Każdy z nas jest dzieckiem… – recenzja „Śpiącej królewny” Baletu Dworskiego „Cracovia Danza

Balet Dworski „Cracovia Danza” rozpoczął rok spektaklem, który udowadnia, że historie dla dzieci nigdy się nie starzeją, a magia baśni potrafi porwać publiczność w każdym wieku. Śpiąca królewna to opowieść, którą wszyscy dobrze znamy: długo wyczekiwane królewskie dziecko zostaje obciążone klątwą złej wróżki. Dziewczynka pięknieje z dnia na dzień, ale mimo starań rodziców ukłuje się wrzecionem i zaśnie, a wraz z nią cały dwór. Dopiero pocałunek księcia wyrywie ją z objęć Morfeusza. Historia napisana w XVII wieku przez Charles’a Perraulta, doczekała się wielu tanecznych realizacji. Pierwsza z nich w choreografii Jeana Aumera do muzyki Ferdinanda-Louisa Herolda pojawiła się na deskach Opery Paryskiej na początku XIX wieku i miała nieco farsowy charakter. Najbardziej znana wersja powstała do muzyki Piotra Czajkowskiego. Libretto, stworzone przez Iwana Wsiwołożskiego i Mariusa Petipę na podstawie utworu Perraulta, choreograf potraktował bardzo poetycko. Balet miał pokazywać piękne obrazy taneczne oraz umiejętności liryczne zespołu. Inne propozycje przedstawili Mats Ek i Matthew Bourne. Choreografia Eka z 1996 roku daleka była od poetyckiego ruchu tancerek w zwiewnych kostiumach. Spektakl przeznaczony został dla widzów dorosłych i obnażał brutalny świat XX wieku. Matthew Bourne wykorzystał bardziej kanoniczną wersję baśni, ale historię opowiedział półżartem. Przytoczone przykłady nie wyczerpują interesujących opracowań, świadczą jednak o nieśmiertelności opowieści o śpiącej piękności.

Balet „Cracovia Danza” opowiada historię królewny tańcem barokowym. Zespół sięga po utwór o oryginalnie brzmiącym tytule: La Belle au Bois Dormant. Dariusz Brojek, choreograf Śpiącej Królewny, tak tłumaczy wybór barokowej techniki: Charles Perrault żył w epoce baroku. Uznaliśmy, że osadzenie akcji w czasach autora w idealny sposób odda charakter tej historii. Francuska technika tańca barokowego doskonale przywołuje ducha czasu. Chcieliśmy spojrzeć na baśń tak, jak mógł ją widzieć Perrault. W spektaklu wykorzystano także muzykę epoki: Wybór wysublimowanych utworów Jean-Baptiste’a Lully’ego i Jeana Philippe’a Rameau, kompozytorów tworzących muzykę baletową i dworską zarazem, dopełniają kroki z traktatów o tańcu barokowym tworząc harmonijny obraz tamtych czasów.

Ruch

Niepokojący kontredans, dostojny menuet czy inne tańce barokowe zostały przez choreografa potraktowane w nietuzinkowy sposób. Charakterystyczne kroki na półpalcach, lekkie podskoki, formy koła czy korowodu zostały przełamane elementami współczesnych technik tańca. Ruch jest lekki, zwiewny, precyzyjny, pięknie wykończony zjawiskowo dopracowanymi gestami dłoni. . Dynamika ruchu jest w całym spektaklu dość podobna. Umiarkowane tempo czasami wzrasta wraz z pojawieniem się fragmentu o większej ekspresji, czy dramaturgii – wszystko po to, by czytelnie i wiernie pokazać fabułę baśni. W spektaklu szczególną uwagę zwraca kilka scen, w których mamy do czynienia z relacją między przeszłością a teraźniejszością. Śpiącą Królewnę poznajemy sytuacji prywatnej. . Dziewczyna zostaje „przyłapana” przez widza w alkowie, jeszcze nie w pełni ubrana, boso. Jej taniec jest swobodny i wymyka się kanonom barokowej poprawności. Niezwykle plastycznym elementem tej sceny jest duże białe płótno, które animowane przez dwójkę służących udaje hamak lub huśtawkę i zostaje malowniczo wykorzystane przez królewnę. Innym obrazem o dużej sile oddziaływania , jest podróż karocą – fragment zasugerowany jedynie kilkoma elementami scenografii, a mimo to niezwykle sugestywny. Scenę tę pozwolą zapamiętać towarzyszące królewnie i jej dwórkom parasolki w kształcie kwiatów. Współczesne i eleganckie zarazem dobrze korespondują z wytwornością baroku.

Scenografia i kostiumy

Dworski i baletowy charakter tańca podkreślają elementy scenografii i kostiumy. Efekt baśniowości budowany jest feerią barw. Potęguje go pojawiający się na scenie dym oraz lustra, które rozszczepiają świetlne snopy i odbijają je wielokrotnie. Struny światła wypełniają przestrzeń sceny, łącząc ją z widownią. Nierówna powierzchnia luster, zniekształcających rzeczywistość, każe wziąć baśniową narrację w nawias i spojrzeć na nią jak na przypowieść. Choreograf stara się podkreślić uniwersalny wymiar baśniowej historii, dlatego wszystkie elementy scenografii mają symboliczny charakter. Zawieszone w czarnej, semantycznie pustej przestrzeni, budują klimat i sugerują treści konieczne dla zrozumienia całości, czy wzmocnienia przekazu fabuły. Nie sposób nie zauważyć kostiumów stworzonych przez Bożenę Pędziwiatr. Klasyczne i fantazyjne zarazem, podkreślają charaktery bohaterów i przyczyniają się do stworzenia kolorowego, plastycznego świata baśni.

Muzyka

Niewątpliwym atutem spektaklu jest barokowa muzyka, która stanowi oryginalny wybór twórców. Brak oryginalnej barokowej partytury sprawia, że wśród utworów znalazły się kompozycje Jeana-Baptiste’a Lully’ego oraz Jeana-Philippe’a Rameau. Dworski charakter opowieści choreograf podkreśla utworami Lully’ego. Bajkowe sceny, w których występują wróżki, zostają zaś zestawione z nieco bardziej „metafizycznym” Rameau. Kompozycje zgrabnie wprowadzają w atmosferę Wersalu, podkreślając elegancki charakter miejsca akcji i zaskakująco dobrze budują napięcie.

Dla kogo gramy?

Spektakl Śpiąca Królewna jest gratką dla miłośników epoki baroku, a szczególnie wielbicieli barokowej techniki tanecznej i muzyki tamtego okresu. Spektakl cieszy się wyjątkowym uznaniem wśród dzieci. Po premierze zapytałam kilkoro z nich, co najbardziej przykuło ich uwagę. Basia i Staś (w wieku ok. sześciu lat) stwierdzili, że najciekawsze były fragmenty humorystyczne. Basia dodatkowo zauważyła piękne kostiumy, spośród których zapamiętała szczególnie suknię królowej. Dziewięcioletnia Weronika doceniła taniec, określając go jako interesujący. Zwróciła uwagę na duży związek muzyki z ruchem oraz na to, że łatwo dało się rozpoznać główne wątki baśniowej opowieści. Śpiąca Królewna może być propozycją zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Dariusz Brojek stara się wydobyć te elementy, które mogą okazać się interesujące dla młodszych i starszych widzów. Ci pierwsi będą urzeczeni historią królewny, dowcipem na scenie, kolorami, będzie ich cieszyć tradycyjne szczęśliwe zakończenie. Ci drudzy dostrzegą historię o zmieniających się w życiu człowieka priorytetach, przypomną sobie, że czasami warto zapomnieć o prozie życia i poddać się magii. Dla dojrzałego widza jasnym będzie fakt, że świat nie jest czarno-biały, a pierwiastek dobra można znaleźć nawet w złej wróżce. Choreograf spektaklu tak mówi o potencjalnej widowni: W każdym dorosłym jest coś z dziecka. Jestem blisko klasycznego repertuaru, ale starałem się przede wszystkim pokazać emocje, które towarzyszą tej historii i są najważniejsze w teatrze barokowym. Bez względu na wiek jesteśmy wrażliwi na muzykę, język tańca i plastykę teatru. Dla mnie jest to historia o uniwersalnych wartościach i emocjach, o wielkim szczęściu, pomyłkach i przeszkodach, które możemy odnieść do swoich doświadczeń.