Maria Drabecka (ur. 1.9.1928 r. w Poznaniu) − choreolog, zajmuje się tańcem europejskim XIV-XIX wieku. Podczas II wojny światowej (1942-1944) była uczennicą Konserwatorium Warszawskiego, w klasie fortepianu prof. Jerzego Lefelda. Od 1947 r. uczyła się w prywatnej szkole baletowej w Warszawie, prowadzonej przez Teresę Dobrowolską i Zygmunta Dąbrowskiego. Po upaństwowieniu tej szkoły (ok. 1950 roku) kontynuowała naukę u tych samych pedagogów, na kursach dla osób dorosłych, gdzie jej nauczycielami tańca byli również Leon Wójcikowski i Jerzy Gogół. Ukończyła tę szkołę w 1952 roku, zdobywając tytuł zawodowej tancerki. Rok wcześniej (1951) została absolwentką studiów w dziedzinie archeologii na Uniwersytecie Warszawskim. Jej praca magisterska pod kierunkiem prof. Włodzimierza Antoniewicza nosiła tytuł Tańce wegetacyjne w kulturach krajów basenu Morza Śródziemnego (starożytny Egipt, Babilon, Assyria, Grecja, Rzym) . Ze względu na konieczność wychowania dzieci Maria Drabecka nie zdołała poświęcić się karierze zawodowej tancerki. Jedynie przez rok (1952) tańczyła w Operetce Warszawskiej (przy ulicy Puławskiej) i Operetce Śląskiej w Gliwicach (w duecie ze Stefanem Lewandowskim − choreografia Wojnara Wojnarowskiego Serenada Arlekina do muzyki R.Drigo). W latach 1954 -1955 współpracowała z Jadwigą i Marianem Sobieskimi w Państwowym Instytucie Sztuki w Warszawie. Na ich zlecenie, przy wsparciu Władysława Gębika (działacza społecznego z Olsztyna) zbierała i opisywała tańce ludowe Warmii i Mazur. W latach 1958 – 1966 uczyła się kinetografii pod kierunkiem Roderyka Lange i Diany Baddeley-Lange, na różnych kursach i zgromadzeniach baletowych w kraju (m.in. w Ustroniu Śląskim), otrzymując uprawnienia 2 st. w zakresie wiedzy i pedagogiki kinetografii. Podczas tej nauki zetknęła się ze środowiskiem tancerzy i choreografów, m.in. z Grażyną Dąbrowską (wybitną specjalistką w dziedzinie polskiego tańca ludowego), Zofią Mikołajczewską (pedagogiem tańca dziecięcego, specjalistką od rytmiki, choreografką) i prof. Jadwigą Mierzejewską (więźniarką Oświęcimia, działaczką, tancerką, pedagogiem, choreografką tańców ludowych podczas imprez masowych na stadionach).
Swoją pracę nad tańcem dawnym rozpoczęła za namową Teresy Dobrowolskiej, w kwietniu 1956 roku. Teresa Dobrowolska[1] wręczyła Marii Drabeckiej książkę Historical Dances Melusine Wood i tak zaczęła się droga przyszłej badaczki tańca historycznego.
Z pomocą The British Council w Warszawie Maria Drabecka zdobyła inne wydane w Anglii prace na temat tańca historycznego: wspomnianą książkę Melusine Wood, a także Dances of Spain and Italy 1400-to 1600 Mabel Dolmetsch i książkę najważniejszą-faksimile pierwodruku Orchesographie Thoinota Arbeau z XVI w. Studiując dzieło Arbeau, Maria Drabecka nabrała przekonania, że wierność przekazu tańca historycznego oddaje tylko lektura oryginału traktatu. Około 1958 roku Drabecka nawiązała kontakt z Zofią Stęszewską[2] − muzykolog specjalizującą się w dawnych tańcach. Odtąd obydwie uczone współpracowały ze sobą.
Pod koniec lat 60.Maria Drabecka poznała się z Kazimierzem Piwkowskim, prowadzącym jeden z pierwszych w Europie zespołów instrumentów dawnych − Fistulatores et Tubicinatores Varsoviensis. Przygotowała z nim choreografię do spektaklu TVP (red. Janusz Cegiełła). Była to pawana i galiarda T. Arbeau, którą tańczyła Marta Bochenek z Jerzym Makarowskim. Piwkowski jeszcze kilkakrotnie wykorzystał prace Marii Drabeckiej (basse dance, tańce polskie) do nagrań filmowych.
Na początku lat 70. w Zakładzie Teatru Instytutu Sztuki PAN, pod kierunkiem prof. Karyny Wierzbickiej-Michalskiej powstała jedna z najważniejszych prac Marii Drabeckiej − Choreografia baletów warszawskich za Sasów.
Żywiołem Marii Drabeckiej stała się analiza oryginalnych zapisów tańca, odrzucenie wszelkich naleciałości stylistycznych i interpretacyjnych. Porównuje ona swą pracę do idei prof. Żurawlewa, broniącego czystości stylu chopinowskiego. Twierdzi, że musi istnieć miernik czystości stylu tańca dawnego, a jest nim tylko i wyłącznie oryginalny zapis z epoki i jego dokładne odczytanie. Tysiące godzin spędzonych na odczytywaniu i opisywaniu mikrofilmów, ikonografii, traktatów sprawiły, że w Polsce istnieje dorobek naukowy w dziedzinie tańca historycznego − stworzony właśnie przez Marię Drabecką.
Działalność Marii Drabeckiej polega również na uczestniczeniu, prowadzeniu, doradzaniu wszelkim kursom dla nauczycieli tańca szkół baletowych w Polsce. Od 17 lat towarzyszy jej w tym Hanna Chojnacka, przekazująca i korygująca wiedzę teoretyczną na użytek nauczycieli, tancerzy i choreografów. Twierdzi ona, że siłą Marii Drabeckiej jest odwrócenie się od współczesności, przywiązanie do źródeł tańca i opieka nad nimi. W ten sposób tworzy się niezależny punkt odniesienia dla wszelkiej tanecznej twórczości współczesnej, która sięga do tradycji.
Ważniejsze publikacje Marii Drabeckiej:
Polskie tańce ludowe w dziełach Oskara Kolberga, wyd. Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego, Warszawa 1963
Tańce historyczne: t.1 – kurant, menuet, sarabanda
t.2 – pawana, galiarda, wolta
t.3 – basse danse, ballo, branle
t.4 – almanda, gawot, kontredans
t.5 – kontredans, lansjer, polka, galop, polka-mazurka, walc, kotylion.
wyd. Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego, COK, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Centrum Animacji Kultury
1966 – 2000 r.
Folklor Warmii i Mazur – Drabecka Maria [i in], wyd. Centralny Ośrodek Metodyki i Upowszechniania Kultury, 1978 + dodatek Tańce i zabawy
Choreografia baletów warszawskich za Sasów, wyd. PWM 1988 r.
Tańce historyczne z ilustracjami XIV-XIX w. wyd.Centrum Edukacji Artystycznej, Warszawa, 2000 r.
Każda z prac Marii Drabeckiej zawiera liczne rysunki kroków, układy taneczne, kinetogramy i przykłady nutowe.
Na wydanie czeka praca przeznaczona dla nauczycieli szkół baletowych: Barokowa Szkoła Tańca, przedstawiająca wszystkie znane źródła opisów tańców historycznych w dawnej Europie (cz.1) oraz ich kinetogramy (cz.2).
Praca jest w maszynopisie i autorka wciąż ją uzupełnia.
Sporządził Jacek Urbaniak na podstawie relacji Marii Drabeckiej podczas spotkań w jej mieszkaniu w Warszawie (data opracowania: 7 lipca 2011).
[1] Teresa Dobrowolska − uczennica Janiny Mieczyńskiej (warszawska filia Instytutu Dalcroze’a) i Ruth Sorell, znana tancerka i pedagog tańca należała do przedwojennej generacji postępowych tancerzy warszawskich. W czasie okupacji (w latach 1939-1944) prowadziła prywatną szkołę baletową w Warszawie, gdzie uczyła tańca wyzwolonego. Pedagogiem tańca klasycznego był tam Zygmunt Dąbrowski. Dobrowolska w swej technice tańca „wyzwolonego” (współczesnego) wprowadzała dużo trudnych elementów akrobacji. Jej zainteresowanie tańcem dawnym pojawiło się pod koniec działalności, w państwowej szkole baletowej, od połowy lat 50. XX wieku. Zarówno Dobrowolska i Dąbrowski po II wojnie światowej, do lat 70. byli pedagogami tańca w warszawskiej szkole baletowej mieszczącej się w gmachu Teatru Wielkiego przy ul. Moliera.
W swej pracy choreograficznej i pedagogicznej w latach 50. Teresa Dobrowolska sięgała po dworskie tańce dawne, które poznawała z książki Historical Dances Melusine Wood oraz z niemieckiego przekładu Orchesographie T.Arbeau (tł.Alberta Czerwińskiego).
[2] Zofia Stęszewska − wykładowczyni muzykologii w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, pracowniczka naukowa w Instytucie Sztuki PAN, badała oryginalne zapisy tańców polskich w źródłach europejskich. W latach 1950-1990 była jednym z niewielu muzykologów polskich zajmujących się tańcem dawnym. Opublikowała w PWM opracowania setki tańców polskich ze źródeł europejskich,(z XVI-XVIII wieku). Współpracowała z muzykami dawnymi, m.in. z Kazimierzem Piwkowskim, Stanisławem Gałońskim, Jackiem Urbaniakiem, udostępniając swe bogate zbiory tańców, często jeszcze niepublikowanych.
Wydawca
taniecPOLSKA.pl
