Teresa Kujawa (właściwie Teresa Kujawa-Knapik) – polska tancerka baletowa, choreografka, pedagożka, reżyserka. Absolwentka Technikum Kinematografii w Poznaniu oraz Państwowej Szkoły Baletowej w Warszawie.
Zadebiutowała w 1949 roku na deskach Teatru Dolnośląskiego we Wrocławiu w spektaklu Słomkowy kapelusz Eugene’a Labiche’a, w reżyserii Jerzego Waldena.
Pracowała jako tancerka Opery Dolnośląskiej (1947–1949) i Opery w Poznaniu (1949–1958, od 1952 solistka), związana z zespołem Théâtre d’Art du Ballet podróżowała m.in. po Europie Zachodniej, następnie powróciła do pracy w Operze w Poznaniu (1960–1971). Od 1971 roku pracowała jako baletmistrzyni Opery Wrocławskiej.
W 1974 roku została choreografką Polskiego Teatru Tańca – Baletu Poznańskiego, później – Teatru Wielkiego w Łodzi (1975), Opery Wrocławskiej (1976–1982), Teatru Wielkiego w Warszawie (1982–1989). Była kierowniczką baletu w Operze Wrocławskiej i Teatrze Wielkim w Warszawie, a także reżyserką Opery i Operetki w Szczecinie.
Jako pedagożka udzielała się w Państwowej Szkole Baletowej w Poznaniu (1954–1971), szkole baletowej w Warszawie, Akademii Tańca w Moskwie (1963; nauczanie tańców narodowych i techniki tańca hiszpańskiego).
Szczególnie ceniona jest twórczość choreograficzna Teresy Kujawy. Do jej dzieł należą m.in. Medea (Polski Teatr Tańca), Spartakus (Opera Wrocławska), Czar miłości (Teatr Wielki w Łodzi), Coppelia (Opera i Operetka w Szczecinie) oraz Rzeźby mistrza Piotra (Teatr Wielki w Warszawie).
Była wielokrotnie nagradzana. Otrzymała m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1986), „Tepsychorę” – nagrodę Sekcji Tańca i Baletu ZASP za osiągnięcia w dziedzinie choreografii i pedagogiki (1998), Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a także nagrody za całokształt twórczości w dziedzinie choreografii (2007) i specjalną (2017) przyznane przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
Artystka zmarła 28 kwietnia 2020 roku.
***
Wykaz najważniejszych ról w porządku chronologicznym:
- Noc Walpurgii – tancerka, 1950, chor. Eugeniusz Papliński
- Paw i dziewczyna – tancerka, 1950, chor. Eugeniusz Papliński
- Karnawał – dziewczyna, 1950, chor. Eugeniusz Papliński
- Noc Walpurgii – Bachantka, 1952, Nimfa ( 1963) chor. Leon Wójcikowski
- Swantewit – Rusałka, 1951, chor. Leon Wójcikowski
- Noc na Łysej Górze – Baba, 1952, chor. Leon Wójcikowski
- Coppelia – Cyganka, 1952,chor. Leon Wójcikowski
- Jezioro łabędzie – pas de quatre, taniec hiszpański, 1953, chor. Stanisław Miszczyk
- Z chłopa król – Zosia, 1954, chor. Stanisław Miszczyk
- Pan Twardowski – Medea, Diablica, Cyganka, Góralka, 1955, chor. Feliks Parnell
- Śpiąca królewna –Wróżka Carabosse, 1956, chor. Jerzy Gogół
- Czarodziejska miłość – Łucja, ok.1961, premiera 1958 , chor. Stella Pokrzywińska
- Fontanna Bachczysaraju – Zarema, premiera 1958, chor. Zygmunt Patkowski
- Syrena – Tancerka (Mazurek), 1962, chor. Eugeniusz Papliński
- Romeo i Julia – Uliczna tancerka, 1963, chor. Witold Borkowski
- La Valse i Valses Noble et sentimentale – Tancerka, 1964, chor.Conrad Drzewiecki
- Trójkątny kapelusz – Młynarka, 1965, chor. Conrad Drzewiecki, chor. Conrad Drzewiecki
- Improwizacje do Szekspira – Lady Makbet, 1966, chor. Conrad Drzewiecki
- Wariacje 4:4 – Tancerka, 1966, chor. Conrad Drzewiecki
- Tempus Jazz 67 – Tancerka 1967, chor. Conrad Drzewiecki
- Adagio na smyczki i organy – Tancerka, 1967, chor. Conrad Drzewiecki
- Dziecko i czary – Dwórka, Róża Infantki, chor. Conrad Drzewiecki
- Jezioro łabędzie – taniec hiszpański, 1969, chor. Conrad Drzewiecki
Nagrody i odznaczenia:
- 1953 – II nagroda w konkurencji Tańca Charakterystycznego na Międzynarodowym Konkursie Tańca Młodzieży i Studentów w Bukareszcie
- 1955 – IV nagroda w tańcu solowym Tańca Charakterystycznego na Międzynarodowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie
- 1969 – Srebrny Krzyż Zasługi
- 1980 – Złoty Krzyż Zasługi
- 1981 – Zasłużony Działacz Kultury
- 1981 – nagroda Miasta Wrocławia
- 1982 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki
- 1985 – Krzyż Kawalerski I stopnia
- 1998 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- 1998 – Nagroda ZASP – Sekcji Tańca i Baletu – Statuetka Terpsychory
- 2007 – Nagroda Stowarzyszenia Autorów ZAiKS za całokształt twórczości artystycznej
- 2008 – Nagroda Marszałka Województwa Dolnośląskiego za szczególne osiągnięcia w dziedzinie kultury
- 2008 – Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis
- 2016 – Złota Odznaka Towarzystwa Miłośników Wrocławia
- 2017 – Nagroda specjalna Stowarzyszenia Autorów ZAiKS
- 2017 – Nagroda Finansowa ufundowana przez Fundację Artystów Weteranów Scen Polskich
Wykaz choreografii i reżyserii:
Opera Wrocławska
Balety:
- 1971 – Rzeźby mistrza Piotra – muz. Romuald Twardowski
- 1972 – Spartakus – muz. Aram Chaczaturian
- 1972 – Wieczór hiszpański – Czar miłości, Noce w ogrodach Hiszpanii – Manuel de Falla
- 1977 – Coppelia – Leo Delibes
- 1978 – Kopciuszek – Sergiusz Prokofiew
- 1978 – Wieczór baletowy – Polonia – muz. Ignacy Jan Paderewski,
- Ad Libitum – muz. Kazimierz Serocki
- 1980 – Miłość Orfeusza, Medea – muz. Juliusz Łuciuk
- 1980 – Z chłopa król – muz. Grażyna Bacewicz
- 1982 – Mandragora, Mity, Harnasie – muz. Karol Szymanowski
- 1983 – Jezioro łabędzie – muz. Piotr Czajkowski
- 1991 – Wieczór Diagilewa – Trójkątny kapelusz – muz. Manuel de Falla
- 1993 – Dziadek do orzechów – muz. Piotr Czajkowski
- 2001 – Impresje baletowe: Powracające fale – Mieczysław Karłowicz, IV symfonia koncertująca – muz. Karol Szymanowski, Exodus – muz. Wojciech Kilar
Wstawki baletowe:
- 1968 – Carmen – muz. George Bizet
- 1973 – Porgy i Bess – muz. George Gershwin
- 1973 – Aida – muz. Giuseppe Verdi
- 1977 – Halka – muz. Stanisław Moniuszko
- 1977 – Sonata Belzebuba – muz. Edward Bogusławski
- 1978 – Aptekarz – muz. Joseph Haydn
- 1979 – Prawdę rozebrawszy nago – muz. Antonio Vivaldi
- 1981 – Bal maskowy – muz. Giuseppe Verdi
- 1987 – Carmen – muz. George Bizet
- 1990– Krasnoludki, krasnoludki – muz. Katarzyna Gaertner
- 1991 – Krakowiacy i górale, czyli cud mniemany – muz. Jan Stefani
- 1994 – Samson i Dalila – muz. Camille Saint-Saëns
- 1994 – Oliver! – Lionel Bart
Reżyseria:
2002 – Carmen – muz. Georges Bizet
Teatr Wielki w Poznaniu
Balety:
- 1985 – Noce w ogrodach Hiszpanii – muz. Manuel d Falla
- 1986 – IV symfonia koncertująca – muz. Karol Szymanowski
- 1987 – Carmina Burana – muz. Carl Orff
- 1988 – Peleas i Melizanda – muz. Jean Sibelius
- 2003 – Pawana na śmierć Infantki – muz. Maurice Ravel
- 2004 – IX symfonia – Ludwig van Beethoven
- 2005 – Medea – muz. Juliusz Łuciuk
Wstawki baletowe:
- 1964 – Porwanie – muz. Tomasz Kiesewetter
- 1965 – Orfeusz w piekle – muz. Jacques Offenbach
- 1967 – Dama pikowa – muz. Piotr Czajkowski
- 1967 – Fra Diavolo – muz. Daniel Auber
- 1969 – Krwawe gody – muz. Sandor Szokolay
- 1969 – Chowańszczyzna – muz. Modest Musorgski
- 1971 – Wesołe kumoszki z Windsoru – muz. Otto Nicolai
- 1971 – Traviata – muz. Giuseppe Verdi
- 1986 – Straszny dwór – muz. Stanisław Moniuszko
- 1989 – Kniaź Igor – muz. Igor Borodin
- 1994 – Hrabina – muz. Stanisław Moniuszko
- 1995 – Krasnoludki, krasnoludki – muz. Katarzyna Gaertner
- 1999 – Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale – muz. Jan Stefani
Reżyseria:
1985 – Krótkie życie – muz. Manuel de Falla
Polski Teatr Tańca
1975 – Medea – muz. Juliusz Łuciuk
Teatr Wielki w Łodzi
Balety:
- 1976 – Concerto grosso – muz. Bolesław Szabelski
- 1976 – Czar miłości – muz. Manuel de Falla
- 1982 – Medea – muz. Juliusz Łuciuk
- 1983 – Coppelia – muz. Leo Delibes
Wstawki operowe:
1976 – Lord Jim – muz. Romuald Twardowski
Reżyseria:
- 1985 – Halka – muz. Stanisław Moniuszko
- 1989 – Madame Butterfly – muz. Giacomo Puccini
Teatr Wielki w Warszawie
Balety:
- 1974 – Rzeźby mistrza Piotra – muz. Romuald Twardowski
- 1982 – Mandragora, Mity, Harnasie – muz. Karol Szymanowski
- 1982 – Yerma – Manuel de Falla
- Goya – Joaquín Rodrigo, Joaquín Turina
- 1985 – Pan Twardowski – muz. Ludomir Różycki
- 1989 – Arlekinada – muz. Robert Schumann
Wstawki w operach:
- 1983 – Król Roger – muz. Karol Szymanowski
- 1983 – Straszny dwór – muz. Stanisław Moniuszko
- 1984 – Sonata Belzebuba – muz. Edward Bogusławski
- 1984 – Poławiacze pereł – muz. Georges Bizet
- 1993 – Krakowiacy i górale – muz. Wojciech Bogusławski
Opera i Operetka w Szczecinie/ Opera na Zamku (od 2000 roku)
Balety:
1998 – Coppelia – muz. Leo Delibes
Wstawki w operach:
- 1971 – Człowiek z La Manchy – muz. Mitchell Leigh
- 1987 – Zemsta nietoperza – muz. Johann Strauss
- 1992 – Krasnoludki, krasnoludki – muz. Katarzyna Gaertner
- 1995 – Orfeusz w piekle – muz. Jacques Offenbach
Reżyseria:
- 1993 – Carmen – muz. Georges Bizet
- 1996 – Bal u księcia Orłowskiego – muz. Johann Strauss
- 1997 – Potulicka – koncert galowy z okazji 40-lecia Opery i Operetki w Szczecinie
- 2000 – Baron cygański – muz. Johann Strauss
Teatr Muzyczny W Gdyni
Balety
1978 – Czarodziejska miłość – muz. Manuel de Falla
Opera Nova w Bydgoszczy
Wstawki baletowe
- 1988 – Carmen – muz. Georges Bizet
- 1995 – Zemsta nietoperza – muz. Johann Strauss
Reżyseria
1993 – Krótkie życie – muz. Manuel de Falla
Opera Śląska w Bytomiu
Wstawki baletowe
1996 – Zaczarowany bal, czyli krasnoludki, krasnoludki – muz. Katarzyna Gaertner
Opera Bałtycka w Gdańsku
Wstawki baletowe
1963 – Carmen – muz. Georges Bizet
Teatr Muzyczny w Gliwicach
Wstawki baletowe
1998 – Orfeusz w piekle – muz. Jacques Offenbach
Teatr Muzyczny w Poznaniu
Wstawki baletowe
- 1963 – Serwus Piotruś – muz. Gerd Natschinski
- 1966 – Bal w operze – muz. Richard Heuberger
- 1968 – Wesoła wojna – muz. Johann Strauss
- 1970 – Dama od Maxima – muz. Tadeusz Sygietyński
- 1970 – Hrabia Luxemburg – muz. Franz Lehar
Teatr Muzyczny, Operetka We Wrocławiu
- 1976 – Zielony gil – muz. Andrzej Markowski
- 1978 – Carewicz – muz. Franz Lehar
- 2000 – Księżniczka czardasza – muz. Imre Kalman
Realizacje w Teatrach Dramatycznych:
- 1961 – Ondyna, reż. Józef Gruda – Teatr Polski w Poznaniu, ustawienie postaci i pantomimy
- 1968 – Przedwiośnie, reż. Hugon Moryciński – Teatr im. Wilama Horzycy w Toruniu, układ choreograficzny
- 1972 – Żywot Józefa, reż. Maria Straszewska, Teatr Polski we Wrocławiu, układ tańców i konsultacja choreograficzna
- 1973 – Improwizacja w Wersalu. Chory z urojenia, reż. Jerzy Wróblewski, Teatr Polski we Wrocławiu – choreografia
- 1977 – Symfonia braterstwa – Przedsiębiorstwo Imprez Artystycznych „Impart” we Wrocławiu – choreografia imprezy
- 1979 – Letnie przechadzki – reż. Maria Straszewska, Lubuski Teatr im. Leona Kruczkowskiego w Zielonej Górze, opracowanie układu choreograficznego
- 1979 – Radcy pana radcy, reż. Jerzy Wróblewski, Teatr Dramatyczny w Olsztynie, choreografia
- 1979 – Sonata Belzebuba, reż. Wróblewski Jerzy, Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego w Radomiu, ruch sceniczny i ustawienie piosenek
- 1980 – Zielony gil, reż. Jerzy Wróblewski, Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie, choreografia
- 1991 – Miazga, reż. Kazimierz Braun, Teatr Polski we Wrocławiu – choreografia
