Fot. G. Trzpil
Podczas XXV Bydgoskiego Festiwalu Operowego zostanie pokazany spektakl Naïs zespołu Il Giardino d’Amore w choreografii Iwony Runowskiej. Propozycja dla melomanów i miłośników dzieł unikatowych. Naïs należy do podgatunku francuskiej muzyki teatralnej, zwanej – z uwagi na silnie zaakcentowany element taneczny – opéra-ballet. Zespół Il Giardino d’Amore ponownie odkryje niemal zapomnianą barokową operę „na czas Pokoju”: o walce bogów i miłości Neptuna do nimfy Naïs. Dzieło ukazuje paletę najbardziej wyszukanych środków muzyczno-teatralnych i baletowych epoki Ludwika XV.
Naïs jest opero baletem Jeana-Philippe‘a Rameau, wykonanym po raz pierwszy 22 kwietnia 1749 roku w Operze Paryskiej. Przybiera formę heroiczno-pastoralną w trzech aktach i prologu. Librecistą był Louis de Cahusac, a Naïs była czwartym dziełem stworzonym przez nich wspólnie. Opera nosipodtytuł Opéra pour La Paix, czyli była napisana by wyrazić radość z faktu zawarcia traktatu w Aix-la-Chapelle, po zakończeniu wojny o sukcesję austriacką. Jej pierwotny tytuł to: Le triomphede la paix, czyli Opera na cześć Pokoju.
Prolog
Wojna Gigantów i Tytanów oraz przywrócenie pokoju dzięki Jowiszowi. Prolog odnosi się do traktat u (George II i Ludwika XV którzy reprezentowani są odpowiednio jako Neptun i zwycięski, wielkoduszny Jowisz). Jowisz, pokonawszy Tytanów, przynosi światu pokój. Zamiast rządzić sam, dzieli swoje imperium z Neptunem i Plutonem.
I Akt
Korynt, wybrzeże Isthmii, Igrzyska Isthmijskie. Na brzegu Koryntu, w miejscu, w którym odbywają się Igrzyska Isthmijskie, Neptun, przebrany za Greka, powierza Palemonowi swoją miłość do nimfy Naïs. Do tego czasu Naïs wydaje sięobojętna na miłość i odrzuca Telenusa, przywódcę Koryntian i Asteriona, przywódcę pasterzy Isthmijskich. Podczas gdy ona przewodniczy Igrzyskom, Neptune, incognito, przedstawia się jej i oddaje jej hołd. Naïs próbuje ukryć niepokój, jaki wywołuje w niej ten nieznajomy i nakazuje kontynuację igrzysk.
II Akt
Przed jaskinią ojca Naïs, niewidomego proroka Terezjasza, Neptun deklaruje swoją miłość do nimfy, nie ujawniając jednak swojej prawdziwej tożsamości. W towarzystwie pasterzy, Asterion przybywa, aby skonsultować się z Terezjaszem. Chce sprawdzić, czy niewrażliwa na jego starania Naïs zaakceptuje jego miłość. Interpretując pieśń ptaków, Terezjasz odpowiada, że ktoś inny
podbije serce jego córki. Telenus i Asterion, wściekli, przygotowują się do walki z nieznajomym rywalem.
III Act
O świcie na cyplu, na skraju morza, Neptune czeka na Naïs. Naïs przybywa, zaniepokojona, czy ujawnić mu plany jego rywali. Ale gdy się pojawia, flota Telenusa i Asteriona zostaje pochłoniętaprzez ogromne fale. Następnie Neptun ujawnia Naïs swoją prawdziwą tożsamość i rozkazuje ziemi rozstąpić się, aby mogli zejść do pałacu w królestwie podwodnym Neptuna, gdzie pod falami
bóstwa morza witają swego pana i bogini, którzy ślubują sobie miłość.
Postać NAÏS mogła być inspirowana cesarzową Marią Teresą, główną postacią konfliktu o Sukcesję Austriacką, na której zakończenie w 1748 roku. Przyszła cesarzowa była zdolnym dzieckiem. Lubiła historię, strzelała z łuku i strzelby, miała
również talent muzyczny. Grała na fortepianie i wspaniale śpiewała. Ambasadorzy innych krajów wróżyli jej karierę operową. Sama cesarzowa pod koniec życia stwierdziła: „Mogłam być pierwszą virtuosa Europy”. W 1744 z okazji małżeństwa siostry Maria Teresa zaśpiewała główną arię woperze Johanna Adolfa Hassego pt. Ipermestra. Dlaczego Louis de Cahusac i Jean-Philippe’a Rameau umieścili akcję dzieła w dalekiej i mitologicznej Grecji i dlaczego na tło wydarzeń wybrał akurat Igrzyska? Igrzyska panhelleńskie były, jak pisał Pindar, „wspólnymi świętami” (panegyris) wszystkich Greków, były poświęcone wspólnym bogom i znajdowały się pod ich opieką. Były uroczystościami przypominającymi o wspólnocie etnicznej i kulturowej wszystkich Greków. Igrzyska te odbywały się co dwa lata, prawdopodobnie od przełomu VII i VI wieku p.n.e. Trwały cztery dni i obejmowały m.in. biegi, pięściarstwo, wyścigi rydwanów, wyścigi zaprzęgów konnych, zapasy i zawody pływackie. Przeprowadzano także konkurs gry na cytrze. Startowali mężczyźni podzieleni na trzy grupy wiekowe. Zwycięzcy otrzymywali wieniec z suchych liści selera lub – według późniejszych źródeł – z gałązek sosny. Według jednego z mitów igrzyska te ustanowiono na pamiątkę samobójczej śmierci koryntyjczyka Melissosa, ojca zamordowanego przez bakchiadę Archiasa Akteona, który zrozpaczony po śmierci syna miał rzucić w istmijskiej świątyni Posejdona (Neptuna) klątwę na Bakchiadów.
Reżyseria: Olivier Lexa
Kierownictwo muzyczne: Stefan Plewniak
Choreografia: Iwona Runowska
Projekcje: Adam Nys
Reżyseria świateł: Maciej Igielski
Obsada:
Natalia Kawałek – Naïs
Sean Clayton – Neptun
Erwin Aros Aravenna – Asterion
Cecile Achille – Flore, Premier & Duxieme Bergere
David Witczak – Jupiter, Telenus
Etienne Bazola – Pluton, Tiresie, Palemon
Orkiestra i chór:
Il Giardino d’Amore
Il Giardino d’Amore – założona w 2011 roku międzynarodowa orkiestra barokowa, grająca na instrumentach dawnych i kopiach z epoki. Zespół tworzą młodzi muzycy z Polski, Włoch, Hiszpanii i Francji. Twórcą zespołu jest Stefan Plewniak, który wcześniej pracował z Les Arts Florissants W. Christie, Le Concert des Nations J. Savalla. Koncertuje na festiwalach, m.in.: Utrecht Oude Musik Festival, Bach Woche Wiedeń, Tartini Festival Pirano, Early Music Festival New York, Mooredale Concerts Toronto, Magnetic Festival Elba, Dramma Per Musica Warszawa, Festiwal Muzyki Polskiej Kraków.Zespół występował w Austrii, Holandii, Słowenii, Włoszech, USA, Kanadzie, Polsce. Dwa lata temu prezentowali na Bydgoskim Festiwalu Operowym inną operę Rameau, Les Indes Galantes.
O festiwalu: http://www.opera.bydgoszcz.pl/XXV_Bydgoski_Festiwal_Operowy,30
