Wrocław: „Świat butoh Kazuo Ohno” – spotkanie

Instytut im. Jerzego Grotowskiego zaprasza na spotkanie wokół książki Kazuo Ohno i Yoshito Ohno Świat butoh Kazuo Ohno z udziałem: Igi Rutkowskiej (tłumaczki), Julii Hoczyk (autorki Wstępu) oraz Anity Zdrojewskiej (wydawcy). Prowadzenie: Monika Blige. Wstęp wolny.

W trakcie spotkania poświęconego książce Świat butoh Kazuo Ohno zaprezentowane zostaną fragmenty zapisów filmowych spektakli Kazuo Ohno.

Wielu fotografów robiło zdjęcia Kazuo Ohno. Udało im się uchwycić i utrwalić na kliszy obraz jego ciała; fotografia nie może pokazać tego, co jest w nim ukryte. A jednak, jeśli ciało Kazuo Ohno ukrywa się w tańcu i skrywa trudy życia i śmierć, taniec zaś jest przejawem jego duszy, to – być może – tym, co zostało sfotografowane, jest sam duch Kazuo Ohno.

Niezwykła ekspresja ciała Kazuo Ohno – kształtowanego i rzeźbionego przez czas – przyciągała ludzi na całym świecie. Jego zdjęcia także intrygują. Nie są zapisem przeszłości czy konkretnych wydarzeń, ale próbą „uchwycenia niewidocznego”. Specyficzna estetyka i wieloznaczność obrazu zwracają uwagę, rodzą pytania i niepokoją. Artysta, dla którego taniec stał się synonimem życia, był doskonałym modelem. Jego emocje i energia wypełniały kadr, czyniąc go natychmiastowym dziełem sztuki.

Podstawą do powstania książki „Świat butoh Kazuo Ohno” były niezwykłe zdjęcia Kazuo Ohno, wokół których toczy się opowieść syna o ojcu. Książka zawiera spisane z nagrań wypowiedzi mistrza prowadzącego zajęcia z uczniami.
Kazuo Ohno to drugi obok Tatsumiego Hijikaty twórca współczesnego japońskiego tańca butoh. Określenie „taniec butoh” nie jest do końca precyzyjne, bo butoh to nie tylko i nie tyle specyficzny styl tańca, współczesny gatunek performatywny czy określony typ treningu, ile specyficzna całościowa postawa, łącząca specyficzny sposób pracy, estetykę, dramaturgię, filozofię. Powstałe przez połączenie tradycji i inspiracji z Wschodu i Zachodu, zarazem wciąż otwarte na inwencje twórców, stanowi swoiste odbicie złożoności współczesnej kultury globalnej, a jednocześnie pozwala na wyjście poza jej ograniczenia.
Z recenzji prof. Dariusza Kosińskiego

Kazuo Ohno (1906–2010) był światowej klasy tancerzem butoh. Urodził się  w Hakodate, portowym mieście na wyspie Hokkaido (Japonia). W 1929 ukończył Akademię Wychowania Fizycznego i Gimnastyki, a w latach trzydziestych podjął współpracę z pionierami japońskiego tańca współczesnego – Baku Ishiim, następnie Takayą Eguchim i Misako Miyą, którzy wrócili do Japonii z Niemiec po nauce Ausdruckstanz w szkole Mary Wigman. Po wojnie pracował nad własnym stylem. W 1977 odbyła się premiera jego solowego spektaklu La Argentina Sho [Hymn do Argentyny], dedykowanego słynnej hiszpańskiej tancerce, Antonii Mercé. Otrzymał wówczas prestiżowe wyróżnienie Dance Critics’ Circle Award. Od 1980, gdy po raz pierwszy zaprezentował La Argentina poza Japonią, na 14. Międzynarodowym Festiwalu w Nancy, i w 1981 debiutował w La Mama Experimental Theatre Club w Nowym Jorku, rozpoczęły się jego prezentacje światowe, m.in. w Strasburgu, Londynie, Stuttgarcie, Paryżu czy Sztokholmie. Jego najbardziej znane spektakle to: La Argentina, Moja matka, Morze Martwe, Nenufary.
Kazuo Ohno otrzymał m.in.: nagrodę w sferze kultury prefektury Kanagawa w 1993, nagrodę w sferze kultury miasta Yokohama w 1998 oraz Michelangelo Antonioni Award for the Arts w 1999. W 1994 gościł w Warszawie na 1. Festiwalu „Rozdroże”. Do późnych lat życia tańczył (ostatni raz pojawił się publicznie w styczniu 2007) i prowadził zajęcia w założonym przez siebie Kazuo Ohno Dance Studio w Hodogaya. Jego dzieło kontynuuje do dziś towarzyszący mu w wielu spektaklach syn – Yoshito Ohno, tancerz i nauczyciel butoh.

Yoshito Ohno urodził się w Jokohamie w 1938. Po raz pierwszy towarzyszył ojcu w scenicznej adaptacji powieści Ernesta Hemingwaya Stary człowiek i morze w 1959. W tym samym roku zatańczył rolę młodego chłopca w kontrowersyjnej adaptacji Zakazanych kolorów u Tatsumiego Hijikaty. W latach sześćdziesiątych grał znaczące role w jego performansach i happeningach. Z prezentacji publicznych wycofał się w 1968. Na scenę powrócił w 1985, gdy towarzyszył ojcu w spektaklu Morze Martwe. Po śmierci Hijikaty w 1986 reżyserował spektakle ojca, m.in. Nenufary (1987) i Kwiat, ptaki, wiatr, księżyc (1990). W połowie lat dziewięćdziesiątych rozpoczął karierę solową, tańczył m.in. Ostatni portret Doriana Graya zainspirowany tekstem Oskara Wilde’a. Prowadzi regularne zajęcia oraz warsztaty butoh w Japonii (w Kazuo Ohno Dance Studio) i innych krajach.

Dr Iga Rutkowska – japonistka i antropolog kultury, adiunkt w Zakładzie Japonistyki Katedry Orientalistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Jej praca naukowa oscyluje wokół tematyki japońskich widowisk. Autorka książki W Kawagoe. Antropolog wobec życia codziennego Japończyków (Trio, 2006), redaktorka polskiej wersji książki Zbigniewa Osińskiego Jerzy Grotowski’s Journeys to the East (Icarus & Routledge, 2014) oraz artykułów naukowych poświęconych sztukom widowiskowym Japonii. Stypendystka japońskiego Ministerstwa Kultury (2004/2005, Uniwersytet Saitama) i Japan Foundation (2009/2010, Uniwersytet Tokijski). Wykłada na Uniwersytecie Warszawskim, Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych oraz na specjalizacji Asian Studies w Collegium Civitas.

Anita Zdrojewska – japonistka, prezes Fundacji Pompka. Od 2009 roku organizuje i propaguje w Polsce wydarzenia związane z butoh: warsztaty z japońskimi i polskimi tancerzami, m.in. Atsushim Takenouchim, Yuko Otą, Rui Ishiharą, Sylwią Hanff, Aleksandrą Capigą-Łochowicz i Katarzyną Żejmo, spektakle i koncerty (np. Kazuya Nagaya i Hiroko Komiya wystąpili w projekcie Ashita w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie). W 2014 roku uruchomiła na Facebooku profil Butohsfera. Uczyła się butoh m.in. u Atsushi Takenouchi, Daisuke Yoshimoto, Ko Murobushi i Sylwii Hanff. Od ponad 15 lat prowadzi agencję PR Publink, w której we współpracy z Fundacją Pompka stara się wdrażać i popularyzować ideę łączenia biznesu ze sztuką.

Książka powstała we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca w ramach „Programu Wydawniczego 2014” oraz jest współfinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.