Anita Wach/Via Negativa, OOPS. Fot. z materiałów artystów.
W grudniowym numerze „Didaskaliów. Gazety Teatralnej” (nr 112) w bloku „Taniec” zostały opublikowane dwa teksty: Anny R. Burzyńskiej o przeglądzie Klopsztanga w tanzhuas NRW w Düsseldorfie, poświęconym polskiemu tańcowi, oraz Jadwigi Majewskiej na temat lipcowego cyklu „Stary Browar Nowy Taniec na Malcie”. W artykule Utopia jako plan działania Burzyńska przywołuje idee słynnego akcjonisty, Josepha Beuysa, dotyczące demokratyzacji sztuki, rysując na ich tle rozwój nowych kulturalnych (także tanecznych) inicjatyw na obszarze Nadrenii Północnej Westfalii. W odniesieniu do nich charakteryzuje działalność Tanzhaus NRW i jedną z jego ostatnich inicjatyw Klopsztanga:Polen Grenzenlos NRW. W opisie przeglądu autorka wskazuje na różnice dotyczące realiów, w jakich funkcjonuje polski i niemiecki taniec, przekładające się na odmienną percepcję spektakli. Szczególną uwagę Burzyńska poświęca Moskwie Dominiki Knapik/Harakiri Farmers, Polsce Agaty Maszkiewicz i Live on Stage Janusza Orlika.
Natomiast Jadwiga Majewska jako ramę dla swojego artykułu Widzącemu patrzeć w oczy, a zarazem ramę inetrepretacyjną spektakli wybiera działania Johna Cage’a (które wprost lub implicite przywoływali twórcy) i jego motto z Lecture on Nothing, który posłużył za podstawę jednego z maltańskich spektakli, w wykonaniu Eszter Salamon. Jak zauważa autorka „sztuką jest wypowiedź albo działanie, które dotyczy… niczego. W przeciwnym razie, czyż byłoby twórcze”. Jako temat przewodni, łączący spektakle pokazane w maltańsko-browarowym cyklu postrzega „percepcję cielesności, a z niej wywiedzioną percepcję przedmiotów i tematów, postrzeganie tanecznego czy teatralnego przedstawienia, sposoby manipulowania odbiorem”. Autorka przybliża czytelnikom spektakle: Izabelle Schad, Renata Piotrowska, David Zambrano, Marta Landjanszki, Joanna Leśnierowska i Eszter Salamon. Integralną bohaterką cyklu była jego kuratorka, Joanna Leśnierowska, która nie tylko, jak wskazuje Majewska, „pokazała spektakle bliskich sobie twórców”, ale i sama występuje w dwóch z nich, w tym jednym – swojego autorstwa.
O tańcu można przeczytać również w innych działach grudniowych „Didaskaliów”, tj. w bloku „Kurator” w tekście Agaty Łukszy o cyklu re//mix komuny//warszawa (fragment Warstwy i kłącza); w bloku „Zagranica” tekst Katarzyny Lemańskiej o festiowalu Foreign Affairs, Berliner Festspiele, a w nim m.in. o spektaklu Enfant Borisa Charmatza; natomiast w dziale „Festiwale” Łukasz Zatorski omawia tegoroczą edycję Krakowskich Reminiscencji Teatralnych, pisząc zarówno o założeniach imprezy (pod hasłem Miasto Jutra: Masa – Maszyna – Marzenie), jak i przybliżając wybrane spektakle, także performanse i taniec.
O tańcu można przeczytać również w tekście Magdaleny Przybysz Na skajpie z Matą Hari w najnowszej „Zadrze” (nr 3-4/2012). W cyklu przepisywania biografii i tworzenia herstory, po Pinie Bausch i Isadorze Duncan, autorka tym razem aranżuje quasi-rozmowę z Matą Hari, znaną w całej Europie u początków XX wieku, a następnie oskarżoną o szpiegostwo. Szczególnie zasłynęła dzięki swoim stylizowanym realizacjom tańca orientalnego i zmistyfikowanemu pochodzeniu, a także swobodnemu trybowi życia – oprócz artystki, uchodziła też za luksusową prostytutkę, po raz kolejny ożywiając mit kobiety-artystki-ladacznicy. Poniżej prezentujemy fragment artykułu i niejednoznaczne reakcje, jakie jej taniec wywoływał u krytyków sztuki i dziennikarzy:
„ H21: Wydawało mi się ,że wśród tych monumentalnych pamiątek starożytnej cywilizacji odnajdę nowy kierunek w życiu i w mojej sztuce. Tymczasem tylko jeszcze bardziej pogrążyłam się w stworzonych przeze mnie samą mitach. Jeśli ktoś chciałby zrozumieć mój taniec to musiałby wczuć się w te tańce hinduskie, w których każdy ruch był symbolem i wyrażał jakąś myśl. Kiedy przeanalizuje się wszystkie tańce indyjskie to zasadniczo opierają się one na dwóch wspólnych elementach: tańcu (nritta) i wyrazie (abhinaya). Specyficzną formą jest także mudra czyli symboliczne gesty, stanowiące skodyfikowany język gestów, który widzowie są w stanie odczytać i w ten sposób śledzić przebieg spektaklu, w którym tancerze ilustrują gestami opowiadania zaczerpnięte z świętych ksiąg hinduizmu. Ja właśnie na tym bazowałam.
M 02: Co miało na celu takie podejście?
H 21: Celem mojego tańca było uwiedzenie duszy , oderwanie jej od świata materialnej ułudy.
M: Hm, brzmi wzniośle, tyle, że Ty w przeciwieństwie do klasycznych tancerek tańczyłaś ..nago..i to w epoce, kiedy nawet odsłonienie nogi było perwersją. Niektórzy zarzucali Ci, że nie tańczysz tylko rozbierasz się w rytm muzyki..
H 21: Niechętnie, ale przytoczę tutaj wypowiedź pewnego zawistnego krytyka z „Le Figaro” :” Pojawiła się na białym koniu…W ogóle nie tańczyła, ale umiała stopniowo sięrozbierać i pięknie ukazywać swoje długie, śniade, dumne ciało..Pojawiała się na recitalach prawie naga, tańczyła „mgliście” z opuszczonymi oczyma i znikała, owinięta w swoje chusty”
M 02: Ahahaha, tańczyła „mgliście”:)
H 21: Ale były teżi inne głosy. Dziennikarz z „Le Courrier francais” napisał: „Ta nieznana tancerka, przybyła do nas z dalekich krajów, jest dziwną osobą, kiedy się nie porusza, a jeszcze dziwniejszą , kiedy się porusza” czy teżinny z „La Vie parisienne”:”Tańczyła przyodziana w chusty, miseczki na piesiach i prawie nic więcej..Żadna inna nie ośmieliła się po ekstatycznym tańcu pozostać tak, niczym nieosłonięta, przed wzrokiem bogów. A jakież piękne ruchy, śmiałe i czyste zarazem. W jej obecność publicznośćtraciła głowę.” Na przykład kiedy robiłam gest ręką jakbym zrywała kwiaty nawiązują do legendy o Śiwie czułam , że skupiam całą uwagę nie tylko męskiej , ale i żeńskiej części publiczności. Lubiłam obnażać hipokryzję tamtych czasów oraz budować iluzję.”
Spis treści „Zadra”: http://pismozadra.pl/pl/najnowszy-numer
(tu można także zamawiać pismo)
Spis treści „Didaskalia”: http://www.didaskalia.pl/
