Irena Turska (1912-2012) – krytyk, historyk i teoretyk baletu. W 1943 roku ukończyła Szkołę Rytmiki i Tańca Artystycznego J. Mieczyńskiej w Warszawie, wiedzę teoretyczną o tańcu i balecie uzupełniała następnie pod kierunkiem S. Głowackiego i w latach 1964–66 w Ecole Supérieure d’Etudes Chorégraphiques w Paryżu (jako stypendystka rządu francuskiego). Od 1946 do 1948 r. prowadziła zajęcia dydaktyczne z historii tańca w PWST w Łodzi. W 1947 r. rozpoczęła działalność publicystyczną; recenzje i felietony poświęcone współczesnej kulturze tanecznej i baletowej w Polsce publikowała w warszawskich dziennikach (m.in. „Życie Warszawy”) i czasopismach kulturalnych („Pamiętnik Teatralny”, „Teatr”), a od 1957 r. – w „Ruchu Muzycznym”. Ponadto pracowała jako inspektor nadzoru artystycznego baletowego w Generalnej Dyrekcji Teatrów, Oper i Filharmonii, w latach 1951–53 była członkiem Państwowej Komisji Weryfikacyjnej powołanej przez MKiS do unormowania kwestii uprawnień zawodowych tancerzy zatrudnionych w instytucjach artystycznych w całym kraju. W połowie lat 50. podjęła współpracę z Polskim Wydawnictwem Muzycznym, której owocem były prace monograficzne i kompendia z zakresu historii i teorii sztuki tanecznej; pisała także scenariusze baletowe dla polskich teatrów operowych (m.in. Teatru Wielkiego w Warszawie). W latach 1972–89 wykładała historię i estetykę tańca w Zaocznym Wyższym Studium Nauczycieli Tańca na Wydziale Wychowania Muzycznego PWSM w Warszawie; dla tego studium i szkół baletowych opracowała podręczniki do nauki historii tańca, wydane przez Centralny Ośrodek Pedagogiczny Szkolnictwa Artystycznego Od 1996 r. działała w polskiej sekcji European Dance Research Information Directory. W 2002 otrzymała nagrodę Ministra Kultury za wkład w rozwój nauki o balecie i popularyzację sztuki baletowej w Polsce, w roku 2012 – złoty medal „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. W 2012 otrzymała również medal Polskiego Wydawnictwa Muzycznego „Ad honorem”.
Jest autorką wielu ważnych książek o tańcu, dzięki którym polscy czytelnicy zainteresowani tą dziedziną sztuki otrzymali jedne z pierwszych rzetelnych opracowań naukowych: Co to jest balet (1957), Krótki zarys historii tańca i baletu (1962; wyd. 5: 2010), W kręgu tańca (1965), Przewodnik baletowy (1973 wyd. I, 1997 wyd. II), Almanach baletu polskiego (1983) oraz Spotkanie ze sztuką tańca (2000). Bogaty dorobek twórczy Ireny Turskiej obejmuje również artykuły problemowe z zakresu tańca i recenzje z przedstawień baletowych.
Prace — Balet rosyjski i radziecki, «Opera Słowiańska» z. 1, Wwa 1950; Co to jest balet, „Pan Twardowski” L. Różyckiego (omówienie muzyki baletu W. Bogdany) oraz Balety P. Czajkowskiego, «Mała Bibl. Baletowa» t. 1, 2 oraz 4, Kr. 1957, 1959 oraz 1981; L. Wójcikowski, z J. Iwaszkiewiczem i A. Szyfmanem, Wwa 1958; Krótki zarys historii tańca i baletu, Kr. 1962, 21983; Taniec w Polsce, Wwa 1962; W kręgu tańca, Wwa 1965; Taniec bawi i opowiada, Wwa 1970; Przewodnik baletowy, Kr. 1973, wyd. poszerz. 21989, 31997, wyd. posz. 42011; Z dziejów tańca współczesnego, Wwa 1980; Almanach polskiego baletu 1945–1974, Kr. 1983; Spotkanie ze sztuką tańca, Kr. 2000; Przetańczone życie. Rzecz o L. Wójcikowskim, Kr. 2006 Analiza ruchu tanecznego według metody Joossa–Labana–Leedera oraz Materiały do nauczania historii tańca, 2 cz., «Materiały Pomocnicze dla Nauczycieli Szkół i Ognisk Artyst.» z. 63, Wwa 1963 oraz z. 158 i 184, Wwa 1976 i 1981 liczne art. w czasopismach, m.in.: RM, „Nowa Kultura”, „Przegląd Kulturalny”, „Stolica”, „Pamiętnik Teatralny”, „Teatr”; hasła w Encyklopedii Muzycznej PWM, Encyklopedii Muzyki pod red. A. Chodkowskiego i in. leksykonach wyd. przez PWN oraz w: Balet. Encyclopedia, red. J. Grigorowicz, Moskwa 1981 tłumaczenia: J. Rey Taniec, jego rozwój i formy, Wwa 1958; J.G. Noverre Teoria i praktyka tańca, Wrocław 1959 scenariusze do baletów: Królewski błazen, muz. T. Kiesewetter, choreogr. H. Tomaszewski, Bytom 1958, pt. Stańczyk, choreogr. W. Borkowski, Bytom 1964; Mazepa, muz. T. Szeligowski, choreogr. S. Miszczyk, Wwa 1958; balet dla dzieci Pinokio, muz. J. Szajna–Lewandowska, choreogr. M. Mróz, Wrocław 1964 scenariusz do filmu oświatowego Taniec, z K. Gordonem, reż. K. Gordon, 1959.
