Jan Ciepliński

Tancerz, choreograf, pedagog, historyk baletu.

ur. 10 maja 1900 roku w Warszawie
zm. 17 lub 21 kwietnia 1972 roku w Nowym Jorku

Wykształcenie

1918 Warszawska szkoła baletowa – dylom tancerza.

Kariera zawodowa

1918–1821 Tancerz (także solista) Teatru Wielkiego w Warszawie
1919 Założyciel i przewodniczący sekcji baletowej Zrzeszenia Artystów Scen Polskich.
1921–1922 Tancerz w balecie Anny Pawłowej (roczne tournée po Europie i USA).
1922–1925 Założyciel, tancerz, choreograf i kierownik baletu Baletu Jana Cieplińskiego (występy w Katowicach, Poznaniu i Wilnie).
1925–1927 Koryfej Ballets Russes Sergiusza Diagilewa.
1927–1931 Baletmistrz i choreograf Królewskiej Opery w Sztokholmie.
1930–1934 Kierownik baletu i choreograf Opery Królewskiej w Budapeszcie.
1934–1935 Kierownik baletu i choreograf Teatru Wielkiego w Warszawie, kierownik szkoły baletowej.
1935–1937 Choreograf w Teatro Colón w Buenos Aires.
1935–1937 Choreograf baletu w Budapeszcie.
1937–1938 Założyciel i kierownik Baletu Warszawskiego.
1938–1939 Baletmistrz i choreograf Polskiego Baletu Reprezentacyjnego.
1938–1939 Pedagog tańca w szkole dramatycznej Heleny Hryniewieckiej.
1940–1943 Baletmistrz i choreograf oficjalnego Teatru Miasta Warszawy (Theater der Stadt Warschau).
1943–1948 Choreograf w Operze w Budapeszcie.
1948–1951? Współpraca z Anglo-Polish Ballet, Mercury Theatre, nauczyciel tańca w różnych studiach baletowych w Londynie.
1951–1954 Choreograf The Ballet Legat.
od 1959 Praca w Nowym Jorku, dla Polonia Opera Co.

Wybrane role

1917
Wieszczka lalek
Teatr Wielki w Warszawie
rola: Murzynek

1917
Córka źle strzeżona
Teatr Wielki w Warszawie
rola: Hieronim

1920
Giselle
Teatr Wielki w Warszawie
rola: Wilfryd

1921
Pan Twardowski
Teatr Wielki w Warszawie
rola: Świst, Kozak, Konik Zwierzyniecki

1922
Prometeusz
Balet Jana Cieplińskiego
chor. Jan Ciepliński
rola: partia tytułowa

1923
Wesele w Ojcowie
Balet Jana Cieplińskiego
rola: Pan młody

1925
Les Matelots
Ballets Russes
chor. Leonid Miasin
rola: Muzyk

1925–1927
La Boutique fantasque
Ballets Russes
rola: Żona kupca rosyjskiego

1925–1927
Tryumf Neptuna
Ballets Russes
rola: Policjant

1935
Coppelia
Teatr Wielki w Warszawie
chor. Jan Ciepliński
rola: Coppelius

Wybrana działalność artystyczna

1921
Wieczór tańców artystycznych
Filharmonia Warszawska
chor. Jan Ciepliński

1922
Halka
Balet Jana Cieplińskiego / Teatr Polski w Katowicach
chor. Jan Ciepliński

1922
Bajka
Balet Jana Cieplińskiego / Teatr Polski w Katowicach
chor. Jan Ciepliński

1927–1931
Dziadek do orzechów
Królewska Opera w Sztokholmie:
chor. Jan Ciepliński

1933
Fantazja węgierska
Opera w Budapeszcie
chor. Jan Ciepliński

1935/1936
Allelujah
Teatro Colon
chor. Jan Ciepliński

1939
Harnasie
Polski Balet Reprezentacyjny
chor. Jan Ciepliński

1939
Kawaler srebrnej róży
Polski Balet Reprezentacyjny
chor. Jan Ciepliński

1952
Wesele w Ojcowie
The Ballet Legat
chor. Jan Ciepliński

1962
Halka
Tow. Muz. University College w Londynie
chor. Jan Ciepliński

Dodatkowe informacje

Jego karierę kierownika i baletmistrza w warszawskim balecie przerwał incydent związany ze spoliczkowaniem Serge’a Lifara, który opublikował w prasie negatywną opinię o poziomie zespołu baletowego Teatru Wielkiego.

W założonym przez siebie w 1937 roku Balecie Warszawskim stawiał sobie za cel propagowanie polskich tańców narodowych. W składzie zespołu byli m.in.: Halina Szmolcówna, Zygmunt Dąbrowski, Jadwiga Hryniewiecka i Ziuta Buczyńska. Balet Warszawski występował w Polsce oraz w Budapeszcie, Pradze i Wilnie.

W 1938 roku zagrał w filmie Strachy w reżyserii Eugeniusza Cękalskiego i Karola Szołowskiego.

Za pracę na rzecz Teatru Miasta Warszawy (Theater der Stadt Warschau) podczas okupacji niemieckiej wyrokiem Kierownictwa Walki Podziemnej został skazany na karę infamii.

W londyńskich zespołach polonijnych nauczał tańców polskich, był też choreografem w Ognisku Polskim w Londynie. Pracował aktywnie w Komisji Artystycznej ZASP za granicą.

W 1959 wyjechał do Nowego Jorku, gdzie spędził ostatnie 23 lata życia, angażując się w pracę Polonia Opera Co. Prowadził także polonijne zespoły taneczne, a także działalność odczytową. Pisał artykuły do prasy angielskiej, amerykańskiej i polonijnej. W 1956 wydał w Londynie Szkic dziejów baletu polskiego. W 1983 ukazała się wersja anglojęzyczna jego książki A History of Polish Ballet 1518-1945.

Źródła:

Ignaczak Jagoda, Dzieje Polskiego Baletu Reprezentacyjnego. Krótki sen o potędze, Narodowy Instytut Muzyki i Tańca, Warszawa 2022, s. 82-84.

Hasło Jan Ciepliński w: Encyklopedia Teatru Polskiego, https://encyklopediateatru.pl/osoby/43413/jan-cieplinski [dostęp: 09.05.2025]

Ostatnia aktualizacja: 9 maja 2025