Fot. Kasia Chmura-Cegiełkowska.
Na inaugurację VI Dni Sztuki Tańca Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie przygotowuje pierwszą baletową premierę sezonu artystycznego 2014/2015. Będzie to wieczór baletowy zatytułowany 1914, przypominający, że mija równo sto lat od wybuchu I wojny światowej. Jakie wyciągnęliśmy wnioski z tych czterech lat walk i milionów ofiar? Kolejne konflikty zbrojne wciąż wybuchają wbrew pokojowym deklaracjom, zdrowemu rozsądkowi i powtarzającym się przestrogom. Pamiętamy i zachęcamy do wspólnej refleksji podczas oglądania prac trzech twórców różnych nacji, czasów i pokoleń. Robert Bondara w nowym balecie Nevermore…? dotyka przyczyn, natury i skutków wojen z perspektywy zawsze bezradnej jednostki. Wybitny czeski choreograf Jiří Kylián swoją przejmującą Mszą polową (1980) oddaje hołd ginącym na froncie młodym żołnierzom. Legendarny Zielony stół Kurta Joossa (1932) to demaskatorska satyra polityczna odwołująca się wprost do genezy i tragicznych konsekwencji Wielkiej Wojny, a zarazem jedno z najwybitniejszych dzieł niemieckiego ekspresjonizmu i sztuki XX wieku.
Premiera spektaklu zaplanowana jest 15 listopada o godzinie 19.00, kolejne prezentacje – 16 listopada o godz. 18.00, 18 listopada o godz. 19.00 oraz (już poza Dniami Sztuki Tańca) 30 listopada o godz. 18.00.
Podczas spotkania z widzami Robert Bondara mówił, że w swoim balecie – którym zadebiutuje na dużej scenie Teatru Wielkiego – przygląda się jak w ciągu stu lat zmianie uległy sytuacje konfliktu. Spektakl składać się będzie z trzech części: w pierwszej będziemy przyglądać się, jak żyje się w czasach pokoju (tu wykorzystana zostanie muzyka Steve’a Reicha), w drugiej – widzowie będą świadkami konfliktu zbrojnego, w trzeciej – konflikt już minął, ale wciąż wywiera wpływ na osoby, które go doświadczyły. W balecie Nevermore…? nie zostanie ukazana konkretna biografia, będzie to raczej collage ludzkich losów, a postacie będą przepływać, jako poszczególne jednostki, pozbawione jednak nazwisk.
Na spotkaniu gościła również Jeanette Vondersaar – wybitna amerykańska tancerka (tańczyła w USA, Szwajcarii, a także w Amsterdamie – w Holenderskim Balecie Narodowym), a obecnie pedagog tańca klasycznego i baletmistrzyni. Jako jedyna na świecie ma prawo przekazywania zespołom baletowym choreografii Zielonego stołu, która musi być inscenizowana zgodnie z pierwowzorem (choreografia, scenografia, kostiumy, muzyka Friedricha Cohena grana na żywo – na dwóch fortepianach). Zielony stół został przez Kurta Joossa przygotowany na konkurs choreograficzny w Paryżu w 1932 roku. Zdobył wówczas pierwszą nagrodę i od tamtej pory pokazywany był przez zespół Joossa (już po emigracji do Londynu w 1933 roku) wielokrotnie na całym świecie, także w rygorystycznych wznowieniach innych grup baletowych. Jak zauważyła Vondersaar, o jego niezwykłej popularności świadczy uniwersalność ukazanej problematyki – bezwzględnych, ale i groteskowych negocjacji światowych dyplomatów, którzy sami nie biorą udziału w wojnie, lecz wysyłają na nią kolejnych żołnierzy. Choć sama inscenizacja i nie może ulegać żadnym zmianom, antywojenna wymowa również pozostaje podobna, niewątpliwie można poszerzyć spektrum tematyczne o kwestie uchodźców wojennych, imigrantów, o których losach decydują dziś podobne negocjacje na wysokim szczeblu. Za wyjątkowe w choreografii Joossa Vondersaar uznaje skupienie na małych, drobnych gestach i ruchach, ujawniających jednak wiele ważnych idei i emocji.
Yvan Dubreuil, asystent Jiříego Kyliána, odpowiedzialny był za inscenizację przez Polski Balet Narodowy Mszy polowej tego wybitnego choreografa, założyciela Nederlands Dance Theater. Według Dubreuila wartość tej choreografii leży przede wszystkim w przywoływaniu pamięci – o samym dziele, jego strukturze, choreografii, ale i czasach wojny, co wydaje mu się szczególnie ważne tak w Polsce, jak i w samej Warszawie, która uległa okrutnym zniszczeniom. W przygotowaniu tego baletu w naszym kraju, istotny był więc wątek tego, by przypominać, jak ważna jest pamięć, historia, ptzyglądzanie się w teraźniejszości temu, co się już wydarzyło. Jak zauważył prowadzący spotkanie Paweł Chynowski, choreografia Kyliána powstała z inspiracji utworem muzycznym Bohuslava Martinů, będącym ostrzeżeniem przed II wojną światową. Jednak choreograf przy tworzeniu choreografii nie miał konkretnych założeń ideowych, była to w dużej mierze praca formalna. Kyliána interesowała tak rozumiana praca z 12 tancerzami-mężczyznami. A jednak z tego formalizmu stopniowo wyłania się lament nad młodymi mężczyznami, którzy muszą umierać. Dubreuil stwierdził, że szczególne napięcie w tej choreografii wynika ze zderzenia między destrukcją męskich ciał (którą niesie w sobie wojna), ich zmęczeniem zniechęceniem, wyczerpaniem a ich twórczym potencjał, kreatywnością, mocną męską energią. Nie ukrywa, że czegoś podobnego doświadczyli także pracujący z nim tancerze PBN, którzy bardzo cenią sobie pracą nad tą choreografią.
1914. – NEVERMORE…? /MSZA POLOWA / ZIELONY STÓŁ – Prasqual, Reich, Szymański| Bondara/Martinŭ/Kylián|Cohen/Jooss
NEVERMORE…?
Prapremiera
Koncepcja i choreografia: Robert Bondara
Muzyka: Prasqual (nowa kompozycja), Paweł Szymański
(Lux Aeterna), Steve Reich (Clapping Music)
Scenografia: Boris Kudlička
Kostiumy: Julia Skrzynecka
Światła: Maciej Igielski
Solo instrumentalne (perkusja): Katarzyna Bojaryn,
Jan Smoczyński
oraz muzyka z nagrań
Prapremiera:
15/11/2014, Polski Balet Narodowy, Teatr Wielki, Warszawa
MSZA POLOWA
Premiera polska
Koncepcja i choreografia: Jiří Kylián
Muzyka: Bohuslav Martinů (Polní Mše)
Dyrygent: Marcin Nałęcz-Niesiołowski
Scenografia i kostiumy: Jiří Kylián
Światła: Kees Tjebbes
Asystenci choreografa: Roslyn Anderson, Yvan Dubreuil
Tekst: Jiří Mucha na podstawie tekstów liturgicznych
Solo wokalne: Adam Szerszeń
Orkiestra i Chór Męski Teatru Wielkiego – Opery Narodowej
Prapremiera:
13/06/1980, Nederlands Dans Theater,
Circustheater, Scheveningen
ZIELONY STÓŁ
Premiera warszawska
Choreografia: Kurt Jooss
Realizacja baletu: Jeanette Vondersaar
Muzyka: Friedrich A. Cohen
Kostiumy: Hein Heckroth
Światła i maski: Hermann Markard
Realizacja świateł: Jan Thomas Hofstra
Asystent realizatora baletu: Claudio Schellino
Pianiści: Anna Marchwińska, Marcin Mazurek
Prapremiera:
3/07/1932, Folkwang Tanzbühne, Théâtre des Champs-Élysées, Paryż
Premiera polska:
20/05/1972, Balet Teatru Wielkiego, Łódź
obsada:
NEVERMORE…?
Tańczą
Joanna Drabik, Yuka Ebihara, Marta Fiedler, Aleksandra Liashenko, Anna Lorenc, Karolina Sapun, Margarita Simonova, Emilia Stachurska; Viktor Banka, Robin Kent, Carlos Martín Pérez, Adam Myśliński, Paweł Płoski (gościnnie), Sebastian Solecki, Jacek Tyski, Kurusz Wojeński, Bartosz Zyśk
MSZA POLOWA
Tańczą
Bartosz Anczykowski, Eduard Bablidze, Viktor Banka, Piotr Bednarczyk, Michał Chróścielewski, Kenneth Dwigans, Tomasz Fabiański, Robin Kent, Vadzim Kezik, Paweł Koncewoj, Carlos Martín Pérez, Shunsuke Mizui, Adam Myśliński, Lachlan Phillips, Remigiusz Smoliński, Sebastian Solecki, Kristóf Szabó, Łukasz Tużnik, Patryk Walczak, Takeshi Watanabe, Maksim Woitiul, Kurusz Wojeński, Vladimir Yaroshenko, Simon Yoshida, Bartosz Zyśk
ZIELONY STÓŁ
Tańczą
Śmierć: Viktor Banka, Robin Kent, Wojciech Ślęzak
Chorąży: Kristóf Szabó, Maksim Woitiul, Vladimir Yaroshenko
Młody Żołnierz: Lachlan Phillips, Patryk Walczak, Simon Yoshida
Młoda Dziewczyna: Aleksandra Liashenko, Ewa Nowak, Emilia Stachurska
Kobieta: Marta Fiedler, Palina Rusetskaya, Emilia Stachurska
Stary Żołnierz: Viktor Banka, Zbigniew Czapski-Kłoda, Wojciech Ślęzak
Stara Matka: Ana Kipshidze, Aneta Wira, Aneta Zbrzeźniak
Paskarz: Paweł Koncewoj, Jacek Tyski, Bartosz Zyśk
