„L’etang / Staw” – reż. Gisèle Vienne. Fot. materiały organizatorów
W nowym sezonie artystycznym w Nowym Teatrze w Warszawie po raz kolejny gości Festiwal Nowa Europa. Edycja odbywa się na żywo, wraz ze zmianą formuły, rozpisaną na cały sezon właśnie, jako programowe przeciwstawienie się organizatorów nadmiernej festiwalizacji. W ramach tak rozumianego wydarzenia, skupiającego swoją uwagę na problematyce spojrzenia, od września do grudnia 2021 obejrzeć będzie można prace europejskich choreografów i artystów wizualnych. W przyszłym tygodniu dwukrotnie obejrzeć będzie można spektakl reżyserki i choreografki Gisèle Vienne L’etang / Staw na podstawie sztuki Roberta Walsera. Pokazy zaplanowane są w dniach 14 i 15 października o godz. 19.00.
Przez długi czas niepublikowana sztuka Staw została napisana przez Roberta Walsera dla siostry Fanny, która ujawniła istnienie tekstu dopiero na krótko przed swoją śmiercią w 1972 roku. Jest to więc utwór prywatny, składający się z ośmiu scen z bardzo realistycznymi postaciami, dialogami i przestrzeniami.
Sercem tragedii jest udręczone dziecko, które czuje się odrzucone przez matkę i z całkowitej rozpaczy upozorowuje samobójstwo w stawie. Po powrocie do domu obawia się surowej kary, jednak zamiast tego nawiązuje z matką niepokojący, a zarazem miłosny dialog. Aktorka Ruth Vega Fernandez gra matkę i sąsiadkę, podczas gdy Adèle Haenel wciela się w dziecko oraz głosy dzieci i nastolatków z wioski, uosabianych przez 15 lalek naturalnej wielkości.
Porządek i reguły, ich respektowanie i przekraczanie – te elementy wydają się być głównym przedmiotem uwagi i źródłem inspiracji w dziełach Walsera. W spektaklu Gisèle Vienne wydaje się dzielić te same przyjemności i uznawać podobne reguły gry, co autor tekstu. Sztuka staje się światem nakładających się na siebie rytmów i linii czasowych, które czasami są ze sobą sprzeczne. Te wielowarstwowe manipulacje znaczeniem i czasem podważają pozorny porządek spektaklu, sugerując chaos, który w innym wypadku mógłby niepokoić.
L’Étang / Staw to dramat rodzinny, wyróżniający się na tle twórczości Roberta Walsera (1878-1956): jest to tekst prywatny, który młody pisarz ofiarował swojej siostrze i zarazem jedyny, jaki napisał w szwajcarskim języku niemieckim.
To historia chłopca, który czuje się niekochany przez matkę i w chwili największej rozpaczy udaje, że popełnia samobójstwo, by doświadczyć jej miłości po raz ostatni. O jakich problemach opowiada ta historia? Co rozgrywa się między wierszami i na scenie? Jakie są różne poziomy języka – od narracji po słowa, sformułowane lub nie – które kształtują naszą percepcję, rozumienie i wymianę myśli? Te pytania, które od dawna leżą u podstaw twórczości Gisèle Vienne, urzeczywistniają się w tekście Roberta Walsera i strategii inscenizacyjnej. Adèle Haenel i Ruth Vega Fernandez wcielają się odpowiednio w jedną i dwie postaci, użyczając jednocześnie głosu pozostałym. Kilka poziomów postrzegania realności i czasowości, wewnętrzności i zewnętrzności, współistnieje ze sobą na scenie. Badając modele teatru i rodziny, Staw w sposób szczególny porusza kwestię wspólnej reprezentacji norm społecznych i tego, co widzimy, jednocześnie wstrząsając istotnymi aspektami rzeczywistości.
Spektakl został stworzony ku pamięci wieloletniej współpracowniczki Gisèle Vienne — Kerstin Daley Baradel, zmarłej w lipcu 2019 roku aktorki, z którą, we współpracy z zespołem, tak intymnie rozwijał się niniejszy projekt.
Gisèle Vienne jest francusko-austriacką artystką, choreografką i reżyserką. Po ukończeniu studiów filozoficznych studiowała lalkarstwo w Ecole Supérieure Nationale des Arts de la Marionnette. Regularnie współpracuje m.in. z pisarzem Dennisem Cooperem. W ciągu ostatnich 20 lat jej prace były prezentowane w Europie i regularnie wystawiane w Azji i Ameryce, m.in. I Apologize (2004), Kindertotenlieder (2007), Jerk (2008), This is how you will disappear (2010), LAST SPRING: A Prequel (2011), The Ventriloquists Convention (2015) we współpracy z Puppentheater Halle oraz Crowd (2017). W 2020 roku stworzyła wraz z Etienne Bideau-Rey czwartą wersję Showroomdummies w Rohm Theater Kyoto, pierwotnie powstałą w 2001 roku. Gisèle Vienne często wystawiała swoje fotografie w muzeach, m.in. w nowojorskim Whitney Museum, Centre Pompidou, Museo Nacional de Bellas Artes de Buenos Aires. Wraz z Dennisem Cooperem, Peterem Rehbergiem i Jonathanem Capdevielle wydała dwie książki: JERK / Through Their Tears oraz 40 PORTRAITS 2003-2008, we współpracy z Dennisem Cooperem i Pierre’em Dourthe w lutym 2012 roku. Jej prace zaowocowały różnymi publikacjami, a oryginalna muzyka z jej pokazów – kilkoma albumami. Jej najnowszy spektakl L’Etang / Staw oparty na sztuce Roberta Walsera Der Teich powstał w listopadzie 2020 roku w TNB w Rennes.
Koncepcja, reżyseria, scenografia, dramaturgia: Gisèle Vienne
Wykonanie: Adèle Haenel and Ruth Vega Fernandez
Światła: Yves Godin
Dźwięk: Adrien Michel
Muzyka: Stephen F. O’Malley
Muzyka oryginalna: Stephen F. O’Malley & François J. Bonnet
Produkcja: DACM / Company Gisèle Vienne
Koprodukcja: Nanterre-Amandiers CDN / Théâtre National de Bretagne / Maillon, Théâtre de Strasbourg – Scène européenne / Holland Festival, Amsterdam / Fonds Transfabrik – Fonds franco-allemand pour le spectacle
vivant / Centre Culturel André Malraux (Vandoeuvre-lès-Nancy) / Comédie de Genève / La Filature – Scène nationale de Mulhouse / Le Manège – Scène nationale de Reims / MC2 : Grenoble / Ruhrtriennale / Tandem Scène nationale / Kaserne Basel / International Summer Festival Kampnagel Hamburg / Festival d’Automne à Paris / Théâtre Garonne / CCN2 – Centre Chorégraphique national de Grenoble / BIT Teatergarasjen, Bergen / Black Box Teater, Oslo
With the support of CN D Centre national de la danse, La Colline – théâtre national and Théâtre Vidy-Lausanne
Czas trwania spektaklu: 1 godzina 25 minut
Bilety: 50/35 zł
O festiwalu:
Teatr nie trwa w jednej stałej formie, ma raczej cechy czasownika – służy do nazwania czynności czy stanów. Może właśnie dlatego kryzysy są tak dobre dla teatru, który po rozpoznaniu impasu podejmuje próby jego przekroczenia.
W tym roku Festiwal Nowa Europa chce stać się przestrzenią, w której jedyną zasadą jest brak zasad, a perspektywą – różnorodność. Próbujemy zmierzyć się ze spojrzeniem – z pozycją, z której się wypowiadamy, ze względu na którą coś wydaje nam się zastane, na zawsze określone.
Odmawiamy sobie prawa do stawiania jednoznacznych diagnoz, do formułowania znaczeń i oddajemy głos Artystkom. Ich różnorodne narracje to próba rozmycia wyraźnie postawionych granic i definicji dotyczących doświadczenia kobiecej tożsamości. Wierzymy, że wymiana spojrzeń, inna optyka i perspektywa pozwalają na prowadzenie rozmowy, na głębsze i bogatsze doświadczanie rzeczywistości.
Efemeryczności i festiwalizacji życia kulturalnego przeciwstawiamy festiwal w formule on going, trwający cały sezon. Zależy nam, żeby pokazy nie miały charakteru krótkotrwałego wydarzenia, ale stały się regularną praktyką spotkania z ważnymi twórcami teatru europejskiego i światowego.
Zapraszamy do wspólnego doświadczania, odkrywania i zderzania ze sobą różnorodnych, innych spojrzeń, do debat i sporów.
Karolina Ochab/ Joanna Nuckowska/ Piotr Gruszczyński/ Olga Drygas
Dalszy program 2021:
19-20 listopada | Tanz Florentina Holzinger
17-18 grudnia | Jezebel Cherish Menzo
Programowi głównemu będzie towarzyszyć program wystawienniczy kuratorowany przez Michała Grzegorzka zatytułowany Mój zapach jest zapachem kobiety. Artystki biorące udział: Ewa Partum, Agnieszka Brzeżańska, Rock AngelZ, Domi
