Bytom: Ogólnopolska Konferencja Kultury – sympozjum „Taniec”

Ogólnopolska Konferencja Kultury to multidysplinarne, wielowątkowe przedsięwzięcie zaplanowane z myślą o możliwie kompletnym poznaniu, przedyskutowaniu, zinterpretowaniu, w efekcie zaś – wcieleniu w życie zamierzeń i realizacji potrzeb polskich środowisk artystycznych. Na konferencję złoży się cykl 11 sympozjów zorganizowanych według dwóch dopełniających się nawzajem  porządków: tematycznego i geograficznego, oraz dwunastego sympozjum podsumowującego całość.

Otwierające konferencję panele, poświęcone kolejnym dziedzinom sztuki, skupią się na muzyce, sztuce tradycyjnej, teatrze, sztukach plastycznych oraz tańcu. Plenarne obrady z udziałem środowiskowych autorytetów, artystów i organizatorów mają za zadanie omówienie najistotniejszych zagadnień wiążących się z aktualnym stanem kultury w Polsce, zarówno w jej wymiarze instytucjonalnym, jak i z punktu widzenia indywidualnego twórcy.

Publikujemy program sympozjum poświęconego tańcowi. Zachęcamy do rejestracji – są jeszcze dostępne wolne miejsca.

PROGRAM

9.00–9.20 Otwarcie Konferencji

9.20–10.35

Status i definicja artysty

Moderator: Ewa Wycichowska

10.35–11.50  

System wsparcia artysty tancerza

Moderator: Jacek Przybyłowicz

11.50–12.10

Przerwa kawowa 

12.10–13.40

Specyfika instytucji tanecznych – szanse i wyzwania 

Moderator: Romana Agnel

13.40–14.55 

Relacje zespołów bez sceny (w tym NGO’s) z instytucjami scenicznymi 

Moderator: Elżbieta Mendakiewicz  

14.55–16.00

Przerwa obiadowa

16.00–17.15 

Scena jako element procesu formowania dojrzałego artysty

Moderator: Sławomir Gidel

17.15–18.45

Przekwalifikowanie profesjonalnych artystów tańca

Moderator: Barbara Sier-Janik

18.45–20.00

Upowszechnienie i edukacja powszechna, taniec w mediach

Moderator: Anna Królica

Organizatorzy zastrzegają sobie możliwość zmian w programie.

O konferencji:

Status artysty – definicja 

Moderator:  Ewa Wycichowska, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina

Uczestnicy dyskusji:

Witold Biegański, Związek Zawodowy Artystów Baletu Teatru Wielkiego w Łodzi

Maxymilian Bylicki, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Klaudia Carlos-Machej, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina

Grzegorz Pańtak, Kielecki Teatr Tańca

Celem panelu jest przede wszystkim wypracowanie definicji statusu artysty w zawodzie tancerza (zatem z pominięciem tematu statusu twórcy dzieł choreograficznych czy pedagoga tańca). Podstawą rozważań będą dotychczasowe regulacje prawne.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 27 kwietnia 2010 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania zawód artysty należy do grupy specjalistów oraz do podgrupy 26, która obejmuje specjalistów z zakresu prawa, dziedzin społecznych i kultury. W klasyfikacji tej specjalistów charakteryzuje najwyższy poziom wykształcenia, wysoki poziom wiedzy specjalistycznej, doświadczenie i umiejętności w zakresie danej dziedziny. Wśród zadań przypisanych specjalistom wyróżniono wdrażanie koncepcji artystycznych w praktyce, powiększanie dorobku artystycznego oraz przekazywanie wiedzy w tym zakresie. 

W artykule autorstwa Regionalnego Rzecznika ZUS o emeryturach dla artystów możemy natomiast znaleźć akapit zatytułowany Kto jest twórcą, a kto artystą, w którym autorka, Monika Kiełczyńska, określa klasyfikację obu wolnych zawodów w następujący sposób:

„Za twórcę uważa się osobę, która tworzy dzieła w zakresie architektury wnętrz i krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego.

Za artystę natomiast uważa się osobę wykonującą zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów”.

Te zagadnienia, stanowiąc wytyczne prawne dla panelistów, w połączeniu z wiedzą płynącą z praktyki, powinny doprowadzić do zaktualizowania kryteriów definicyjnych.

System wsparcia artysty tancerza 

Moderator: Jacek Przybyłowicz, choreograf, rada programowa ds. tańca – Instytut Muzyki i Tańca

Uczestnicy dyskusji:

Jacek Łumiński, Wydział Teatru Tańca w Bytomiu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie

Kaya Kołodziejczyk, artystka, choreografka

Anna Królica, Polski Teatr Tańca w Poznaniu

Krzysztof Pastor, Polski Balet Narodowy

Na świecie istnieją różne systemowe rozwiązania zapewniające wsparcie dla środowiska tancerzy. W wielu krajach Europy Zachodniej, ze szczególnym uwzględnieniem państw skandynawskich, istnieją wciąż bardzo rozbudowane systemy zapewniające podstawowe pakiety osłonowe artystom niezależnym oraz tym skupionym wokół instytucji. To bardzo szeroko rozumiane zabezpieczenia socjalne, zdrowotne i emerytalne. Umożliwiają tancerzom choćby przejście na wcześniejszą emeryturę po osiągnięciu 40. roku życia i są częścią ogólnego, zintegrowanego systemu wsparcia społecznego. W Norwegii, Finlandii, Szwecji trwa jednak dyskusja na temat utrzymania szczególnego pakietu wsparcia wąskich grup zawodowych, do których  należą m.in. sportowcy i właśnie tancerze. W innych krajach Europy Zachodniej działająz kolei metody zabezpieczeń społecznych skupiających się m.in. na systemach kas ubezpieczeń zawodowych. W zespołach instytucjonalnych zakładają one pobieranie z miesięcznego wynagrodzenia stałych tancerzy części uposażenia, które w momencie zakończenia kariery jest zwracane wraz z odsetkami i ułatwia rozpoczęcie nowej drogi zawodowej.

Po zmianach systemowych, jakie zaszły w Polsce po 1989 roku, wsparcie systemowe dla tancerzy jest skromniejsze niż w wielu innych europejskich państwach. Niemniej jednak przełomowym rozwiązaniem okazał się wdrożony w ostatnich latach przez Instytut Muzyki i Tańca system przekształceń zawodowych tancerzy. Dzięki niemu środowisko zyskało strukturalny model zmiany profilu zawodowego. Jest on niezwykle ważnym rozwiązaniem systemowym dla tancerzy pokolenia 35+. Warto zaznaczyć, że jesteśmy obecnie jedynym krajem Europy Środkowej, który wypracował podobny model. Debata wokół systemów wsparcia artysty tancerza trwa nie tylko w Polsce. Są one weryfikowane i poddawane ocenie środowiskowej w większości krajów Europy. W naszej dyskusji włączymy się w ten dyskurs, nawiązując zarówno do rozwiązań polskich, jak i zagranicznych. W trakcie panelu wspólnie poszukamy odpowiedzi na pytanie, jaki zestaw rozwiązań byłby najbardziej odpowiedni wobec potrzeb tancerzy.

Specyfika instytucji tanecznych – szanse i wyzwania 

Moderator: Romana Agnel, Cracovia Danza

Uczestnicy dyskusji:

Beata Danielska, Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”

Bożena Kociołkowska, Fundacja „Sztuki Tańca” 

Dominik Muśko, Balet Teatru Wielkiego w Łodzi

Elżbieta Szlufik-Pańtak, Kielecki Teatr Tańca

Podczas panelu zarysowana zostanie panorama instytucji tanecznych w Polsce, z uwzględnieniem ich organizatorów, modeli i warunków funkcjonowania oraz wielkości zespołów tanecznych i możliwości prezentacji. Interesującym kontekstem okaże się tu działalność i funkcjonowanie francuskiego centrum choreograficznego – potraktujemy je jako potencjalny model do zastosowania na polskim gruncie. W dyskusji pojawią się również przykłady polskich instytucji działających według powyższego schematu, przywołane zostaną ich doświadczenia (Balet Cracovia Danza, Kielecki Teatr Tańca, Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”). Wraz z zaproszonymi gośćmi przedyskutujemy wiele istotnych kwestii, takich jak cele i zadania instytucjonalnych zespołów tanecznych, a także niezależność w ich działalności; plusy i minusy pracy zespołu tanecznego działającego w ramach innych instytucji (opera, zespoły pieśni i tańca); organizacja pracy tancerza i realizacja zadań organizatora w świetle wymogów prawa pracy.

Relacje zespołów bez sceny (w tym NGO’s) z instytucjami scenicznymi 

Moderator: Elżbieta Mendakiewicz, Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa im. Ludomira Różyckiego w Bytomiu

Wprowadzenie w tematykę: Jadwiga Majewska – krytyk, teoretyk, kurator, Uniwersytet Jagielloński, Międzynarodowy Festiwal Tańca Współczesnego Kroki w Krakowie

Uczestnicy dyskusji:

Sławomir Gidel, Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa im. Janiny Jarzynówny w Gdańsku

Bożena Klimczak, Wrocławski Teatr Tańca

Dariusz Miłkowski, Teatr Rozrywki w Chorzowie

Magdalena Sierakowska, Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa im. Feliksa Parnella w Łodzi

Problem korzystania ze sceny dotyczy wszystkich jednostek, których działalność związana jest z publicznym pokazem tańca lub przygotowaniem do pokazu (teatrów, zespołów baletowych różnego typu, także niezależnych, szkół baletowych) i związany jest z przyjętą polityką programową tych instytucji. Zadaniem panelu jest ustalenie skali problemów, z jakimi borykają się wymienione jednostki występujące o użyczenie sceny i te, które udostępniają scenę w warunkach swego funkcjonowania. Postawione zostanie pytanie o oczekiwania podmiotów w kontekście obowiązujących prawnych rozwiązań. 

Propozycje ewentualnych ułatwień we współpracy zostaną wsparte przykładami rozwiązań przyjmowanych przez jednostki. Studium przykładów – ukazanie dobrych praktyk – będzie podstawą do sformułowania obowiązujących zainteresowane strony zasad i realizowanych zadań, w tym dotyczących poprawy zaplecza infrastrukturalnego istniejących instytucji. 

Rozważona zostanie zasadność tworzenia nowych interesujących projektów tanecznych angażujących wszystkich zainteresowanych jako wartości wzbogacającej ofertę kultury. Postawione zostanie również pytanie, w jaki sposób należy dotrzeć do odbiorcy, czyli w jaki sposób promować wydarzenie. 

Celem dyskusji jest ustalenie rekomendacji i wniosków, których systemowe wdrożenie mogłoby poprawić funkcjonowanie tańca w Polsce: zadbać o jego jakość, a także o potrzeby wykonawców i widzów. 

Scena jako element procesu formowania dojrzałego artysty

Moderator: Sławomir Gidel, Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa im. Janiny Jarzynówny w Gdańsku

Wprowadzenie w tematykę: Sławomir Pietras

Uczestnicy dyskusji: 

Maria Andrzejewska, Fundacja „Balet”

Elżbieta Mendakiewicz, Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa im. Ludomira Różyckiego w Bytomiu

Krzysztof Pastor, Polski Balet Narodowy

Marek Różycki, Państwowa Szkoła Baletowa w Berlinie

Tematem rozważań podejmowanych w ramach panelu będzie dostosowanie umiejętności absolwentów polskich szkół baletowych do wymagań współczesnego rynku pracy.

Edukacja taneczna w szkołach baletowych ma ogromne znaczenie w formowaniu dojrzałości i tożsamości artystycznej. Należy jednak przy tym zauważyć, że wielu absolwentów szkół cechuje brak doświadczenia artystycznego spowodowana niewielkim dostępem do praktyk scenicznych, problematyczny pozostaje również repertuar zespołów baletowych, trudno o wzory do naśladowania. Uwarunkowania te są znaczącym utrudnieniem na etapie poszukiwania pracy przez młodego tancerza.

Celem dyskusji będzie odnalezienie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób zapewnić miejsce i sposobność do zdobywania doświadczenia zawodowego przez młodych tancerzy. Podjęty zostanie temat repertuaru scenicznego szkół baletowych i możliwości prezentowania go na publicznych scenach. Rozważone zostaną także różnorodne możliwości współpracy teatrów z placówkami kształcącymi młodych tancerzy jako pomost między młodością a doświadczeniem.

W tym kontekście podczas panelu podniesione zostaną również zagadnienia bardziej ogólne: kwestia liczby etatów dla absolwentów polskich szkół baletowych, popyt i podaż na tanecznym rynku pracy, emigracja zawodowa jako czynnik zniechęcający do kontynuacji nauki tańca.

Przekwalifikowanie profesjonalnych artystów tańca 

Moderator: Barbara Sier-Janik, Sekcja Tańca i Baletu – Związek Artystów Scen Polskich

Wprowadzenie w tematykę: Jennifer Curry, Dancers’ Career Development, International Organization for the Transition of Professional Dancers

Joanna Szymajda, Instytut Muzyki i Tańca

Uczestnicy dyskusji:

Urszula Drzewińska, Sekcja Tańca i Baletu – Związek Artystów Scen Polskich

Marcin Kędziora, Sekcja Tańca i Baletu – Związek Artystów Scen Polskich

Jolanta Rybarska, Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa im. Romana Turczynowicza w Warszawie

Problematyka przekwalifikowania profesjonalnych artystów tańca – system ich wspomagania przy przejściu do innego zawodu. 

Transformacja, reorientacja zawodowej i przekwalifikowanie tancerzy – to terminy używane zamiennie, odnoszą się one do tych okresów w karierze zawodowych tancerzy, w których stopniowo lub nagle przestają oni uprawiać swój zawód. Następuje to z racji wieku, utraty zdrowia, kontuzji, a dziś bardzo często na skutek mniej lub bardziej uzasadnionej oceny zwierzchników o „braku przydatności artysty do wykonywania pracy w zawodzie” (dziś to wiek ok. 35–38 lat dla tancerzy klasycznych i ok. 50 lat dla tancerzy tańca współczesnego). 

Wprowadzone w 2009 roku zmiany ustawowe pozbawiły zawodowych tancerzy prawa do wcześniejszych emerytur. Zmiana ta wykreowała całkowicie nową sytuację społeczno-ekonomiczną niewielkiej grupy zawodowej artystów tańca, liczącej w Polsce ok. 800 osób. Sprawą wielkiej wagi stało się stworzenie stałego, systemowego programu wsparcia reorientacji zawodowej tancerzy w polskich warunkach. Opracowaniem takiego programu, przy zaangażowaniu środowiska tańca, zajął się Instytut Muzyki i Tańca – Departament Tańca. Podczas panelu pani Joanna Szymajda przedstawi cele i regulaminowe zasady funkcjonującego od grudnia 2015  programu wsparcia przekwalifikowania zawodowego tancerzy, z którego do tej pory skorzystało ok. 30 artystów.

Choć w osądzie zawodowego środowiska tańca najbardziej pożądane byłoby prawo do wcześniejszych emerytur, tancerze powoli uznają wymieniony program za istotny w poszukiwaniu nowych perspektyw zawodowych, nowych profesji.

Celem panelu będzie omówienie dostępnych dotąd sposobów przekwalifikowania zawodowego, ale również poszukiwanie nowych dróg i sformułowanie postulatów na przyszłość.

Upowszechnienie i edukacja powszechna, taniec w mediach

Moderator: Anna Królica, Polski Teatr Tańca w Poznaniu                

Uczestnicy dyskusji:

Katarzyna Bester, Katedra Performatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego

Karolina Garbacik, Niepubliczna Szkoła Sztuki Tańca w Białymstoku, Podlaskie Stowarzyszenie Tańca

Adam Kamiński, kurator tańca, animator kultury

Podczas panelu będziemy rozmawiać o obecności i widzialności tańca w mediach oraz powracającej potrzebie jego autonomiczności. Przyjrzymy się dokładniej edukacji nieformalnej, czyli warsztatom mistrzowskim i innym formom popularyzowania idei tańca współczesnego.

Chcemy przypomnieć znaczenie wybranych inicjatyw (np. Myśl w ruchu, Tańczące parabole) mających na celu podniesienie poziomu wiedzy na temat tańca w edukacji powszechnej i społecznego rozpoznawania/rozumienia tańca współczesnego. Odrębne, warte omówienia zagadnienia stanowią pozycjonowanie na rynku edukacyjnym innych szkół tańca niż baletowe oraz kształcenie akademickie.

***

Więcej informacji: http://konferencjakultury.pl/