Dziesiąta rocznica śmierci Kazuo Ohno i pokaz „Zielonego stołu” z udziałem Yoshito Ohno

1 czerwca mija 10. rocznica śmierci Kazuo Ohno. W tym dniu, dzięki uprzejmości zespołu Ensemble Sonne, udostępniony online zostaje spektakl Zielony stół  (2017) Kurta Joossa z udziałem syna Kazuo Ohno, Yoshito Ohno, zmarłego na poczatku tego roku. Przedstawienie zostało zarejestrowane w Kobe w 2019 roku: https://ensemblesonne-news.jimdofree.com/online  

Przypominamy sylwetkę Kazuo Ohno, który razem z synem gościł w Polsce w 1994 w ramach 1. Spotkań Sztuki Akcji ROZDROŻE, na zaproszenie kuratora Janusza Marka. Następnie dzięki Fundacji POMPKA nasz kraj odwiedził w 2015 Yoshito Ohno, który wystepował, prowadził warsztaty, a także promował wydaną rok wcześniej wyjątkową publikację autorstwa Kazuo Ohno i swojego, ojca i syna, Świat butoh Kazuo Ohno, wydaną przez POMPKĘ we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca w ramach Programu wydawniczego.

***

Zespół Ensemble Sonne o prezentacji Zielonego stołu:

„Jesteśmy zaszczyceni mogąc podzielić się z Wami pełną rejestrację spektaklu The Green Table 2017, który zaprezentowany został 1 czerwca 2019 w Kobe. Spektakl inspirowany jest wybitnym dziełem Kurta Joossa Zielony stół (1932). Gościem specjalnym naszego spektaklu jest Yoshito Ohno, pionier tańca butoh. Jesteśmy pod ogromnym wrażeniem jego tańca, będącego wołaniem o pokój na świecie. Yoshito Ohno zmarł w styczniu tego roku, ale w naszych sercach będzie żył na zawsze. 1 czerwca 2020 to także 10. rocznica śmierci ojce Yoshito – Kazuo Ohno. Minął rok od momentu, w którym razem z Yoshito Ohno staliśmy na jednej scenie w Kobe. Mamy nadzieję, że zapis naszego wspólnego spektaklu będzie dla Was dobrym doświadczeniem w tym szczególnym dniu”.

***

Kazuo Ohno (1906–2010) – tancerz butoh, pedagog, choreograf. Urodził się 27 października 1906 miejscowości Hakodate na wyspie Hokkaido (Japonia). Ojciec Kazuo, jako szef lokalnej spółdzielni rybackiej, mówił biegle po rosyjsku i wypływał na połowy ryb aż w okolice Kamczatki. Matka Kazuo była świetną kucharką specjalizującą się w potrawach kuchni europejskiej. Potrafiła także grać na koto (tradycyjny japoński instrument posiadający 13-strun) i na organach. Gdy na nich grała, jej dzieci często towarzyszyły śpiewem.

W okresie gimnazjalnym Kazuo został wysłany do prefekturzy Akita, aby zamieszkać  u krewnych z rodziny Shiraishi, którzy nie mieli dzieci. Uczęszczał do gimnazjum w miejscowości Odate i należał też do gimnazjalnego klubu sportowego, gdzie zabłysnął wyjątkowymi zdolnościami sportowymi. Od 1926 kontynuował naukę w Akademii Wychowania Fizycznego i Gimnastyki (jap. Nihon tai’iku-kai taisō gakkō). Choć Kazuo Ohno był kiepskim uczniem, wykazywał duży talent ruchowy. Pewnego dnia roku 1929, kierownik internatu, w którym Kazuo mieszkał, zabrał 23-letniego młodziaka na spektakl hiszpańskiej tancerki Antonii Mercé do tokijskiego Teatru Cesarksiego (jap. Teikoku Gekijō). „La Argentina”, określana także mianem „królowej kastanietów”, była niezaprzeczalną pionierką i reformatorką tańca hiszpańskiego, wysoko cenioną przez hiszpańskiego poetę Federica García Lorkę. Występ „La Argentiny” wywarł na młodym Kazuo ogromne i niezatarte wrażenie.

Po ukończeniu  Akademii Wychowania Fizycznego i Gimnastyki Kazuo rozpoczął pracę jako nauczyciel wychowania fizycznego w prywatnej szkole Kantō Gakuin w Jokohamie (jap. Shiritsu Kantō Gakuin). Następnym miejscem zatrudnienia Kazuo była żeńska szkoła Sōshin (jap. Sōshin jo-gakkō), gdzie Kazuo prowadził lekcje tańca dla dziewcząt. W kolejnych latach podjął współpracę z pionierami japońskiego tańca współczesnego – Baku Ishiim, Takayą Eguchim i Misako Miyą, którzy wrócili do Japonii z Niemiec po nauce Ausdruckstanz w szkole Mary Wigman. W 1938 roku Kazuo został powołany do armii japońskiej i przez kolejne 9 lat walczył na froncie w Chinach i Nowej Gwinei.

 Premiera pierwszego recitalu tanecznego w wykonaniu Kazuo odbyła się w 1949 roku w sali Kanda Kyōritsu Kōdō w Tokio. Zaraz po powrocie z frontu w Nowej Gwinei, gdzie przez rok przetrzymywano go jako więźnia wojennego, Kazuo wrócił do tańca. Trudne doświadczenia wojenne sprawiły, że w jednym ze swoich recitali z lat 1950. Kazuo zatańczył Taniec meduzy, którym pragnął dać hołd tym, którzy umierali na pokładzie statku i wyrzucani za burtę tonęli w morskich odmętach zamieszkałych przez niezliczone meduzy.

W latach 50. XX wieku Kazuo Ohno poznał Tatsumiego Hijikatę, który zachęcił go do współtworzenia nowego gatunku tańca pod nazwą butoh, rodzącego się w pełnym napięć krajobrazie powojennej Japonii. Hijikata popularne wówczas gatunki i style tańca importowane z Zachodu i powołując do życia niezależny kolektyw ganeczny, wypracował nowy język ruchu i nową filozofię tańca, którą w na początku lat 60. określił mianem „ankoku butoh” (taniec całkowitej ciemności). W 1959 roku odbyła się premiera spektaklu w choreografii Hijikaty, uznawana za pierwszy w historii spektakl butoh – Kinjiki (Zakazane miłości), inspirowany powieścią Yukio Mishimy pod tym samym tytułem. W 1977 swoją premierę miało przedstawienie pt. Ra Aruchenchīna–shō (W hołdzie La Argentinie) w wykonaniu Kazuo Ohno  i choreografii Tatsumiego Hijikaty. Spektakl otrzymał nagrodę Dance Criticsʼ Circle Award, zaś w 1980 roku, po prezentacji w ramach 14. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego w Nancy, został okrzyknięty arcydziełem Kazuo i perłą gatunku, jakim jest taniec butoh. Oprócz pokazów w Nancy (pierwszych wystepów Kauzo Ohno poza Japonią) spektakl Ra Aruchenchīna–shō prezentowany był także także w Sztrasburgu, Londynie, Stuttgarcie, Paryżu i Sztokholmie, wywierając ogromne wrażenie na międzynarodowej publiczności. Hijikata był również reżyserem i choreografem dwóch innych spektakli solowych Kazuo – Watashi no okāsan (Moja matka) i Shikai (Morze Martwe). Wśród najważniejszych dzieł Ohno należy wymienić również Suiren (Nenufary  – pokazywane w Polsce w 1994 na deskach Teatru Dramatycznego, z inicjatywy i na zaproszenia Janusza Marka, kuratora 1. Międzynarodowych Spotkań Sztuki Akcji ROZDROŻE), Ka Chō Fū Getsu (Kwiaty-Ptaki-Wiatr-Księżyc) i Tendō chidō (Droga do nieba, droga do ziemi). Osiągnąwszy status mistrza i niezaprzeczalnej gwiazdy butoh, Ohno wielokrotnie występował na scenach Europy, obu Ameryk, Australii i Azji.

Kazuo Ohno tańczył do późnych lat życia i nieprzerwanie prowadził zajęcia w założonym przez siebie Kazuo Ohno Dance Studio. Po raz ostatni pojawił się na scenach zagranicznych w 1999 (Requiem for the 20th Century prezentowane w Nowym Jorku). Mimo pogłębiającego się osłabienia fizycznego i problemów ze wzrokiem, Kazuo Ohno postanowił nadal tańczyć, wierząc, że wiek nakarmi jego taniec. Kiedy nie mógł już sam chodzić, tańczył podpierając się innych, a gdy już nawet to nie było możliwe, tańczył siedząc. Gdy jego nogi odmówiły posłuszeństwa, tańczył rękoma. Kiedy zatracał się w tańcu, spadał z krzesła i czołgając się, wykonywał wstrząsający taniec, który na zawsze pozostanie w pamięci widowni, do głębi poruszonej ekspresją jego pleców. Po raz ostatni Kazuo Ohno pojawił się publicznie w styczniu 2007. Po śmierci mistrza, jego dzieło kontynuował towarzyszący mu w wielu spektaklach syn – Yoshito Ohno (1938–2020), tancerz i nauczyciel butoh.

Gdy Kazuo Ohno tańczył, ożywiał się i kwitnął. Zwyczajny staruszek nagle stawał się poetyckim siłaczem zdolnym tchnąć w innych życie i dać im moc. Właśnie dlatego ludzie uwielbiali oglądać Kazuo Ohno i spotykać się z nim. Żył długo i potrafił głęboko poruszyć. Kazuo Ohno to artysta, który pchnął ludzki potencjał o krok dalej.

Wśród nagród przyznanych Kazuo Ohno warto wymienić nagrodę w sferze kultury prefektury Kanagawa w 1993 roku, nagrodę w sferze kultury miasta Yokohama w 1998 oraz Michelangelo Antonioni Award for the Arts w 1999.

Biogram Kazuo Ohno za: http://www.kazuoohnodancestudio.com/english/kazuo/

Więcej: http://www.kazuoohnodancestudio.com/english/kazuo/chro.html