Krzysztof Szwaja Vened – aktor, mim, tancerz, pedagog, pisarz.
Urodził się 31 maja 1952 roku w Bystrzycy Kłodzkiej. Dorastał w Międzygórzu na Dolnym Śląsku.
Swoją karierę sceniczną rozpoczął w 1972 roku w Teatrze Muzycznym we Wrocławiu, gdzie kształcił się i pracował jako tancerz. W 1974 roku związał się z Wrocławskim Teatrem Pantomimy, gdzie został aktorem-mimem. Zrobił w zespole znakomitą karierę, wcielając się w główne role (bogów, potworów, kochanków). Podwójna rola Gościa-Dionizosa w przedstawieniu Przyjeżdżam jutro przyniosła mu sławę. Wyróżnił się także następującymi rolami: Medium w przedstawieniu Menażeria cesarzowej Filissy, Monstrum w Panu Twardowskim, Parysa i Homunkulusa w przedstawieniu Odejście Fausta, Satyra w przedstawieniu Herakles i Hebe, Chłopaka II w Sporze i Galahada w produkcji Rycerze Króla Artura. Zagrał także rolę Wroga w filmie Smed [Kowal] dla norweskiej telewizji. W 1977 roku we Wrocławiu został nagrodzony Brązową Iglicą dla najlepszego wykonawcy.
Regularnie występował za granicą i brał udział w prestiżowych festiwalach teatralnych na świecie. Podczas tournée z Wrocławskim Teatrem Pantomimy w Niemczech 13 grudnia 1981 roku w Polsce ogłoszono stan wojenny. W ramach protestu artysta uciekł na Zachód. Przez dwa i pół roku mieszkał w Berlinie Zachodnim, gdzie uczył pantomimy i robił choreografie do przedstawień w Transformtheater. Jego zajęcia cieszyły się dużym zainteresowaniem. Przyjeżdżali na nie studenci z całej Europy. W 1983 roku założył Bewegung Theater: Impuls [Teatr Ruchu: Impuls], którego członkami byli jego uczniowie, a także stworzył reżyserię i choreografię do Sechs Uhr Morgan, choreodramatu inspirowanego Przemianą Kafki. Spektakl został wystawiony w Kreuzberger Tanzfabrik.
W 1984 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych i osiadł w Los Angeles, gdzie uczył w studiach aktorskich i tworzył choreografie w różnych teatrach.
W 1985 roku otrzymał nagrodę Los Angeles Drama-Logue’s Critic’s Award za wybitne osiągnięcia w obszarze teatru jako choreograf spektaklu Voyage to Arcturus, prezentowanego w Odyssey Theater. Podczas realizacji tej produkcji poznał swoją przyszłą żonę – aktorkę Rebeccę Robertson.
W 1987 roku przeprowadził się do Seattle i założył Drama Studio. Tam skupił się na nauczaniu oraz zgłębianiu technik aktorskich i ruchowych. Wyreżyserował także Private View Vaclava Havla i Pokojówki Jeana Geneta. Na potrzeby swoich zajęć napisał A Character Chart i nakręcił film z Plastic Exercises (https://dramastudioonline.com/product/plastic-exercises/).
Następnie opisał swoją metodę pracy w książce In Character: An Actor’s Workbook for Character Development [Praca nad charakterem postaci], która została wydana przez wydawnictwo Heinemann Drama w 2000 roku. W 2024 roku napisał drugie wydanie tej książki (product/in-character-an-actors-workbook-for-character-development/), w wersji poszerzonej i dogłębniej wyjaśniając jej filozofię.
W 1994 roku wrócił do Los Angeles, gdzie obecnie mieszka z żoną. Prowadził zajęcia z zakresu interpretacji charakteru postaci i ruchu scenicznego na UCLA i nadzorował przedstawienia studentów. Prowadził także warsztaty w różnych szkołach w całym kraju. Nadal reżyseruje i choreografuje spektakle w różnych teatrach (m.in. Faust, Odyssey Theatre, Los Angeles 2003; Dracula, North Coast Repertory Theatre, Solana Beach 2007; Human Identity, Co Ho Theater, Portland 2013 / The Lounge Theatres, Los Angeles 2014; Infidel, Whitefire Theatre, Los Angeles 2018;) czy też w OCSA Acting Conservatory (Greek Project, 2016; Pursuit of Happiness, 2017; Our Town, 2017; 3 Stories, 2019).
Napisał również scenariusze sztuk teatralnych (Infidel, 3 Stories), choreodramat Pursuit of Happiness, monodramat pantomimiczno-werbalny Human Identity [Ludzka tożsamość], który sam gra od 2012 roku. 11 lat później napisał nową wersję tego monodramu pod tytułem Quest for Human Identity [Kwestia ludzkiej tożsamości]. Tworzy także opowiadania (np. Impossible Choice, „The American Bystander” 2023) i eseje (np. Moja pierwsza pantomima, „Miesięcznik Odra” 2012; Playing Dionysus, „The Polish Review” 2012; Jak stałem się aktorem pantomimy „Odra” 2016; Ucieczka na Zachód, „Odra” 2018; Dionizyjska gra, „Format Literacki” 2022; Pantomima: sztuka milczenia, „Format Literacki” 2023). Napisał również wspomnienia teatralne pod tytułem: A Theatrical Memoir: An Interview with Myself [Wspomnienia teatralne: wywiad z samym sobą], poświęcone swojej pracy we Wrocławskim Teatrze Pantomimy.
W 2021 roku stworzył 6-częsciowy podcast Theatrical Memoir: An Interview with Myself (produkcja: Polish Theatre Institute in the USA). W 2024 roku stworzył film krótkometrażowy A Theater Manifesto of an Old Man [Manifest teatralny starego człowieka], zaprezentowany na Polish Film Festival w Los Angeles.
Krzysztof Szwaja Vened jest zwolennikiem teatru znaczenia: uważa, że znaczenie zostało utracone w nowoczesnej/postmodernistycznej kulturze i należy je przywrócić lub odnaleźć na nowo.
Więcej:
http://www.dramastudioonline.com
