Fot. Damir Yusupov
W lutym kina w Polsce zapraszają na retransmisję baletu Jezioro łabędzie w wersji Jurija Grigorowicza w wykonaniu najwybitniejszych solistów zespołu baletowego moskiewskiego Teatru Bolszoj. W podwójnej roli Odetty i Odylii wystąpiła primabalerina Swietłana Zacharowa. W roli księcia Zygfryda wystąpi Denis Rodkin. Spektakl zarejestrowano w styczniu 2015 roku.
Do pracy nad Jeziorem łabędzim Jurij Grigorowicz został w pewnym sensie zmuszony. W 1969 roku Teatru Bolszoj wybierał się na gościnne występy do Anglii. Nieodświeżana inscenizacja Jeziora łabędziego z 1956 roku całkiem straciła już reprezentacyjny wygląd. Ostatecznie choreograf rozpoczął się pełen proces twórczy. We współpracy ze scenografem Simonem Wirsaładze przedstawił nową koncepcję dzieła. Praktycznie cała choreografia została stworzona na nowo, choć najwartościowsze elementy z wersji Gorskiego i Petipy Grigorowicz zostawił, a arcydzieło Iwanowa – drugi, „łabędzi” obraz – oczyścił z późniejszych naleciałości. Stanowczo zrezygnował z rekwizytów sprawiających pozory realności i kartonowe łabędzie na zawsze opuściły taflę jeziora.
Z libretta znikło imię Rotbarta – czarownika więżącego piękną Odettę. Rotbart transformował w Geniusza zła, odzyskał taneczny język, bo do tej pory wyrażał się niemal wyłącznie w języku pantomimy. Nieformalnie stał się jednym z głównych bohaterów baletu, otrzymując dużą przestrzeń dla pokazania swojej ciemnej osobowości. Można to odczytać różnie: to sam los kusi księcia, który nie zdążył jeszcze poznać, jak trudno zachowywać wierność swoim ideałom, lub to sam książę kierowany jest przez ciemną stronę swojej duszy.
Kością niezgody z radziecką władzą stał się ostatni obraz. Wspaniała burza nad jeziorze łamała łabędzią figurę. Zły duch święcił zwycięstwo, Odetta ginęła. Dopadająca księcia całkowita utrata ideałów nie wzbudziła entuzjazmu u ówczesnej minister kultury – Jekatierinie Furcewej. Do Anglii pojechało stare Jezioro łabędzie, a nowe rozkazano choreografowi poprawić. W wyniku tego burza ucichła i bohaterowie szczęśliwie łączyli się w finale, który sam Grigorowicz sarkastycznie nazwał: „apoteozą w F-dur”. Odrodzić swoją początkową koncepcję udało mu się dopiero w 2001 roku. Teraz Teatr Bolszoj proponuje swoim widzom jeden z najważniejszych baletów repertuaru klasycznego w tym właśnie ujęciu.
Treść baletu
AKT PIERWSZY
Scena pierwsza
W starym niemieckim zamku dwór świętuje osiągnięcie przez księcia Zygfryda pełnoletności. Życzenia składają mu przyjaciele i przyjaciółki, dworzanie i matka – panująca Księżna. Następnie odbywa się uroczyste pasowanie księcia na rycerza. Odtąd jego życie określać będą obowiązek i waleczność. Wybrzmiewają ostatnie toasty na cześć księcia, przyjaciółki zabiegają o jego uwagę, ale serce Zygfryda poruszają już inne uczucia: marzy o czystej, idealnej miłości. Zabawa z wolna cichnie, goście odchodzą, pozostawiając księcia – sam na sam ze swoimi myślami – w gęstniejących mrokach nadchodzącej nocy. Zygfryd czuje obok siebie czyjąś obecność, jakby jakaś siła przyciągała go do siebie. To sam los w postaci Geniusza zła pojawia się, by odkryć przed księciem zagadki przyszłości. Poddając się władczemu cieniowi niewidocznego towarzysza i niespokojnym przeczuciom, Zygfryd podąża ku idealnemu światu ze swojego marzenia.
Scena druga
Książę trafia na brzeg zaczarowanego jeziora. Pojawiają się przed nim postaci dziewcząt zaklętych w łabędzie. Książę spostrzega Odettę, najpiękniejszą wśród nich. Zastyga porażony jej urodą. Właśnie ujrzał swój wymarzony, romantyczny ideał. Zygfryd przysięga Odetcie wierność i miłość aż do śmierci.
AKT DRUGI
Scena trzecia
Do zamku panującej Księżnej zjeżdżają księżniczki z różnych krain. Książę powinien wybrać jedną z nich na żonę. Pojawia się Zygfryd, całkowicie zatopiony w myślach. Wspomina wciąż i wciąż spotkanie z Odettą. Nieobecny duchem tańczy z księżniczkami, ale żadna nie może się równać z wybranym przez niego ideałem. Niespodziewanie na bal przybywa Nieznajomy rycerz (jeszcze jedno wcielenie Geniusza zła) wraz ze swą niezwykłej piękności towarzyszką i orszakiem czarnych łabędzi. To Odylia, sobowtór Odetty. Zygfryd, zmylony podobieństwem dziewcząt, wyciąga do niej ręce. Geniusz zła bada uczucia księcia, podczas gdy Odylia przyciąga go i odpycha na przemian w trakcie tańca. Wreszcie wszystkie wątpliwości Zygfryda rozwiewają się i książę w obecności zgromadzonych oświadcza, że Odylia jest jego wybranką. W momencie złamania przysięgi wierności Odetcie sala tronowa pogrąża się w mroku i oczom zebranych ukazuje się obraz zrozpaczonej Odetty. Zygfryd uświadamia sobie, że stał się zabawką w rękach losu. Z nadzieją odkupienia swej zdrady książę rusza tropem znikającej mary – białego łabędzia.
Scena czwarta
Ponura noc nad łabędzim jeziorem. Odetta przynosi swym współtowarzyszkom losu tragiczną wieść: książę złamał przysięgę. Duszą Zygfryda miotają mieszane uczucia, biegnie do Odetty z błaganiem o przebaczenie. Dziewczyna wybacza młodzieńcowi, ale odtąd już sama nie ma władzy nad swoim losem. Geniusz zła wywołuje burzę, która rozdziela zakochanych. Zygfryd i Odetta nie mogą się połączyć. Osłabiony przez pojedynek z losem Zygfryd na próżno usiłuje powstrzymać znikający obraz Odetty. Z pierwszymi promieniami słońca książę pozostaje sam na opustoszałym brzegu jeziora swoich marzeń.
Balet w dwóch aktach, czterech scenach (1877, 1895)
Libretto Jurija Grigorowicza na motywach scenariusza Władimira Biegiczewa i Wasilija Gelcera
Premiera niniejszej inscenizacji (w obecnej redakcji choreograficznej) Teatru Bolszoj (Państwowego Akademickiego Wielkiego Teatru Rosji): 2 marca 2001 roku
Retransmisja przedstawienia transmitowanego na żywo w dniu 25 stycznia 2015 roku
Obsada:
Swietłana Zacharowa jako Odetta / Odylia
Jekatierina Barykina jako Księżna panująca
Denis Rodkin jako książę Zygfryd
Artemij Biełakow jako Geniusz zła (Rotbart)
Aleksiej Łoparewicz jako Wychowawca księcia
Igor Cwirko jako Błazen
Nina Kapcowa, Kristina Kretowa jako Przyjaciółki księcia
Aleksandr Fadejeczew jako Mistrz ceremonii
Angelina Karpowa jako Węgierska księżniczka
Maria Winogradowa jako Rosyjska księżniczka
Anna Tichomirowa jako Hiszpańska księżniczka
Ksenia Żiganszczina jako Neapolitańska księżniczka
Maria Semenjaczenko jako Polska księżniczka
Angelina Karpowa, Olga Marczenkowa, Ana Turazaszwili jako trzy Łabędzie
Anna Woronkowa, Julia Łunkina, Swietłana Pawłowa, Margarita Szrajner jako cztery Łabędzie
Pierwsi tancerze, soliści, koryfeje i zespół baletowy Teatru Bolszoj, orkiestra Teatru Bolszoj
Paweł Sorokin dyrygent
Realizatorzy:
Jurij Grigorowicz choreografia z wykorzystaniem fragmentów choreografii Mariusa Petipy, Lwa Iwanowa i Aleksandra Gorskiego
Simon Wirsaładze scenografia i kostiumy
Michaił Sokołow światło
Prowadzenie podczas transmisji:
Katia Nowikowa
Realizacja telewizyjna transmisji:
Vincent Bataillon
Przedstawienie trwa około 2 godzin 45 minut (w tym 1 przerwa).
5 lutego:
Bydgoszcz Multikino
Dąbrowa Tarnowska Kino Sokół
Elbląg Multikino
Gdańsk Multikino
Gdynia Multikino
Gliwice kino Amok
Katowice (1) Kino Rialto
Katowice (2) Multikino
Kielce Multikino
Konin Kino Oskard
Koszalin Multikino
Kraków Multikino
Limanowa Limanowski Dom Kultury kino Klaps
Lublin Multikino
Łódź Silver Screen
Olsztyn Multikino
Ostrów Wielkopolski kino Komeda
Poznań Multikino Malta
Poznań Stary Browar
Przemyśl Centrum Kulturalne w Przemyślu-Kino Centrum
Rzeszów (1) kino Zorza
Rzeszów (2) Multikino
Szczecin Multikino
Warszawa (1) Kino Praha
Warszawa (2) Multikino Złote Tarasy
Warszawa (3) Multikino Ursynów
Warszawa (4) Multikino Targówek
Wrocław (1) Kino Nowe Horyzonty
Wrocław (2) Multikino Arkady
Zabrze Multikino
9 lutego: Dębica kino Kosmos
12 lutego:
Łódź Łódzki Dom Kultury kino Szpulka
Łuków kino Łuków
19 lutego: Oświęcim Oświęcimskie Centrum Kultury – Nasze Kino
Wadowice kino Centrum
26 lutego: Międzyzdroje kino Eva
Poznań, kino Rialto
8 marca: Włoszczowa kino Muza
***
Więcej na: www.nazywowkinach.pl
https://www.facebook.com/nazywowkinach
