Ludzie tańca

Maria Kijak-Rakowska – tancerka, choreografka, pedagożka.

W 1971 roku ukończyła Państwową Średnią Szkołę Baletową w Poznaniu. W 1979 roku uzyskała dyplom magistra sztuki w specjalności pedagog baletu na Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

W latach 1971–1974 pracowała na stanowisku koryfejki w Operze i Operetce w Bydgoszczy.  W 1973 roku zadebiutowała jako solistka w roli Odetty w Jeziorze łabędzim.

W sezonie artystycznym  1974/1975 była zatrudniona na stanowisku solistki baletu w Teatrze Muzycznym w Szczecinie.

W latach 1975–2017 związana z Operą Wrocławską: od 1975 roku – jako solistka baletu, od 1977 roku – jako pierwsza tancerka.

W swoim dorobku artystycznym ma wiele znaczących ról pierwszoplanowych, takich jak: Odetta – Odylia (Jezioro łabędzie, chor. Lew Iwanow, Marius Petipa), Maria (Fontanna Bachczysaraju, chor. Henryk Sawicki), Giselle (Giselle, chor. Jean Coralli, Marius Petipa, Jules Perrot, realizacja Eugenia Jerszowa), Orlica (Polonia, chor. Teresa Kujawa), Julia (Romeo i Julia, reż. Boris Slowak, chor. Libor Vaculik), Eurydyka (Miłość Orfeusza, chor. Teresa Kujawa), Swanilda (Coppelia, chor. Teresa Kujawa), Primabalerina (Sylfidy, chor. Michaił Fokin, realizacja: Teresa Memches), Kolombina (Mandragora, chor. Teresa Kujawa), Echo (Mity, chor. Teresa Kujawa), Antygona (Antygona, chor. Włodzimierz Traczewski), Solwejga (Peer Gynt, chor. Hanna Chojnacka), Królowa podziemia / Ewa / Królowa wschodu / Krasawica (Pan Twardowski, chor. Witold Gruca), Angustias (Flamenco, miłość i śmierć, chor. Hanna Chojnacka), Choleryczka i duet sangwiników (Cztery temperamenty, chor. Jerzy Graczyk), Dziewczyna (Ognisty ptak, chor. Jerzy Graczyk), Madame Karsawina (Gry, chor. Emil Wesołowski), Lisa (Córka źle strzeżona, chor. Barbara Kasprowicz). W filmie baletowym Złota kaczka w choreografii Witolda Grucy była odtwórczynią roli tytułowej. Rolą Kobiety w Nostalgii (chor. Jerzy Graczyk, 1993) pożegnała się z publicznością wrocławską.

W 1984 roku otrzymała roczne stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki dla młodych twórców.

Brała udział w międzynarodowych kursach tańca w Nałęczowie, Warszawie, Gdańsku oraz trzykrotnie w Palucca Hochschule für Tanz w Dreźnie, delegowana przez Ministerstwo Kultury i Sztuki.

Tworzyła choreografie w teatrach dramatycznych i lalkowych we Wrocławiu, a także dla Festiwalu Operetkowego w Bad Ischl w Austrii w latach 1991–1995. Wśród jej choreografii i realizacji baletowych można wymienić: Opowieści lasku wiedeńskiego (Teatr Polski we Wrocławiu, reż. Henryk Adamek), Kroki Komandora (Teatr Współczesny we Wrocławiu, reż. Radosław Piwowarski), Baron cygański (Bad Ischl, reż. J. Pflueger), Kraina uśmiechu (Bad Ischl, reż. W. Aurich), Zemsta Nietoperza (Bad Ischl), Paganini (Bad Ischl), Hrabia Luksemburg (Bad Ischl), Ptasznik z Tyrolu (Bad Ischl), Legenda o Panu Twardowskim (Teatr Lalek we Wrocławiu, reż. Aleksander Maksymiak), Giselle, Nostalgia (Państwowa Opera we Wrocławiu, realizacje razem z Eugenią Jerszową), Akropolis (Wrocławski Teatr Lalek, reż. Wiesław Hejno).

W latach 1990–2005 pełniła funkcję kierownika zespołu baletowego Opery Wrocławskiej.

W tym okresie odbyły się 33 premiery spektakli baletowych, zarówno baletów klasycznych, jak i współczesnych. Promowała młodych choreografów, dając im możliwość rozwijania swoich twórczych pomysłów w realizacjach scenicznych baletu wrocławskiego.

Reżyserowała liczne koncerty baletowe z okazji Międzynarodowego Dnia Tańca oraz koncerty z cyklu Teatr otwartych drzwi, Spotkania z gwiazdą, Rodziny Operowe pt. Połączyła ich Miłość i Sztuka, Młode talenty i Benefisy Artystów Baletu. Jest autorką projektu edukacyjnego promującego sztukę baletu w ramach Akademii Opery. Autorskim projektem Rodzinny Weekend z Kulturą wygrała konkurs Ministerstwa Kultury i Sztuki dla Opery Wrocławskiej (2001).

Uczestniczyła w licznych zagranicznych tournée Opery Wrocławskiej, początkowo jako artystka baletu, a następnie jako kierownik zespołu baletowego. Występowała w Niemczech / NRD i RFN, Belgii, Czechosłowacji, Austrii, Danii, we Włoszech i Francji.

Od kilku dekad zajmuje się także działalnością pedagogiczną.

W latach 1979–2012 była starszym wykładowcą przedmiotów taniec i rytmika w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, na Wydziale Lalkarskim we Wrocławiu.

W latach 1976–1996 nauczała tańca klasycznego, charakterystycznego i historycznego w studiu baletowym przy Operze Wrocławskiej. Przez kolejne pięć lat pełniła funkcję kierowniczki i pedagożki tańca w Studiu Muzyczno-Baletowym „Opera”.

Od 2005 do 2017 roku prowadziła Studium Tańca i Baletu w Operze Wrocławskiej, do którego uczęszczało ponad 100 uczniów i zatrudnionych było 10 pedagogów różnych technik tanecznych.

Od 2012 roku prowadzi zajęcia baletowe w Centrum Edukacji, Turystyki i Sportu w Stroniu Śląskim oraz warsztaty tańca klasycznego w Gminnym Ośrodku Kultury w Dobrzeniu Wielkim.

Jest wielokrotnym jurorem konkursów baletowych w Gdańsku i Szczecinie, a także innych konkursów tanecznych w Polsce.

Współpracując z klubem pływackim Juwenia – Wrocław w 2013 roku, zdała egzamin na sędzinę pływania synchronicznego. Tworząc choreografie dla zawodniczek tej dziedziny sportu, odkryła nowe możliwości wykorzystania swoich umiejętności zawodowych z dziedziny baletu.

Jest zasłużonym członkiem Związku Artystów Scen Polskich, do którego należy od 1972 roku. Sekcja Tańca i Baletu uhonorowała ją statuetką „Terpsychory”.

W 1986 roku otrzymała Nagrodę Miasta Wrocławia za wybitne osiągnięcia w dziedzinie baletu. W tym samym roku otrzymała także Medal 200-lecia Baletu Polskiego.

Była też wielokrotnie honorowana nagrodą dla najpopularniejszego artysty baletu we Wrocławiu, m.in. Złotą Iglicą (1979, 1985, 1986, 1989), Srebrną Iglicą (1982, 1983, 1984, 1987, 1991) i Brązową Iglicą (1980, 1988).

W 1985 roku i 1995 roku przyznano jej Srebrny Krzyż Zasługi, a w 2001 roku – Złoty Krzyż Zasługi.

Zdobyła też Nagrodę Miasta Wrocławia (1986) i Medal za zasługi dla miasta Wrocławia (1992).

W 2014 roku została odznaczona Medalem Prezydenta Miasta Wrocławia – „Merito de Wratislawia” Zasłużony dla Wrocławia.

W 2006 roku z okazji Międzynarodowego Dnia Tańca została odznaczona Srebrnym Medalem  „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Źródła:

Encyklopedia Teatru Polskiego, hasło: Maria Kijak-Owczarzak, https://encyklopediateatru.pl/osoby/56787/maria-kijak, [dostęp: 24.02.2025].

Spotkania ze sztuką tańca. Gość specjalny: Maria Kijak – zapowiedź wydarzenia (UMFC, 16 kwietnia 2023), https://chopin.edu.pl/event-details/708_spotkania-ze-sztuka-tanca-brgosc-specjalny-maria-kijak [dostęp: 24.02.2025].

Informacje o pedagogach 26. Międzynarodowego Festiwalu Tańca im. Olgi Sawickiej: Maria Kijak-Rakowska, https://festiwaltanca.pl/portfolio/maria-kijak-rakowska/ [dostęp: 24.02.2025].

Maciej Owczarzak, Kreacje Marii Kijak-Rakowskiej na scenie Opery Wrocławskiej (praca magisterska napisana pod kierunkiem dra hab. Ryszarda Waksmunda), PWST, Wydział Lalkarski we Wrocławiu, Wrocław 2007 (kalendarium).