Taneczna bajka – recenzja baletu „Śpiąca Królewna” transmitowanego z Teatru Bolszoj

Kolejnym spektaklem z cyklu Bolszoj Ballet Live 2016-2017 jest Śpiąca Królewna w opracowaniu choreograficznym Jurija Grigorowicza według wersji Mariusa Petipy. To typowy przykład charakterystycznego dla drugiej połowy XIX wieku baletu-divertissement, tradycyjnego baletu o ściśle ustalonej budowie, na który składały się popisy licznego zespołu w pięknych obrazach tanecznych oraz prezentacja umiejętności solistów w wariacjach. Do tej pory ten gatunek baletowy stanowi wyzwanie dla wystawiających go teatrów, zarówno ze względów technicznych jak i obsadowych.

Prapremiera Śpiącej Królewny odbyła się 3 stycznia 1890 roku w Teatrze Maryjskim. Libretto, według pierwszej części baśni Charlesa Perraulta, przygotowali ówczesny dyrektor teatru, Iwan Wsiewołożski, i główny choreograf – Marius Petipa. Muzyka, powstała w wyniku ścisłej współpracy Piotra Czajkowskiego z Petipą (który przygotował wcześniej plan choreograficzny), bardzo dokładnie ilustruję fabułę. Inscenizacja zaprezentowana w kinach na całym świecie miała swoją premierę18 listopada 2011 roku w Teatrze Bolszoj w Moskwie.

Główna akcja Śpiącej Królewny rozgrywa się w prologu i pierwszym akcie, kiedy to odbywają się chrzciny księżniczki Aurory, córki króla Florestana. Liczni goście oraz sześć wróżek: Wróżka Czułości, Wróżka Delikatności, Wróżka Szczodrości, Wróżka Radości (w innej wersji Wróżka Kanarków), Wróżka Śmiałości oraz Wróżka Bzu składają nowo narodzonej liczne dary. Nagle zjawia się persona non grata – zła wróżka Carabosse. Rzuca na Aurorę zaklęcie, które ma sprawić, że młoda księżniczka umrze po ukłuciu się ostrym przedmiotem. Interwencja Wróżki Bzu łagodzi czar, Królewna zamiast umrzeć, zaśnie głęboko i zbudzi się dopiero, gdy na jej ustach zostanie złożony miłosny pocałunek.

Następny obraz to kolejna wielka uroczystość, dwudzieste urodziny Aurory [i]. Do pałacu przybywają starający się o rękę solenizantki czterej kawalerowie oraz zła wróżka Carabosse (w przebraniu). Wręcza Królewnie wrzeciono, ta kłuje się nim i zapada w sen. Książę Desiré, przyszły małżonek tytułowej bohaterki, pojawia się dopiero w drugim akcie. Do uśpionego pałacu prowadzi go Wróżka Bzu. W trzecim akcie odbywa się huczne wesele.

Scenografia spektaklu została przygotowana przez Ezio Frigeria, a kostiumy przez Franca Squarciapino. Stylistyka dekoracji i strojów poszczególnych obrazów odpowiadała następującym po sobie epokom. Przedstawienie zaczyna się w czasach renesansu (panowanie Henryka IV Wielkiego), a kończy w baroku, kiedy u władzy jest Ludwik XIV. Ten przeskok stylistyczny ma symbolizować stuletni sen Aurory. Początkowo dominują zdobienia bardziej naturalistyczne i harmonijne, w pastelowej kolorystyce z roślinnymi ornamentami, wesele zaś mieni się złoceniami i przepychem.

Grigorowicz przygotował w sumie dwa opracowania choreograficzne Śpiącej Królewny. Pierwsze za czasów Związku Radzieckiego (premiera 27 grudnia 1963 roku w Teatrze Bolszoj w Moskwie), kiedy to został zmuszony do zmiany libretta ze względu na nieadekwatność postaci króla i królowej do ówczesnego ustroju. W nowej wersji wrócił jednak do klasycznej adaptacji i bazował w dużej mierze na pierwotnym pomyśle Petipy. Jego głównym wkładem w choreografię było pierwsze wejście księcia Desiré, wypełnione popisowymi skokami – grand jeté po kole.

Solistki wypadły zdecydowanie słabiej niż książę Desiré i zła wróżka Carabosse. Olga Smirnowa jako księżniczka Aurora nie podołała w pełni trudnościom technicznym i interpretacyjnym odgrywanej roli. Brakowało jej precyzji w pozycjach przed i po piruetach, wytrzymania w pozach, szczególnie w pierwszym akcie w pas de cinq, a także wyrazistości i świeżości młodej dziewczyny, jaką jest przecież nastoletnia Królewna. W emploi Smirnowej wpisują się raczej liryczne postacie, jak Odetta/Odylia z Jeziora łabędziego, czy nawet Wróżka Bzu.Również Julii Stiepanowej jako Wróżce Bzu nie udało się uniknąć podobnych, drobnych błędów technicznych i wyrazowych.

Co innego Siemion Czudin. Jako książę Desiré zaprezentował najwyższy poziom wykonawczy. Każde wyjście na scenę było świadome i w pełni kontrolowane. Zachwycał wysokością skoków i precyzją zakończenia obrotów. Podobnie z interpretacją – jego postać wyraźnie ewoluowała wraz z rozwojem fabuły. Należy także pochwalić teatralne umiejętności Aleksieja Łoparewicza, interpretatora roli złej wróżki Carabosse. Tancerz odnalazł równowagę między karykaturalnym przerysowaniem ruchów i pantomimą, a dokładnością wykonania poszczególnych kroków.

Śpiąca Królewna należy do klasyki baletowej, ścisłego kanonu dzieł tanecznych, dlatego każdy, kto dba o wszechstronne, humanistyczne wykształcenie, powinien choć raz w życiu zobaczyć ten spektakl. Niestety nie w każdym teatrze w Polsce istnieje taka możliwość. Tym cenniejsza jest emisja tradycyjnych przedstawień w wykonaniu najlepszych światowych zespołów.

Obsada:

Olga Smirnowa jako księżniczka Aurora

Siemion Czudin jako książę Desiré

Julia Stiepanowa jako Wróżka Bzu

Aleksiej Łoparewicz jako zła wróżka Carabosse

Aleksander Fadejeczew jako król Florestan XIV

Jekaterina Barykina jako Królowa, jego żona

Witalij Biktimirow jako Catalabutte, mistrz ceremonii

Dobre wróżki:

Daria Chochłowa jako Wróżka Czułości

Bruna Cantanhede Gaglianone jako Wróżka Delikatności

Daria Boczkowa jako Wróżka Szczodrości

Olga Kalinina jako Wróżka Radości (Kanarków)

Elwina Ibraimowa jako Wróżka Śmiałości

Wróżki klejnotów:

Margarita Szrajner jako Wróżka Diamentów

Ksenia Żiganszczina jako Wróżka Szafirów

Wiktoria Jakuszewa jako Wróżka Złota

Janina Parienko jako Wróżka Srebra

Denis Miedwiediew i Wiktoria Litwinowa jako Kot w Butach i Biała Kotka

Artiom Bieliakow i Anastazja Denisowa jako Błękitny Ptak i księżniczka Florina

Maria Miszina i Anton Sawiczew jako Czerwony Kapturek i Wilk

Daria Chochłowa i Władysław Kozłow jako Kopciuszek i Książę

Pierwsi tancerze, soliści, koryfeje i zespół baletowy Teatru Bolszoj, orkiestra Teatru Bolszoj

Realizatorzy:

dyrygent: Paweł Sorokin

choreografia: Marius Petipa (1822–1910)

nowe opracowanie choreografii Mariusa Petipy: Jurij Grigorowicz

scenografia: Ezio Frigerio

kierownictwo muzyczne: Wasilij Sinajski

kostiumy: Franca Squarciapino

światło: Vinicio Cheli