. Jego prace były wystawiane w muzeach na całym świecie m.in. na Biennale w Wenecji (gdzie w 2013 roku przyznano mu nagrodę „Złotego Lwa”) czy Documenta 13. Indywidualne wystawy Sehgala zorganizowano m.in. w Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku, Londyńskim Institute of Contemporary Art oraz Tate Modern.W spektaklu (bez tytułu) (2000) Tino Sehgal ożywia swoją przeszłość jako tancerz i choreograf. Po realizacji (bez tytułu) (2000) Sehgal opuścił teatr, przenosząc się do muzeów. Muzea – zamiast przedmiotów – zaczęły wystawiać ludzi, reżyserowane sytuacje, rozmowy, spotkania i w efekcie otwierać oddziały performansu, tańca i teatru. Sehgal nie zgadza się na dokumentowanie swoich prac, tłumacząc, że performans może być utrwalony „tylko w pamięci oglądającego”. Jego prace w muzeach – m.in. w holu Tate Modern, muzeum Guggenheima czy podczas ostatnich Documenta w Kassel – trwają przynajmniej sześć tygodni, czyli tyle, co przeciętna wystawa.
Boris Charmatz to okrzyknięty swego czasu enfant terrible, a następnie wschodzącą gwiazdą współczesnego konceptualnego tańca choreograf, nauczyciel, badacz tańca, autor książek i publikacji – otwarty i wszechstronny. Dzięki debiutanckiej, bardzo radykalnej, a dziś już kultowej, choreografii aatt..enen..tionon w wieku zaledwie 23 lat szturmem zdobył europejskie sceny. Jego ostatnie projekty- spektakle to Enfants – na 26 dzieci, 9 tancerzy i 3 maszyny, zrealizowany w 2011 roku na festiwalu w Awinionie na dziedzińcu pałacu papieskiego, 50 ans de danse– spektakl poświęcony twórczości Merca Cunninghama z odtworzonymi wiernie choreografiami ze zdjęć i nagrań, wykonywany przez studentów, amatorów i zawodowych tancerzy, zmieniający swą nazwę, bez zmiany treści; spektakl Levée des conflits – choreografia, która zmienia formę bez ruchu a porusza się bez zmiany kształtu. Charmatz uczestniczy regularnie w projektach improwizowanych z takimi artystami jak Saul Williams, Archie Shepp, Médéric Collignon oraz Steve Paxton. Tańczy również w spektaklach Odile Duboc, Fanny de Chaillé, Pierre Alféri and Meg Stuart. Jako profesor wizytujący Berliński Universität der Künste przyczynił się do zmiany programu nauczania uczelni. Wraz z Izabelle Launay napisał książkę Podtrzymywać: a propos współczesnego tańca. Dyrektor Narodowego Centrum Choreografii przekształconego przez niego w Musée de la danse w Bretanii, które funkcjonuje także jako ruchoma platforma wymiany myśli, doświadczeń, idei, gdzie granice tańca są wciąż przesuwane.
***
expo zéro to projekt Borisa Charmatza/Musée de la danse. Edycja w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie została zainicjowana i jest kuratorowana przez Magdę Lipską i Joannę Warszę we współpracy z Borisem Charmatzem i Martiną Hochmuth.
Dzięki wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza, Instytutu Tańca i Muzyki oraz (sic!) four seasons/ Fundacja Ciało Się.
Organizatorami przeglądu TERAZ/NOW są Fundacja Ciało Się oraz CSW Zamek Ujazdowski.
Musée de la danse / Centre chorégraphique national de Rennes et de Bretagne pod kierownictwem Borisa Charmatza to stowarzyszenie utrzymywane z grantów Ministerstwa Kultury i Komunikacji Francji, Miasta Rennes oraz regionalnego samorządu Bretanii i Ille-et-Vilaine. www.museedeladanse.org
***
Projekt całorocznych prezentacji współczesnego tańca improwizowanego w różnych formach (od spektaklu po performans) – ( sic! ) four seasons, mający swoje korzenie w festiwalu improwizacji tańca [sic!] – chce regularnie prezentować wydarzenia poświęcone improwizacji tańca i towarzyszącym jej zagadnieniom.
W ramach rozpoczętej w tym roku współpracy partnerskiej z Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski (sic!) four seasons zostało włączone w program działań CSW. W jego ramach zaplanowano konsekwentną, regularną i dogłębną budowę programu, w którym kluczową rolę pełni improwizacja tańca jako metoda twórcza oraz sposób uprawiania i prezentowania sztuki Kluczowym zagadnieniem prezentacji nie będą rozwiązania formalne, ale powód działania. Organizatorzy chcą prezentować sztukę improwizacji w jej najlepszym wydaniu, artystów odważnych i bezkompromisowych. Ich prace są bardzo różne, rozwiązania nieoczywiste, bo podporządkowane działaniu nieprzewidywalnemu – żywej relacji twórcy z tematem, osobą, rzeczywistością, tym, co tu i teraz. Życie i jego manifestacje w wielu odmianach oraz sama forma prezentacji stanowią wspólny obszar zainteresowań.
Jako podstawowa zasada każdej twórczości, improwizacja posiada aspekt uniwersalny, mocno związany z naszą egzystencją. Jej zasadę – działanie w czasie rzeczywistym – możemy zaś odnieść do filozofii życia samego w sobie. Oprócz najwybitniejszych, światowych twórców orgabizatorzy chcieliby także prezentować artystów młodych, początkujących, studentów i absolwentów wyższych szkół związanych z tańcem.
W programie zaplanowano także blok edukacyjny: warsztaty, panele, publikacje materiałów dotyczących teorii improwizacji tańca. Nowym obszarem prezentowanym i badanym przez organizatorów będzie taniec w relacji ze sztukami wizualnymi, ich wzajemne wpływy, zależności i inspiracje. Taniec jako forma, architektura przestrzeni, przekaz artysty, uchwycona rzeczywistość, stan osoby lub świata, znajduje coraz częściej wspólny język ze sztukami wizualnymi. Wspólnie chcą oddać fragment rzeczywistości lub fikcji poddany wizji i działaniu artystycznemu, nadać formę ideom i sprawom w sposób pozbawiony egzaltacji formalnej i psychologicznej, a także myślenia estetycznego. Nie chodzi o użyteczność jednej sztuki względem drugiej, raczej o sposób obecności – taniec to także sztuka wizualna.
Strona festiwalu: www.sic.warszawa.pl
