Nie żyje Yoshito Ohno

Ze smutkiem informujemy o śmierci jednej z największych osobowości sztuki butoh i tańca – Yoshito Ohno, syna niezwykłego Kazuo Ohno. Yoshito Ohno urodził się w Jokohamie 15 lipca 1938 i był jedyną osobą, w której ciele tak dosłownie i bezpośrednio skupiła się historia światowego butoh – sztuki przekraczającej granice i nie podlegającej żadnym klasyfikacjom. Syn Kazuo Ohno (1906-2010), z którego ducha czerpał na co dzień i z którym rozpoczął naukę tańca w wieku 13 lat, a jednocześnie – od momentu wystąpienia w spektaklu Zakazane kolory [Kinjiki] Tatsumiego Hijikaty (1928-1986) jego pilny uczeń, był spadkobiercą dwóch wielkich artystów o całkowicie odmiennych perspektywach twórczych. Japończyk – chrześcijanin, Kazuo Ohno mawiał, że „w tańcu prowadzi duch” i jego butoh nazywane było świetlistym, podczas gdy u Japończyka – ateisty Hijikaty ruch zaczynał się od formy, a jego butoh zwano mrocznym i ciemnym. Yoshito Ohno nie tylko aktywnie uczestniczył w eksperymentach awangardy artystycznej powojennego Tokio, ale również wielokrotnie przysłuchiwał się dyskusjom mistrzów.

Chronologicznie, Yoshito Ohno po raz pierwszy towarzyszył ojcu w scenicznej adaptacji powieści Ernesta Hemingwaya Stary człowiek i morze w 1959 roku. W tym samym roku zatańczył rolę młodego chłopca w kontrowersyjnej adaptacji Zakazanych kolorów Yukio Mishimy. W latach 60. grał znaczące role w performansach i happeningach Tatsumiego Hijikaty. Z występów wycofał się w 1968; powrócił na scenę w 1985 roku towarzysząc ojcu w spektaklu Morze Martwe. Od tej pory reżyserował wszystkie spektakle ojca, m.in. Nenufary (1987) i Kwiat, ptaki, wiatr, księżyc (1990). W połowie lat 90.  rozpoczął karierę solową, tańcząc m.in. Ostatni portret Doriana Graya,  zainspirowany nowelą Oskara Wilde’a. Współpracował m.in. z tancerzami Tanztheater Wuppertal Julią Anne Stanzak i Eddiem Martinezem w spektaklu Obiecujący poranek (The promissing morning, 2010), Antony and the Johnsons (Antony and the Ohnos, 2013) i opracował spektakl Kwiat i Ptak, który prezentował w różnych krajach świata. Jest autorem książek Strawa duchowa (Kazuo Ohno: Food for the Soul, Film Art Sha, 1999) będącej częścią przetłumaczonej w 2014 roku na język polski książki Świat butoh Kazuo Ohno oraz Butoh: sposób życia (Butoh: A Way of Life, Canta Co.Ltd, 2015). Jednocześnie z działalnością artystyczną, zajmował się edukacją, prowadząc regularne zajęcia oraz warsztaty butoh w Japonii (w Kazuo Ohno Dance Studio) i innych krajach świata.

W Polsce gościł dwa razy – w 1994, gdy na zaproszenie kuratora Janusza Marka na deskach Teatru Dramatycznego w Warszawie pokazał wraz z ojcem, Kazuo Ohno, duet Nenufary w ramach I Międzynarodowych Spotkań sztuki Akcji „Rozdroże”. Kolejny raz zawitał do naszego kraju wiele lat później na zaproszenie Anity Zdrojewskiej i jej Fundacji Pompka. W gmachu Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie – tym razem w Teatrze Studio – pokazał wówczas spektakl Kwiat i Ptak. Przedstawienie składało się z kilku scen-obrazów przywołujących choreografie Tatsumiego Hijikaty, którym towarzyszyła współtworząca nastrój muzyka oraz wideo autorstwa znakomitego japońskiego fotografa – Eikoh Hosoe. Występ Yoshito Ohno uzupełniła wystawa Butoh u źródeł, spotkanie z tancerzem oraz prowadzone przez niego warsztaty. Spektakl został zaprezentowany także w Krakowie, gdzie artysta również poprowadził warsztaty (w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” i Poznaniu (w Starym Browarze). W 2014 roku Fundacja Pompka, we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca w ramach Programu wydawniczego 2014, wydała książkę Świat butoh Kazuo Ohno. Złożyły się dwie niezależnie wydane w Japonii części, jedna autorstwa Yoshito Ohno, będąca opowieścią syna o ojcu podczas oglądania zdjęć, i druga, autorstwa Kazuo Ohno, będąca zapisem wypowiedzi artysty podczas warsztatów. Obie zyskały walor literacki dzięki znakomitemu przekładowi japonistki Igi Rutkowskiej.

Yoshito Ohno zmarł 8 stycznia 2020. W pamięci admiratorów butoh na całym świecie pozostanie jednym z najważniejszych twórców i promotorów tej sztuki.

Opracowano w oparciu o materiały Fundacji Pompka.