Imre Thormann, fot. Otto Muehlethaler.
W styczniu 2013 rusza program performatywny w Centrum Kultury „Zamek” w Poznaniu. Do udziału w programie zostały zaproszone ważne postaci współczesnego, głównie europejskiego teatru i tańca, wyróżniające się indywidualnym językiem artystycznym, często nie stroniącym od eksperymentów, prowokacji i przełamywania tabu, takie jak: Constanza Macras, Markus Öhrn, Lola Arias, Árpád Schilling, Tino Sehgal czy grupa Superamas. Ich spektakle, wraz z programem wydarzeń kontekstowych i edukacyjnych, prezentować będziemy w kolejnych miesiacach odsłon cyklu # nie jesteś mi obojętny, który dzięki temu będzie pierwszym w Polsce całorocznym, międzynarodowym programem kuratorskim (kurator: Marcin Maćkiewicz) opartym o cykliczne prezentacje spektakli teatru i tańca, realizowanym w modelu międzynarodowej sceny impresaryjnej i produkcyjnej.
W ramach pierwszej odsłony cyklu # nie jesteś mi obojętny zatytułowanej #W Stronę Innego 1 lutego o godz. 20.00 zaprezentowany zostanie spektakl Open for Everything Constanzy Macras | DorkyPark, wraz z towarzyszącym mu programem wydarzeń kontekstowych i edukacyjnych (od 23 stycznia), podejmujących temat społeczności romskiej. Choć jej liczebność w Poznaniu nie wyróżnia się w skali Polski, a z pewnością jest znacznie niższa niż w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, to właśnie w krajobrazie Poznania spotkamy jeden z najwyraźniejszych przykładów architektury romskiej (komleks zabudowań przy ul. Warszawskiej) i to właśnie tu odnotowano najgłośniejsze w ostatnich latach przypadki dyskrymiacji Romów, objawiające się choćby w postaci zakazu wstępu do miejsc publicznych, takich jak kluby i restauracje. Otwartość na kulturową odmienność wydaje się jednym z najważniejszych warunków funkcjonowania wspólnoty miejskiej, stąd temat ten znalazł się w obszarze zainteresowania pierwszej odsłony programu.
Swoje wcześniejsze spektakl Constanza Macras z zespołem Dorky Park prezentowała już w Polsce podczas Festiwalu Ciało/Umysł (Big in Bombay, 2008) i Festiwalu Warszawa Centralna – Migracje (Hell on Earth, 2010).
W spektaklu Open for Everything Constanza Macras zwraca uwagę na romską grupę etniczną zamieszkującą kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Romowie żyją w Europie od tysięcy lat, wciąż jednak spotykają się z brakiem szacunku i zaufania. Politycy i opinia publiczna zazwyczaj przypominają sobie o nich jedynie w przypadku pojawienia się nagłośnionych przez media większych problemów a romska tożsamość często sprowadzana jest do powierzchownego obrazu „cygańskiego stylu” życia. Uwięziona w powierzchownym obrazie swojej odmienności, bez historii i przyszłości, jest postrzegana przez pryzmat pojedynczych problemów i incydentów. Nawet jej kulturowy wymiar wydaje się być przede wszystkim odbierany za pośrednictwem zestawu folklorystycznych obrazów.
Kojarząca się zazwyczaj z Romami mobilność jest dziś jednak charakterystycznym dla naszych czasów, powszechnym zjawiskiem. Coraz więcej zawodów wymaga ciągłego podróżowania, a w czasie wolnym jest ona podstawą przemysłu turystycznego. Mobilność zaczyna być w społeczeństwie zachodnim postrzegana wręcz jako znak indywidualnego sukcesu. Choć więc stała się stylem życia większości, wciąż definiuje historię wybranych grup etnicznych, takich jak Romowie.
Większość dziś podróżujących przemieszcza się jednak samotnie, często zostawiając na jakiś czas dom i rodzinę. Podróżowanie Romów polega zaś na wspolnym przemieszczaniu się ich wielopokoleniowych rodzin. Przekonanie, że wszystkie rodziny romskie chcą żyć w drodze, jest jednak błędne. Jak wynika z badań Fundacji Romów w Zurichu, większość żyjących dziś w Europie Romów, chce zamieszkać na stałe. Często nie mają jednak takiej możliwości. Zazwyczaj są bezpaństwowcami i większość krajów nie chce przyznawać im statusu rezydenta ani udzielać pozwolnia na pracę. W rezultacie główną formą ich mobilności stają się mimowolne deportacje i przymusowe przesiedlenia. Ulokowani zazwyczaj w gettach czy slumsach na peryferiach miast i miasteczek, znajdują się w sytuacj społecznego i ekonomicznego wykluczenia, często zamknięci w kręgu bezrobocia, biedy i analfabetyzmu. „Społeczna mobilność”, która według Pierre’a Bourdieu, oznacza awans społeczny i rozbudowę własnego habitus, dla Romów jest w rezultacie właściwie nieostępna. Brak szansy na włączenie się do społeczności, znalezienie pracy, a przez to choćby konfrontację z mechanizmem segregacji rasowej jest przyczyną tej trudnej sytuacji, w której powiedzenie „Jestem Romem” zamyka drogę do osobistego i społecznego sukcesu.
Spektakl Constanzy Macras Open for Everything zgłębia romantyczny wizerunek „podróżyjących cyganów”, konfrontuje poczucie uwięzienia i tęsknotę Romów do stałego miejsca zamieszkania z nowoczesnym stylem życia w podróży i wiążącą się z nim utratą rodzinnych więzi.
Spektakl Open for Everything stworzony został przez Constanzę Macras we współpracy z 18 romskimi muzykami, tancerzami i amatorami ze Słowacji, Czech i Węgier, wybranych do udziału w przedstawieniu w konsekwencji prowadzonych w tych krajach warsztatów. Wraz z sześcioma wykonawcami z profesjonalnego zespołu Macras (pochodzącymi z: Izraela, Niemiec, Holandii, Kanady, Czech i Korei Południowej) tworzą oni niezwykły seans słów i obrazów, oparty na prywatnych opowieściach.
Premiera spektaklu odbyła się 10 maja 2012 roku w ramach festiwalu Wienner Festwochen.
bilety w cenie 30 zł (ulgowy) i 50 zł (normalny): kasa CK Zamek i bilety24.pl
/dostępne od 15 stycznia
program wydarzeń kontekstowych
23.01. (środa), godz. 18.00 / Scena Nowa
wykład dr Thomasa Irmera z fragmentami spektakli Constanzy Macras
28.01.-3.02. / wieża CK Zamek
instalacja Marka Millera „Flaga romska”
2.02. (sobota), godz. 15:00 / kawiarnia Świetlica
wykład kontekstowy prof. Krzysztofa Podemskiego oraz dyskusja z udziałem zaproszonych przez niego gości
2.02. (sobota), godz. 18:00 / Scena Nowa
projekcja spektaklu Constanzy Macras „Berlin Elsewhere”
biogramy:
Constanza Macras – jedna z najważniejszych współczesnych choreografek, urodzona w Buenos Aires (Argentyna) w 1970 r., gdzie studiowała taniec współczesny i projektowanie mody. Kontynuowała edukację w Nowym Jorku i Amsterdamie. W 1995 roku przeniosła się do Berlina. W 2003 roku założyła grupę Constanza Macras | DorkyPark. W skład zespołu wchodzą tancerze, aktorzy i muzycy wywodzący się z różnych krajów i generacji. W swoich pracach podejmuje tematy społeczne i polityczne przekładając je na język łączący słowo, muzykę graną na żywo, taniec i wideo. Na stałe wystawia w Berlinie: w Hebbel am Ufer, Schaubühne i Volksbühne, prezentowała swoje spektakle na wielu europejskich festiwalach oraz w ramach tournee, m.in. w Korei, Japonii i Stanach Zjednoczonych. W 2008 roku otrzymała nagrodę Goethe-Institut za spektakl „Hell on Earth” a w 2010 roku niemiecką nagordę teatralną Der Faust dla najlepszej choreografii w spektaklu „Megalopolis”. W Polsce dotąd gościła dwukrotnie, prezentując spektakl „Big in Bombay” w ramach 7. Festiwalu Ciało/Umysł w Warszawie (2008) oraz spektakl „Hell on Earth” w ramach 2. Międzynarodowego Festiwalu Tearalnego Warszawa Centralna (2010).
Marek Miller – romski działacz i aktywista, prezes Wielkopolskiego Stowarzyszenia Romów, wielokrotnie wieszał romską flagę na budynkach polskich urzędów w ramach przygotowywanych przez niego akcji, ostatnio zawiesił flagę na Wieży Ciśnień w Koninie, siedzibie Centrum Kultury i Sztuki w ramach programu „Wielkopolska: Rewolucje”.
Thomas Irmer – krytyk teatralny, mieszka w Berlinie. Wykładowca Freie Universität. Stale współpracuje z pismami: „Theater heute” (Niemcy), „Didaskalia” (Polska), „Maska” (Słowenia), „Shakespeare” (Norwegia). Opublikował książki o Franku Castorfie, teatrze wschodnich Niemiec i Luku Percevalu.
Prof. Krzysztof Podemski – pracownik naukowy Instytutu Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dyrektor Instytutu w latach 2005-2008, obecnie prodziekan ds. naukowych Wydzialu Nauk Społecznych. Współautor trzech socjologicznych książek o Poznaniu („Poznaniacy o swoim mieście. Życie w Poznaniu”, „Miasto w świadomości swoich mieszkańców, Życie w Poznaniu”, „Miasto-mieszkańcy-instytucje”). Autor dwóch monografii „Socjologia podróży” oraz „Obrazy i wizje społeczeństwa polskiego w prasie krajowej w 1981 roku”. Członek PTS (Polskiego Towarzystwa Socjologicznego), PTBRiO (Polskiego Towarzystwa Badaczy Rynku) oraz ESOMAR (European Society for Market and Opinion Research). W pracy naukowej interesuje się przede wszystkim socjologią podróży, kontaktami międzykulturowymi, badaniami jakościowymi i nierównościami społecznymi.
