Ze smutkiem informujemy, że zmarł Jan Ritsema – holenderski reżyser teatralny, pracujący w licznych kontekstach w wielu krajach Europy, przede wszystkim w Holandii, Belgii, Francji i Niemczech. W swojej twórczości eksplorował pogranicza różnych form artystycznych. Reżyserował sztuki Szekspira, Bernarda-Marie Koltèsa, Elfriede Jelinek oraz Heinera Müllera. Adaptował na scenę teksty Jamesa Joyce’a, Virginii Woolf i Rainera Marii Rilkego oraz tworzył międzygatunkowe projekty z udziałem tancerzy  i aktorów,  w tym autorską choreografię Oidipous, my foot. Nie interesowało go tworzenie w teatrze wielkich iluzji czy machiny narracyjnej, lecz sceniczna prezentacja ciała myślącego i prowokującego do myślenia oraz teatr jako miejsce, w którym aktorzy i aktorki oraz publiczność wspólnie podejmują proces myślenia-na-żywo.

Wersja do druku

Udostępnij

Zaczął tańczyć w wieku pięćdziesięciu lat. Zadebiutował pracą solową. Na zaproszenie Meg Stuart wziął udział w kilku odsłonach projektu Crash Landings. Współpracował z Borisem Charmatzem w ramach Entrainements project w Paryżu oraz Bocal presentation. Jest współautorem pracy Weak Dance Strong Questions (razem z Jonathanem Burrowsem). Był także wykładowcą akademii tańca P.A.R.T.S., założonej przez Anne Teresę De Keersmaeker.

W 1978 roku założył wydawnictwo International Theatre Bookshop, które opublikowało ponad 400 książek. Jest założycielem działającego we Francji, w okolicach Reims, Performing Arts Forum (www.pa-f.net) – alternatywnej rezydencji artystycznej, prowadzonej przez artystów i artystki. Każdego roku PAF gości ponad 700 twórców i twórczyń, którzy dzielą się doświadczeniem i wiedzą, biorąc udział we wspólnych projektach twórczych.

Był ważną postacią dla polskiego środowiska tanecznego i teatralnego. W sezonie 2009/2010 w ramach cyklu seminariów o widowiskach z pogranicza sztuki, teatru, życia codziennego i performansu Nie-Teatr Joanny Warszy, organizowanych przez Nowy Teatr w Warszawie, wystąpił z autorskim wykładem, obok Any Vujanović. Rok później wraz z tą samą badaczką i wykładowczynią poprowadził warsztaty Polityczność spektaklu: dramaturgiczne i antydramaturgiczne zasady i metody, organizowane przez Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Instytutem Teatralnym i Muzeum Sztuki Nowoczesnej (2011). Były one częścią Forum Dramaturgicznego, poświęconego tematyce dramaturgii w choreografii, którego inicjatorką i kuratorką była Marta Keil (organizator: Instytut Teatralny, 2009-2011). Warsztaty zostały zakończone spotkaniem Jak odgrywać wiedzę?, będącym jednocześnie częścią projektu Zwrot performatywny, koordynowanego w Muzeum Sztuki Nowoczesnej przez Joannę Warszę i Anę Janevski. Publikujemy zdjęcia z tego wydarzenia autorstwa Marty Ankiersztejn. Pomysł na spotkanie przełamujące konwencję tradycyjnej rozmowy po przedstawieniu, rodzaj wirtualnego feedbacku, zaczerpnięto ze strony internetowej www.everybodystoolbox.net, na której gromadzone są gry i zabawy na temat partycypacji, emancypacji widza, teatru konceptualnego i krytycznego i innych. W ciągu ostatniej dekady metody niekonwencjonalnego feedbacku stały się powszechnie znane i wykorzystywane.

Polscy widzowie mogli go również oglądać jako performera w spektaklu Low Pieces Xaviera Le Roy’a, zaprezentowanym w 2014 roku w ramach Międzynarodowego Festiwalu „Konfrontacje Teatralne” w Lublinie na zaproszenie Marty Keil i Grzegorza Reske. Było to wyjątkowe przedstawienie, ponieważ  współtworzyli je „znakomici tancerze, choreografowie, performerzy, badacze i nauczyciele z całej Europy – nigdzie dotąd nie można było ich spotkać razem na scenie”. Zadawało „pytanie o rolę widza jako współtwórcy spektaklu; pyta o percepcję, jej możliwości, ograniczenia, o to, kto decyduje o jej kształcie i charakterze” [z opisu spektaklu autorstwa Marty Keil]. Obok Jana Ritsemy na scenie wystąpili Salka Ardal Rosengren, Saša Asentić, Eleanor Bauer, Krõõt Juurak, Luìs Miguel Félix,  Christine De Smedt (która poprowadziła organizowane przez Instytut Muzyki i Tańca Forum dramaturgiczne w 2012 roku) i sam Xavier Le Roy.

Polscy teoretycy tańca i teatru mieli także okazję zapoznać się z tekstami Jana Ritsemy. W bloku Solo w tańcu pod redakcją Jadwigi Majewskiej w miesięczniku „Teatr” (2011 nr 12) można było przeczytać jego tekst zatytułowany SOLO, lub jak zapomnieć o tańcu i o tancerzu, w którym analizował proces twórczy w tańcu solowym. Jego artykuł Improwizacja jako performans w tłumaczeniu Katarzyny Pastuszak można było przeczytać również w książce pod redakcją Jadwigi Majewskiej Świadomość ruchu. Teksty o tańcu współczesnym (Korporacja H!art, Kraków 2013). W 2018 roku opublikował swój tekst Armia artystów w publikacji Choreografia: polityczność  pod redakcją Marty Keil (Instytut Muzyki i Tańca, Instytut im. Zbigniewa Raszewskiego, Art Stations Foundation, East European Performings Arts Platforms, Warszawa/Poznań/Lublin). Na książkę złożyło się kilkanaście tekstów wybitnych europejskich i amerykańskich artystek i artystów oraz badaczek i badaczy przyglądających się współczesnym praktykom choreograficznym jako praktykom politycznym. Wydawnictwo pokazuje choreografię jako narzędzie formułowania i wyrażania myśli, przestrzeń działań krytycznych i praktyk oporu. Zebrane materiały stanowią próbę wykreślenia możliwej mapy ułatwiającej poruszanie się w przestrzeni współczesnej choreografii. Niewątpliwie Jan Ritsema był postacią niezwykle ważną dla tworzenia zarysów tej mapy, a jego działalność przetrwa w działaniach kolejnych pokoleń artystów, kuratorów i badaczy.

Źródło: materiały własne oraz:

https://www.pact-zollverein.de/en/artists-centre/artists/jan-ritsema
http://www.leslaboratoires.org/en/artiste/jan-ritsema

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

Spotkanie „Jak odgrywać wiedzę?” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kończącego warsztaty dramaturgiczne „Polityczność spektaklu/Performance politicality” (prowadzenie: Jan Ritsema, Ana Vujanović), 30 marca 2011. Fot. Marta Ankiersztejn

W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb.

Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym.

Kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej.

Close