Wersja do druku

Udostępnij

Zmarły pod koniec lipca Johann Kresnik był w świecie teatru tańca postacią, która zawsze kroczyła własną drogą, wywierając jednocześnie wyraźny wpływ na kolejne pokolenia twórców, działających zarówno w obszarze tańca, jak i teatru.

 

Urodził się 12 grudnia 1939 w St. Margarethen w Karyntii. Był tancerzem, choreografem i reżyserem, aktywnym zawodowo przede wszystkim na terenie Niemiec. Dzieje jego kariery nie są proste i oczywiste. W latach 1955-1958 uczęszczał do szkoły zawodowej o profilu technicznym. W wieku17 lat wstąpił do partii komunistycznej. W tym samym czasie zaczyna się jego zainteresowanie teatrem, wkrótce zostaje statystą Vereinigte Buhnen w Grazu, a jako dziewiętnastolatek rozpoczyna naukę tańca. W 1960 roku zostaje tancerzem zespołu w Bremie, a w 1962 – zespołu Aurel von Milloss Opery w Kolonii, gdzie będzie pierwszym tancerzem w latach 1964-1968. Jego pedagogiem w Kolonii był Leon Wójcikowski. W 1964 Kresnik tańczył gościnnie w Dziadku do orzechów u Georgesa Balanchine’a, współpracował także z Agnes de Mille i Maurice’em Béjartem. Połowa lat60.  wyznacza wyraźną cezurę w działalności artystycznej Kresnika, dostrzegalna jest zmiana jego optyki estetycznej i formalnej. Artysta zaczyna poszukiwanie nowej drogi w tańcu, oddalając się od świata klasyki jako formy nie prowadzącej dialogu ze społeczeństwem i jego problemami. Nawiązuje wówczas współpracę z reżyserami teatralnymi, Peterem Zadekiem, Clausem Peymannem, Peterem Steinem i Rainerem W. Fassbinderem, wspólnie z nimi poszukując formy, która mogłaby zastąpić deklamacyjny teatr słowa, przekraczającej granicę między gatunkami i konwencjami stylistycznymi.

 

Jako choreograf zadebiutował w 1967 roku spektaklem O sela pei, opartym na wierszach pacjentów ze schizofreniąW następnym roku zrealizował Raj, będący komentarzem do wydarzeń roku 1968 w Europie. Kierował już wówczas zespołem Bremer Tanztheater, z którym będzie związany do 1978. Kolejne dziesięć lat Kresnik spędził w Heidelbergu, gdzie był głównym choreografem i reżyserem. W 1989 wrócił na pięć lat do Bremy, a następnie w latach 1994-1997 kierował sceną choreograficzną Volksbühne Berlin, podczas dyrekcji Franka Castorfa. W tym samym czasie współpracował jako choreograf z Burgtheater w Wiedniu. Od 2003 Kresnik prowadził Teatr choreograficzny w Bonn. Ostatnie lata jego aktywności artystycznej miały głównie charakter projektowy.

 

Kresnik, obok Piny Bausch, uważany jest za głównego protagonistę niemieckiego teatru tańca, ale ich twórczości nie da się sprowadzić do wspólnego mianownika. Jego prace są w dużej mierze bezpośrednią reakcją na aktualne wydarzenia, komentują niewygodne fakty z przeszłości Niemiec, a także przedstawiają niejednoznaczne postaci ze światowej historii, reinterpretując ich biografie. Posługując się kolażową strukturą spektaklu, choreograf atakuje wypaczenia społeczne i ukazuje „cierpiących na społeczeństwo bohaterów”. Taniec stał się dla niego orężem teatru politycznego. Spektakle Kresnika cechuje prowokacyjna, bezkompromisowa estetyka, z licznymi elementami trywializmu i wulgaryzmu, cytująca popkulturę i mająca wiele wspólnego z formułą nowego brutalizmu. W swojej wersji Balu maskowego Giuseppe Verdiego (2008) umieścił na scenie, przedstawiającej ruiny World Trade Center, kilkudziesięciu nagich, ponad pięćdziesięcioletnich wykonawców, mających na sobie jedynie maski Myszki Miki. Nazywany przez krytyków „ostatnim Mohikaninem”, pokazuje „innych”, ekscentryków i outsiderów, tworząc głośne spektakle teatru tańca: Fritz Zorn (1983), Sylvia Plath (1985), Pasolini (1986), Ulrike Meinhof (1990), Frida Kahlo (1992), Francis Bacon (1993), Goya (1999), Picasso (2002), Hannelore Kohl (2004). Kresnik odwołuje się również do motywów literackich, piętnując świat przepełniony głupotą, cynizmem i hipokryzją: Woyzeck (1987), Macbeth (1988), Edyp (1989), Don Kichot (2000), Antygona (2002), Roberto Zucco (2005). Jednym z ostatnich głośnych dzieł Kresnika był zrealizowany w 2015 w Berlinie spektakl 120 dni Sodomy. Jego zespół miał międzynarodowy charakter, pracowali w nim także polscy tancerze, m.in. wieloletni I solista Polskiego Teatru Tańca Ewy Wycichowskiej – Krzysztof Raczkowski. Forma gatunkowa, uprawiana przez Kresnika, zyskała miano teatru choreograficznego. W 2011 powstało Choregraphisches Centrum Bleiburg/Pliberk, platforma tańca współczesnego w Karyntii, będąca ośrodkiem badawczym poświęconym Kresnikowi.

 

 Za swoją twórczość choreograf został wyróżniony m.in.: Nagrodą Teatralną w Berlinie (1990) i Nagrodą Niemieckich Krytyków (1994).

 

Johann Kresnik zmarł 27 lipca 2019 w Klagenfurcie, kilka dni po prezentacji wznowieniowej wersji Makbetha z zespołem TANZLIN.Z, z którym otworzył Festiwal ImPulsTanz w Wiedniu.

W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb.

Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym.

Kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej.

Close