Gdy pierwsze skrzypce gra wiolonczela – recenzja spektaklu „Próba miłości”

Wyobraźmy sobie koncert w filharmonii i wrażenie, jakie wywołuje w nas precyzyjna spójność instrumentów, doskonałe współbrzmienie wszystkich dźwięków i bezsłowna, a jednak bardzo płynna komunikacja między muzykami. Na pierwszy plan wysuwają się zazwyczaj  melodyjne pierwsze skrzypce, a także fortepian, z którymi zestrajają się wszystkie pozostałe instrumenty, tworząc unisono. Spróbujmy jednak skupić się na instrumencie drugo- lub trzecioplanowym, który często słyszalny jest dopiero, gdy dobrze wytęży się słuch. Niech będzie to wiolonczela.

W głównej roli w spektaklu Próba miłości hiszpańskiej tancerki Nurii Sotelo występuje właśnie ten instrument, który nadaje rytm akcji, komentuje sceniczne sytuacje, a także ma wpływ na zmianę zachowań tancerek. Szczególnie fascynuje  on jedną „aktorkę”, niespełna roczną Lenę, która na każdy dźwięk instrumentu odpowiada w sposób nieprzewidywalny  dla pozostałych tancerek znajdujących się na scenie. Pojawienie się na scenie wiolonczeli w towarzystwie trzech kobiet i dziecka zwiastuje początek historii o subtelności, sile i miłości.

Dwie tancerki, wiolonczelistka i dziecko w spektaklu wypełnionym wibrującymi dźwiękami, tańcem i słowami tworzy obraz opowiadający o własnych mikrokosmosach każdej z postaci. Miłość jest dla nich zarówno siłą napędową, jak i celem samym w sobie. Doskonale w całym spektaklu wyraża to taniec, mający charakter indywidualny i znakomicie charakteryzujący każdą z tancerek.  U Clary Ferrao jest on przepełniony erotyzmem, dzikością i energią seksualną. Jej ciało zdaje się być w ciągłym napięciu, ruchy są zdecydowane i silne,  choć artystka zarysowuje także subtelność kobiecej natury, przechadzając się po scenie łagodnie i miękko.   W swoim solo  tancerka daje popis swoim umiejętnościom, aby w końcu w przypływie zmęczenia schować się pod miękkim kocem i nabrać nieco energii na potem.

Siły natomiast nie zabraknie reżyserce spektaklu, która jako matka przez cały czas na scenie pełni jeszcze jedną rolę – artystki tworzącej w czasie rzeczywistym, tu i teraz. Jej kreacyjne działania okazują się przy tym nie lada wyczynem, biorąc pod uwagę, że każdy ruch artystki musi uwzględniać ochronę małej Leny, która swobodnie raczkuje po scenie. Jej taniec jest więc inny niż drugiej tancerki – jej kroki są pewne, lecz delikatne, natomiast piruety i podskoki – z założenia są ostrożne i niezwykle precyzyjne, tak by ciągle w zasięgu wzroku mieć bawiącą się córkę. Cała ta rozwaga nie ujmuje piękna jej tańcowi, a wręcz przeciwnie –Sotelo staje się dla nas obrazem kobiecej mądrości, czułości, sensualności, która jednocześnie zachwyca i przejmuje. Urzekająca jest matczyna wrażliwość i opiekuńczość,  jaką tancerka otacza swoje dziecko, które staje się epicentrum jej świata, a w sytuacji scenicznej – środkiem ciężkości dla całej akcji. Co istotne, tancerka przedstawiając córce rzeczywistość wokół, nie zapomina o swojej potrzebie jej intensywnego doświadczania.  To „próbowanie” świata jest dla niej w obecności dziecka wzbogacone o jego spojrzenie – dociekliwie obserwujące. Mała dziewczynka reaguje na każdy nowy bodziec: pudełeczko, smyczek, czy tańcząca obok istota są dla niej równie interesujące. Matka obserwuje sceniczne działania Leny z podobną ciekawością i zaangażowaniem, co jest dowodem na dużą bliskość pomiędzy nimi. Mimo to pojawia się moment, w którym kobieta musi pogodzić się z chwilą rozłąki – zapowiadającą tę przyszłą, jaka kiedyś nadejdzie. Z całą świadomością przepowiada to słowami: Aż nadszedł czas, gdy mała dziewczynka zaczęła chcieć bawić się z innymi młodymi szczeniętami, a jej matka zatęskniła za innymi dorosłymi osobnikami.

Dwie  przywołane przez Clarę i Nurię  osobowości, z pozoru przeciwstawne, są jedynie różnymi odcieniami kobiecości, które doskonale wyraża również wiolonczela. Grająca na niej Macarena Montesinos rozwija przed widzami całą gamę dźwięków, które można wydobyć z tego  instrumentu: ciągnięty po scenie gryfem do podłogi, wydaje skrzypiący, niski dźwięk. Nieco później zostaje położona już na ciele wiolonczelistki, by wygodnie było stukać rękoma w drewniane pudło. Jeszcze później instrumentem zaczyna interesować się mała Lena, która bawiąc się smyczkiem, uderza raz po raz o struny.  Wiolonczela spełnia tu wiele ról –służy jako dzieło sztuki,  narratorka sytuacji, a czasem nawet jako zabawka. Jednocześnie wciąż nie przestaje zachwycać i pociągać. Mnogość  rozwiązań dźwiękowych świadczy nie tylko o sporej wyobraźni wirtuozki, ale wskazuje na sam wachlarz możliwości instrumentu, który nasuwa na myśl różnorodność i unikalność kobiety. Dlaczego więc nie pozwolić czasem na to, by  pierwsze skrzypce zagrała właśnie wiolonczela?

XXIII Międzynarodowy Festiwal Sztuk Performatywnych A PART, 10-19.06.2016, Katowice

Nuria Sotelo, Clara Ferrao & Macerana Montesinos Próba miłości

Reżyseria: Nuria Sotelo
Choreografia: Clara Ferrao, Nuria Sotelo
Muzyka: Macarena Montesinos
Teksty: Clara Ferrao, Macarena Montesinos, Nuria Sotelo,
Występują: Macarena Montesinos, Clara Ferrao, Nuria Sotelo oraz Lena Vilanova
Premiera: 2016
Premiera polska.