Na zdjęciu: Henryk Tomaszewski. Fot. Monique-Jacot
23 września 2019 mija osiemnasta rocznica śmierci Henryka Tomaszewskiego – założyciela Wrocławskiego Teatru Pantomimy.
Henryk Tomaszewski urodził się 20 listopada 1919 roku w Poznaniu. W roku 1945 rozpoczął naukę w Studiu Dramatycznym Iwo Galla w Krakowie, prywatnie uczył się także tańca. W latach 1946-47 współpracował z Polskim Teatrem Akademickim przygotowując scenki pantomimiczne i oprawy choreograficzne.
Od 1946 do 1947 roku uczył się i tańczył w Baletach Polskich Feliksa Parnella. W kwietniu 1948 roku rozpoczął pracę w balecie Opery Wrocławskiej, gdzie do 1959 roku zatańczył i wykreował 11 ról, m.in. Pawia (Paw i dziewczyna), Li Szan Fu (Czerwony mak), Diabła (Pan Twardowski), w których recenzenci podkreślali dramatyczny rys postaci i nowatorskie środki artystyczne.
W maju 1955 roku na Międzynarodowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie otrzymał srebrny medal za autorską etiudę Wirtuoz. Wpłynęło to na powstanie w 1956 roku najpierw Studia Pantomimy przy Dolnośląskich Teatrach Dramatycznych, a od 1959 roku Wrocławskiego Teatru Pantomimy.
Premiera I Programu odbyła się 4 listopada 1956 roku. Od początku Henryk Tomaszewski konsekwentnie budował styl wyjątkowego w skali światowej teatru pantomimy zespołowej. Odszedł od francuskiej tradycji mimu czystego i prowadził wielokierunkowe poszukiwania formalne. W swoich przedstawieniach czerpał z literatury, mitów i kultury popularnej. W realizacjach Tomaszewskiego znaczącą rolę odgrywały oprawa plastyczna i muzyka.
Henryk Tomaszewski przygotował we Wrocławskim Teatrze Pantomimy XXIV Programy, w których grał do 1962 roku. Jako pierwszy w Polsce rozpoczął kształcenie mimów w Studiu Pantomimy. Opracowywał choreografie w spektaklach dramatycznych i operowych. Jako reżyser w teatrach dramatycznych pracował od 1967 roku, pozostając wiernym poszukiwaniom prawdy w geście i ruchu. Jego realizacja Gry w zabijanego Eugène Ionesco w Teatrze Polskim we Wrocławiu uznana została za dzieło kongenialne. Reżyserował i przygotowywał choreografie także poza polskimi scenami, m. in. w Szwecji, Norwegii, RFN. Kilkakrotnie przenosił swoje inscenizacje z WTP do teatrów w Amsterdamie, Oslo, Kopenhadze.
W centrum swojej wizji artystycznej, którą nazwał „teatrem kulistym”, postawił człowieka i twórcze możliwości ruchu.
Szczególnie cenił sobie dwie swoje realizacje: przygotowane z Konradem Swinarskim w mediolańskiej La Scali Menady Hansa Wernera Henze i Dienstag aus Licht Carlheinza Stockhausena w Operze w Lipsku.
Tomaszewski był także znanym kolekcjonerem. W 1994 roku w Karpaczu otwarto Miejskie Muzeum Zabawek ze zbiorów Henryka Tomaszewskiego, prezentujące kolekcję gromadzoną od 1967 roku, a obejmującą zabawki pochodzące od XVII do XX w., które wyszukiwał i przywoził z zagranicznych tournées.
Henryk Tomaszewski zmarł 23 listopada 2001 roku w Kowarach, pochowany został na zabytkowym cmentarzu przy Świątyni Wang w Karpaczu. W 2019 roku obchodzona jest 100. rocznica urodzin twórcy.
