Projekt plakatu: Adam Żebrowski, zdjęcie: Murgrabia Photography)
Długo oczekiwany balet Piotra Czajkowskiego wraca do repertuaru Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w realizacji i wykonaniu Polskiego Baletu Narodowego. Jezioro łabędzie – klasykę wszech czasów, obejrzymy już w maju w choreografii Krzysztofa Pastora według nowego libretta Pawła Chynowskiego (duet autorski znany już z baletu Casanova w Warszawie), w scenografii słynnej włoskiej projektantki Luisy Spinatelli i pod batutą znakomitego dyrygenta baletowego Alexeia Baklana. Znana baśń baletowa o księciu i zaklętej w łabędzia dziewczynie tym razem została przeniesiona na XIX-wieczny rosyjski dwór cesarski i oparta na prawdziwej historii miłości cesarzewicza Nikiego (przyszłego cesarza Mikołaja II) do heskiej księżniczki Alix i sławnej baleriny polskiego pochodzenia, Matyldy Krzesińskiej.
Podczas konferencji prasowej można było dowiedzieć się, że rozmowy z Pastorem na temat realizacji Jeziora łabędziego trwały od wielu lat. Sam choreograf ma do tego klasycznego baletu stosunek sentymentalny, ponieważ brał w nim udział jako mały chłopiec na deskach Opery Bałtyckiej ,więc gdy słyszy muzykę Czajkowskiego, niemal wciąż jeszcze czuje zapach kulis. Jednak dla obu stron – choreografa i autora libretta – Pawła Chynowskiego, który z podobnym pomysłem również nosił się od lat, dopiero wzajemna współpraca dała szansę na jego udaną realizację. Inną, bo nie bazującą na wersji radzieckiej, jak te, oglądane przez niego przez kilkadziesiąt lat.
Razem z Pastorem pojechali do Petersburga obejrzeć willę, którą od carewicza otrzymała Matylda Krzesińska. Trzeba pamiętać, że przepisanie niemieckiej w genezie baśni na autentyczną historię nie jest tak zaskakujące, jak może się wydawać, bo – jak przypomniał Chynowski – pierwotne libretto było wielokrotnie zmieniane, a moskiewska prapremiera była spektakularną klapą teatralną. Jezioro… , które dziś znamy, jest więc rezultatem wielu przeróbek i zmian. Czajkowski podobno przez śmiercią odwiedził Krzesińską i obiecał napisać dla niej balet, ale nie zdążył, więc według Chynowskiego realizacja Polskiego Baletu Narodowego to niejako spełnienie marzenia kompozytora.
Libretto skupia się na tęsknocie carewicza Niki (Vladimir Yaroshenko/Dawid Trzensimiech), przyszłego cara Mikołaja, z księżniczką Heską, Alicją (w balecie Alix-Odetta – Chinara Alizade/gościnnie Melissa Hamilton, solistka Royal Ballet). Ponieważ ojciec Nikiego, car Aleksander (Maksim Woitiul/Patryk Walczak) nie popierał tego związku, aby przekierować uwagę syna, podsunął mu balerinę Matyldę Krzesińską (Yuka Ebihara/ Mai Kageyama). Wybieg się udał, ale ten związek z powodu różnic społecznych kochanków także nie miał szansy na powodzenie. Jednak Krzesińska jako Odetta nie jest w balecie negatywnym, czarnym łabędziem, który oszukuje ukochanego, a pełną energii dziewczyną, która darzy Nikiego autentycznym uczuciem. Jej rola została też znacznie rozbudowana w stosunku do oryginału, gdzie postać Odetty pojawia się wyłącznie w III akcie.
Dyrygent i dyrektor muzyczny Jeziora… PBN, Alexei Baklan, podziwia duet głównych realizatorów za to, jak udało im się połączyć wątki polskie i rosyjskie w muzyce Czajkowskiego (zmieniona została kolejność partytury, za redakcję muzyczną odpowiadają wspólnie Baklan i Chynowski), stworzyć z nich organiczną całość. Podkreślał także szacunek Chynowskiego dla historii i kultury rosyjskiej, które zostały z dużym smakiem wplecione w libretto. Szczególnie że car Mikołaj II – w spektaklu jeszcze carewicz Niki – został niedawno uznany za świętego Cerkwi Prawosławnej, więc przywołanie jego postaci przez twórców musiało być taktowne.
Krzysztof Pastor zwracał uwagę, że pod względem wymagań technicznych Jezioro łabędzie jest bardzo trudnym, a wręcz katorżniczym baletem, zwłaszcza dla żeńskiej części zespołu. Jego słowa potwierdził Alexei Baklan, który potwierdził, że możliwość realizacji jeziora przez dany zespół baletowy jest zarazem potwierdzeniem jego najwyższej klasy i umiejętności. Jak w realizacji odnajdzie się Polski Balet Narodowy będzie można przekonać się już od soboty 20 maja.
Kolejne spektakle zaplanowane są w dniach 21 maja o godz. 18.00, 23-27 maja o godz. 19.00 oraz 28 maja o godz. 18.00. 45 minut przed wszystkimi majowymi pokazami Teatr Wielki – Opera Narodowa zaprasza z udziałem gości specjalnych. Spotkania poprowadzi Maciej Krawiec. Wstęp za okazaniem biletu na spektakl.
***
Znana baśń baletowa o księciu i zaklętej w łabędzia dziewczynie tym razem została przeniesiona na XIX-wieczny rosyjski dwór cesarski i oparta na prawdziwej historii miłości cesarzewicza Nikiego (przyszłego cesarza Mikołaja II) do heskiej księżniczki Alix i sławnej baleriny polskiego pochodzenia Matyldy Krzesińskiej. Trójkąt miłosny, w którym młody carewicz rozdarty jest między wyidealizowanym uczuciem do Alix a realnym romansem z tancerką, stanie się osią romantycznej opowieści z epoki samego Piotra Czajkowskiego.
W nowej wersji choreograficznej zachowane zostaną najcenniejsze sekwencje tradycyjne, jak liryczny biały obraz z łabędziami, czy popisowe pas de deux ze słynnymi 32 foutté. Całość przygotowana została więc z dużym poszanowaniem tradycji, ale też z niestandardową wizją tej opowieści.
Balet w trzech aktach z prologiem i epilogiem
Nowe libretto: Paweł Chynowski
Muzyka: Piotr Czajkowski
Redakcja muzyczna: Paweł Chynowski i Alexei Baklan
REALIZATORZY:
Krzysztof Pastor: choreografa
Lew Iwanow: choreografia tradycyjna
Simotta Lysy: asystentka choreografa (realizcja sekwencji tradycyjnych)
Alexei Baklan: dyrygent (20, 21, 23, 24 maja )
Piotr Staniszewski: dyrygent (25, 26, 27, 28 maja)
Luisa Spinatelli: scenografia i kostiumy
Steen Bjarke: reżyseria świateł
Paweł Chynowski: libretto
Polski Balet Narodowy oraz orkiestra Teatru Wielkiego – Opery Narodowej
