Oddaję Ci…podsumowanie sezonu (w Teatrze ROZBARK)

 Tytuł przeglądu, odbywającego się w Bytomskim Teatrze Tańca i Ruchu Rozbark między 27 czerwca a 5 lipca 2015, choć zapowiadał przewrotną zawartość, okazał się przede wszystkim oficjalnym zakończeniem sezonu artystycznego instytucji. W programie znalazły się  wiodące produkcje teatru, warsztaty, powiązane projekty artystyczne oraz kilka spektakli gościnnych. Wydarzenie zgromadziło lokalną publiczność, w dużym jednak stopniu sympatyzującą z teatrem jako instytucją i miejscem, a nie przywiedzioną programem przeglądu.

This is/This is not

Przyglądając się tematyce dwóch głównych produkcji Teatru Rozbark w tym sezonie, nietrudno dostrzec dominujące nastawienie zespołu Rozbarku na problemy bliskie życiu – sferę emocjonalną, zarówno w wymiarze prywatnym (osobistego przeżycia i ekspresji, również scenicznej), jak i w kontekście relacji społecznych (m. in.  nawiązywania kontaktów międzyludzkich) oraz szerszych problemów, takich jak wojna, postępująca komercjalizacja czy uprzedmiotowienie życia człowieka. Wybrzmiewająca w tytułach miłość (This is not a love song, Oddaję Ci serce) odmieniona zostaje przez wszystkie przypadki, jednak upłynnia się w sferze ogólnych treści i komunikatów, pozostawiając widzowi doprecyzowanie zasadniczej tematyki tych produkcji.

Duet choreograficzny Uri Ivgi i Johan Greben (Ivgi & Greben) zdecydowanie stają po stronie estetycznego bieguna tańca współczesnego, akcentując przede wszystkim wizualne piękno tańca, proporcjonalność rzeźby ciał tancerzy i ogólnej plastyki scenicznej. Twórcy przedstawiają wspomniane problemy poprzez starannie dopracowane choreografie, wymagające technicznie, powstałe w całości w oparciu o harmonijne, pełne wewnętrznej symetrii (czy z rzadka równie perfekcyjnie zaplanowanych dysharmonii) kształty i rysunki ciał tancerzy. Choć w systemie ich pracy nie ma miejsca na improwizację, proces komponowania choreografii polega na szczegółowym omówieniu poszczególnych sekwencji i  misternie zaplanowanych zestawień (solówek, duetów, kilkuosobowych i kolektywnych scen) z samymi tancerzami, tak by każdy zaplanowany w spektaklu obraz był zrozumiały dla wykonawców pod względem głównych inspiracji. Dzięki temu spektakle te, choć mogą nie zadowolić sympatyków nowego tańca, bardziej eksperymentalnego i przekraczającego klasyczne kategorie piękna, pozostają świeże, dynamiczne i oddziałujące na zmysły widza; wewnętrznie spójne, choć nie wykraczające poza bezpieczne rejony teatralnych doznań i wyobrażeń o ludzkim ciele. Podkreślić należy również niezwykłe umiejętności taneczne, sprawność i charyzma wszystkich członków Rozbarku (Alena Lezhava, Sonia Zini, Elisa Teodori, Małgorzata Mielech, Albert Ciastek, Jin Hwan Seok, Stefano Silvino, Oliver Mahar), co stanowi niewątpliwie o wyjątkowości i talencie zespołu, ale i o zainteresowaniu szerokiej publiczności tymi produkcjami – poprzez swą uniwersalność stosunkowo przystępnymi w odbiorze.

Inne oblicze zespołu Rozbaku można było również zobaczyć podczas Wieczoru Tancerzy Teatru Rozbark, kiedy zaprezentowali się z własnymi krótkimi (10–20-minutowymi) spektaklami, dając wyraz własnym zainteresowaniom ruchowym i pomysłom choreograficznym. Sonia Zini i Elisa Teodori w spektaklu H.P.K.D skupiły się na idei duetu, przedstawiając płynnie przenikające się warianty kontaktu – od współuzależnienia, zaciekawienia drugą osobą, po chęć oderwania się. Z kolei duet Małgorzata Mielech i Oliver Mahar w I’mperfect zajęli się wątkiem cienkiej granicy między doskonałością i niedoskonałością, zarówno w ciele i tworzeniu formy ruchu, jak i w śledzeniu tych sprzeczności w drugiej osobie. Jedyne solo zaprezentowała Małgorzata Mielech (Anonymous), wykorzystując swoje fascynacje street artem, nowymi mediami (live video mapping zrealizowała Olga Warabida) i muzyką na żywo (Anna Suda). Najciekawszą chyba propozycją był jednak solowy występ Aleny Lezhavy (w choreografii Uriego Ivgi i Johana Grebena) – OBJECT. Sensualne, niezwykle zwinne i plastyczne ciało tancerki posłużyło tu jako idealna forma. Tancerka została bowiem zamieniona w opakowany  w folię stretchową obiekt taneczn, walczący o indywidualną ekspresję, zmagający się z własnym – sformatowanym, uciśnionym, zagrożonym – ciałem, by w finale ukazać widzowi pełen napięcia moment uwolnienia.

Trzecią, zupełnie odmienną estetycznie produkcją Rozbarku był spektakl w choreografii Anny Piotrowskiej pt. I don’t wanna be a horse. Pięknie wyrzeźbione ciała tancerzy Rozbarku w tej choreografii posłużyły oddaniu ciężaru i specyficznej mechanizacji ciała, które pozbawione jest kontroli nad własną motoryką. Spektakl powstał dzięki zaproszeniu choreografki do udziału w projekcie Recording fields w ramach współpracy „Regionalnego Trójkąta Weimarskiego” w regionach Nadrenii Północnej-Westfalii, Nord-Pas de Calais i Śląska. Trzon koncepcji spektaklu przedstawia nie tyle obraz poprzemysłowego Śląska, co fascynację podziemnym życiem ciała. Zamiast mimetycznego odtwarzania górniczego fachu, na scenie poruszony zostaje problem ciała, które w ekstremalnych warunkach doświadcza zderzenia naturalności i opresji. Na bazie improwizacji, zarówno na temat zadany przez Piotrowską, jak i propozycji samych tancerzy, powstał spektakl wielowarstwowy, momentami gęsty i trudny w odczytaniu, spójny jednak z obrazem sceny i całego spektaklu – zaciemniony, niejasny, ledwie punktowo oświetlony górniczą lampą. W tym kontekście bardziej czytelne staje się zetknięcie dwóch pozornie odległych części spektaklu: kolektywnej (cz. I) i serii indywidualnych historii, w których odnaleźć można ten sam niepokój i problem samotności (cz. II).

Rozbark i goście

Dla tych widzów, którzy widzieli już wielokrotnie grane produkcje Rozbarku, spektakle gościnne były jedną z większych atrakcji przeglądu. Zaproszono spektakle polskich artystów (lub kolektywów związanych poprzez ich założycieli z polską sceną tańca, jak Pink Mama Theatre), aktualnie podróżujące po kraju z występami, jednak po raz pierwszy prezentowane na Śląsku.

Pierwszą propozycję stanowił Polski Teatr Tańca ze spektaklami: Volta (chor. Andrzej Adamczak) i Open Field (chor. Nadar Rosano). Dla znających produkcje głównego zespołu PPT zaskoczeniem nie będzie wyraźnie zespołowy charakter kreacji scenicznej, przywiązanie do wizualnej estetyzacji, charakterystyczne połączenie tańca współczesnego i elementów klasyki. To również częste zabiegi scenograficzne i kostiumograficzne, które pomagają uwydatnić zawarte w choreografii zestawienia 

– nie tylko dotycząceh kreacji scenicznych, ale też niuansów techniki tanecznej. Jest to z pewnością teatr świadomie pracujący z prostotą przekazu, dążący do klarowności odbioru, przez co chwilami nie pozwala na zaskoczenie widza, i wyjście poza – dość już znane bytomskiej publiczności – konwencje tańca współczesnego. Niemniej spektakle te zdały się zyskać akceptację widzów, o czym trudno powiedzieć w przypadku spektaklu Dynastia, w wykonaniu Pink Mama Theatre. Dość ekstrawagancki koncept spektakluzadecydował najpewniej o trudnościach w odbiorze treści spektaklu. Kolektyw rozpoznawany przede wszystkim dzięki bardzo autorskiemu i odważnemu podejściu do problematyki transgenderowej i transkulturowej, skupia się w dużej mierze na wywołaniu wśród widzów wizualnej, somatycznej, ale i pogłębionej dyskusji poświęconej kulturowym konstruktom ciała. Artyści stosują mocne i bezkompromisowe środki sceniczne, wywołujące ambiwalencję patrzącego – jak  nagość lub świadome rozmywanie kategorii płciowych. Cel wywołania emocji został niewątpliwie osiągnięty, sądząc po pojawiających się do samego końca festiwalu komentarzach i dyskusjach o nagości w teatrze i granicach prowokacji.

Zdecydowanie największy aplauz zebrał natomiast spektakl Uroda życia w reż. Karoliny Garbacik (reprezentującej Podlaskie Stowarzyszenie Tańca oraz Studio Działań Kreatywnych DanceOFFnia). Trudno orzec, czy jest to bardziej kwestia urokliwej przestrzeni (Anna Wojtecka) – przyjaznej widzowi i eksponującej najważniejsze walory spektaklu (w tym doskonałą muzykę w wykonaniu Nataszy Topor i Bez Różu Ani Rusz) – czy wielkich białych balonów, leniwie przetaczających się po scenie w kontraście do zbudowanej na gonitwie i szybkim tempie choreografii, czy wreszcie, klarownej,docierającej do wyobraźni widza koncepcji ruchu scenicznego wcielonej w ciała sprawnych i wytrzymałych tancerzy (Alicja Gościewska, Anna Łaskarzewska, Olga Skvortsova, Adam Bartoszewicz, Kamil Wawrzuta, Paweł Zaufal). Każdy z tych powodów wydaje się w pełni uzasadniony. Spektakl powstały z potrzeby przepracowania problemu szybkiego tempa życia, uzupełniony został (dość pobocznąw kontekście całości) historią pochodzącej z Podlasia przedwojennej gwiazdy kina, Nory Ney i wizualizacjami Pawła Dudko (również pobocznymi treściowo, choć spójnymi wizualnie), Po spektaklu publiczność wychodziła z sali z lekkim czasowym zawieszeniem i poczuciem dobrze wykorzystanych warunków technicznych kapryśnej sceny Rozbarku.

Premierowo

Oprócz czołowych tytułów repertuaru Rozbarku, na koniec sezonu zaprezentowano również dwie premiery, zrealizowane w reżyserii Anny Piotrowskiej (democratic body oraz toniejestpostawaartystyczna! czyli premiery nie będzie!). Pierwszy spektakl, niezwykle formalny i minimalistyczny w formie, powstał przy współpracy ze studentami i absolwentami Wydziału Teatru Tańca w Bytomiu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie (Kamil Bończyk, Wojciech Chowaniec, Szymon Dobosik, Jan Lorys, Tomek Urbański, Piotr Mateusz Wach). Uprzednia współpraca choreografki z tancerzami (m.in. przy spektaklu dyplomowym Transdyptyk) zaowocowała intensywną współpracą improwizacyjną, z której powstał zarówno wyczuwalny twór kolektywny (grupa tancerzy, ujednolicona prostym strojem, dopracowała w szczegółach, przesycający cały spektakl wspólny rytm, pulsujący w różnorodnych odsłonach i formach ruchowych), jak i indywidualne kreacje artystyczne, prezentowane solo.

Problem demokracji  został zaprezentowany między innymi dzięki połączeniu tańca i powracających scen-gier, w których tancerze dokonują kolejnych aktów głosowania, wybierania, odrzucania wyników. Formy zgody i niezgody, podporządkowania się bądź nie, dostrojenia do grupy lub wykluczenia z niej tworzyły z działań ruchowych rodzaj „tanecznej umowy społecznej”, której działanie na każde sceniczne ciało zależy od aktualnego układu sił. Spektakl odchodził w ten sposób od politycznych konotacji tematu demokracji, dotykając tej problematyki od strony ciała, obecności na scenie, zaangażowania w negocjowanie wspólnych znaczeń i ochrony prawa do prywatnej ekspresji. Paradoksalnie jednak, za najmocniejszy punkt spektaklu uznać należy zbiorową kreację tancerzy, poświadczającą dojrzałość i świadomość bycia na scenie, a także zarządzania na równi  energią sceniczną i uwagą widza.

Z kolei toniejestpostawaartystyczna to monodram inspirowany twórczością Tadeusza Kantora, lecz zrealizowany w bardzo swobodnym odniesieniu do historii teatru, dający więcej przestrzeni na improwizację – zarówno aktorską, jak i słowną (tekst dramatyczny spektaklu powstał również w procesie improwizacji) – głównemu wykonawcy, Łukaszowi Pawłowskiemu. Żywiołowy, niezwykle plastyczny i komunikatywny styl gry aktorskiej Pawłowskiego,  , ale także światło i przestrzeń, w wizji reżyserskiej Piotrowskiej, przekonuje do kooperacji choreografów i aktorów scen dramatycznych. Mimo konwencji teatru dramatycznego i tanecznego nieskoordynowania aktora (co sam przyznaje), doskonale wykreowany ruch absorbujący naturalne warunki Pawłowskiego posłużył za charakterystyczny rys dynamizujący całość spektaklu. Przedstawienie koncentrowało się przede wszystkim wokół aktu twórczego – rozłożonego na czynniki pierwsze, kolejne wcielenia teatralnego świata (bohatera, reżysera, aktora, czy konkretnych postaci jak dziecko czy matka) oraz próbie scalenia tych odsłon w jednym aktorskim ciele. W jednej, wielokierunkowej postawie artystycznej.

Wokół nie-festiwalu

Na koniec wspomnieć należy również o warsztatach, prowadzonych (również z większą lub mniejszą regularnością w stałym grafiku zajęć teatru) przez Alenę Lezhavę, Sonię Zini, Elisę Teodori, Małgorzatę Mielech, Jina Hwana Seoka, Stefano Silvino, Olivera Mahara, Artura Bieńkowskiego, Uri’ego Ivgi’ego i Johana Grebena. Ponadto odbywały się warsztaty dla dzieci z Arturem Bieńkowskim i Eweliną Dehn, joga z Martą Orlik, a także zajęcia zaawansowane (Masterclass), prowadzone przez Tomka Pomersbacha (Polska/Szwajcaria), Ahmeda Sourę (Burkina Faso), Miryama Garcię Mariblanca (Hiszpania) oraz Sławka Bendrata (Polska/Szwajcaria).

Odbyły się również dyskusje pospektaklowe i warsztaty krytyki tanecznej w ramach projektu Ciało jako medium, realizowanego przez teatr w ramach programu Myśl w ruchu 2015 we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca.

Podsumowując to nie jest festiwal, przychodzi na myśl pytanie o to, co tak zbudowany program wydarzenia mówi o pierwszym pełnym sezonie artystycznym nowej instytucji. Przyjęta przez organizatorów formuła zdaje się unikać powiązań z Bytomską Międzynarodową Konferencją Tańca Współczesnego i Festiwalem Sztuki Tanecznej (poza terminem, w jakim zwykle odbywała się konferencja), organizowaną przez nieistniejący już Śląski Teatr Tańca, w związku z licznymi kontrowersjami na tle spuścizny ŚTT. Być może właśnie dlatego forma rozbudowanego zamknięcia sezonu jest pewnym kompromisem i chęcią zwrócenia uwagi na tworzoną w sposób odmienny niż w ŚTT tożsamość instytucjonalną. Mimo wielu zbieżnych projektów i planów, atmosferę i charakter promowanych działań z zakresu tańca należy uznać za wyraźnie różniący się od linii programowej ŚTT. Dyskusyjny w tym kontekście wydaje się wyraźnie lokalny i dość hermetyczny charakter tego wydarzenia. Smuci fakt, że w tym roku nie pojawiła się na mapie tanecznej Śląska szeroko zakrojona impreza dedykowana sztuce tanecznej, w programie której pojawiłyby się propozycje unikatowe, rzadko prezentowane. Co ciekawe, najbardziej nośna okazała się taneczna część Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Performatywnych A PART i Festiwalu Teatromania w Bytomiu. Być może jest to pragnienie bardziej intensywnego i różnorodnego kontaktu z nowymi i świeżymi zjawiskami w dziedzinie tańca współczesnego, a być może klasyczne zapatrzenie w to, co międzynarodowe, a więc lepsze, bardziej atrakcyjne niż to, co dzieje się na „własnym podwórku”. Bez względu na ten trudny do rozstrzygnięcia dylemat, na podkreślenie zasługuje fakt, iż to nie jest festiwal zatroszczył się przynajmniej o tę część publiczności, która potrzebuje nie tyle dopracowanego programu artystycznego, co bardziej miejsca spotkań, integrującego choćby część widowni i sympatyków teatru tańca. Miejmy nadzieję, że te kilka dni podsumowań z okazji kończącego się u progu wakacji kolejnego sezonu tanecznych działań, spełni funkcję punktu odniesienia oraz diagnozowania i programowania kolejnych wydarzeń na Śląsku.

to nie jest festiwal, 27 czerwca–5 lipca 2015, Bytom

Organizator: Teatr Tańca i Ruchu Rozbark

Dyrektor naczelny: Adrian Lipiński

Pełnomocnik ds. programowych/ Manager: Anna Wróblowska

Kierownictwo artystyczne: Uri Ivgi & Johan Greben; kierownik zespołu, asystent kierowników artystycznych: Anna Piotrowska

Oddaję Ci serce

Teatr Tańca i Ruchu Rozbark

Choreografia: Ivgi&Greben
Tańczą: Alena Lezhava, Sonia Zini, Elisa Teodori, Małgorzata Mielech, Albert Ciastek, Jin Hwan Seok, Stefano Silvino, Oliver Mahar
Muzyka: Blixa Bargeld, David Bowie, Fryderyk Chopin, Marlena Dietrich, Juan Garcia Esquivel, Ernesto Lecuona, David Lynch, Dean Martin, Elvis Presley
Kostiumy: Ivgi&Greben
Światła: Paweł Murlik
Czas: 55 minut (bez przerwy)

Dynastia

Pink Mama Theatre (Szwajcaria)

Idea, reżyseria, scenografia, kostiumy: Sławek Bendrat i Dominik Krawiecki

Choreografia: Sławek Bendrat

Dramaturgia: Dominik Krawiecki

Reżyseria światła: Andac Karabeyoglu

Opracowanie muzyczne: Jonas Weber

Występują: Sławek Bendrat, Dominik Krawiecki, Miryam Garcia Mariblanca, Valentin Markus Oppermann, Tomek Pomersbach, Ahmed Soura, Marek Wieczorek

Kierownictwo produkcji: Angelika Rohrer

Czas trwania spektaklu: 140 minut z przerwą

Premiera: 20 lutego 2015 w Dampfzentrale Bern, Szwajcaria

democratic body

Anna Piotrowska

Koncepcja, reżyseria, choreografia: Anna Piotrowska

Kreacja i wykonanie: Kamil Bończyk, Wojciech Chowaniec, Szymon Dobosik, Jan Lorys, Tomek Urbański, Piotr Mateusz Wach

Muzyka: Michał Mackiewicz

Światła: Anna Piotrowska, Michał Wawrzyniak

Scenografia, kostiumy: Anna Piotrowska

Obserwatorium krytyczne: Anna Duda, Aleksandra Kranz

Współpraca: Bożena Suwaj, Paweł Murlik, Dastin Greczyło

Produkcja: Fundacja Rozwoju Tańca _ eferte, Teatr ROZBARK

Premiera: 29 czerwca 2015

Volta

Polski Teatr Tańca

Choreografia: Andrzej Adamczak

Muzyka: Iwo Borkowicz

Kostiumy: Mariusz Szmytkowski

Projekt plakatu: Mikołaj Kleczewski, Wojciech Kasiński

Obsada:Urszula Bernat – Jałocha, Artur Bieńkowski, Paulina Jaksim, Zbigniew Kocięba, Kornelia Lech, Paweł Malicki, Marcin Motyl, Paulina Wycichowska

Premiera: 7 i 8 grudnia 2013 , MP2 na Międzynarodowych Targach Poznańskich

Open Field

Polski Teatr Tańca

Choreografia: Nadar Rosano
Muzyka: Arvo Pärt, Mogwai, The xx, M83
Kostiumy: Adriana Cygankiewicz
Obsada: Andrzej Adamczak, Agata Ambrozińska-Rachuta, Fabian Fejdasz, Agnieszka Fertała, Paulina Jaksim, Jerzy Kaźmierczak, Zbigniew Kocięba, Katarzyna Kulmińska, Marcin Motyl, Katarzyna Rzetelska
Realizacja światła: Mariusz Porada, Przemysław Gapczyński
Realizacja dźwięku: Zuzanna Majewska, Mateusz Rogaliński
Inspicjent: Mariola Hendrykowska
Kierownik zespołu artystycznego: Anna Gruszka
Kierownik techniczny: Grzegorz Okupniak
Organizacja produkcji: Katarzyna Anioła
Premiera: 19 i 20 września 2014, MP2 na Międzynarodowych Targach Poznańskich

Wieczór tancerzy Teatru ROZBARK:

OBJECT
chor. Uri Ivgi & Johan Greben
Tańczy: Alena Lezhava
Czas trwania: ok. 20 minut

H.P.K.D.
chor. Sonia Zini & Elisa Teodori
Tańczą: Sonia Zini, Elisa Teodori
Czas trwania: 15 minut

I’mperfect
chor. Małgorzata Mielech & Oliver Mahar
Tańczą: Małgorzata Mielech, Oliver Mahar

Anonymous
Koncepcja/ wykonanie: Małgorzata Mielech
Live music: Anna Suda

Live video mapping: Olga Warabida

I don’t wanna be a horse

Bytomski Teatr Tańca i Ruchu Rozbark

Koncepcja, choreografia, kostiumy: Anna Piotrowska
Światło: Anna Piotrowska i Michał Mackiewicz
Kreacja i taniec: Alena Lezhava, Elisa Teodori, Sonia Zini, Jin Hwan Seok, Stefano Silvino,
muzyka: Jörg Ritzenhoff
Produkcja: tanzhaus nrw Düsseldorf (DE), Bytomski Teatr Tańca i Ruchu ROZBARK (PL),
partnerzy regionalni Trójkąta Weimarskiego: North Rhine-Westphalia, Nord-Pas de Calais
i Województwo Śląskie
Partnerzy: Kopalnia Guido (Zabrze)
Współpraca: Centre Chorégraphique National de Roubaix Nord-Pas de Calais/Ballet du Nord Olivier Dubois (FR) i Bytomski Teatr Tańca i Ruchu ROZBARK (PL)

Premiera: 24 października 2014  w Düsseldorfie (Tanzhaus NRW w Düsseldorfie)

This is not a love song

Bytomski Teatr Tańca i Ruchu Rozbark

Choreografia: Ivgi & Greben
Asystentka choreografów: Anna Piotrowska
Tańczą: Alena Lezhava, Sonia Zini, Elisa Teodori, Małgorzata Mielech, Oliver Mahar, Jinhwan Seok, Stefano Silvino
Kostiumy: Ivgi & Greben
Muzyka: Ari Rosenzweig, Arvo Pärt
Czas: 63 min. (bez przerwy)

Premiera: 28 czerwca 2014

Uroda życia

Podlaskie Stowarzyszenie Tańca/ Studio Działań Kreatywnych DanceOFFnia

Koncepcja i choreografia: Karolina Garbacik
Muzyka: Natasza Topor i Bez Różu Ani Rusz
Scenografia i kostiumy: Anna Wojtecka
Multimedia i instalacje: Paweł Dudko
Kreacja i taniec: Alicja Gościewska, Anna Łaskarzewska, Olga Skvortsova, Adam Bartoszewicz, Kamil Wawrzuta, Paweł Zaufal

toniejestpostawartystyczna! czyli premiery nie będzie!

Monodram w wykonaniu: Łukasza Pawłowskiego

Reżyseria: Anna Piotrowska

Scenariusz: Anna Piotrowska & Łukasz Pawłowski na podstawie tekstów Łukasza Pawłowskiego

Muzyka: Michał Mackiewicz

Kostiumy, scenografia, światło: Anna Piotrowska

Obserwatorium krytyczne: Anna Duda, Aleksandra Kranz
Współpraca: Bożena Suwaj, Paweł Murlik, Michał Wawrzyniak, Dastin Greczyło

Produkcja: eferte_Fundacja Rozwoju Tańca, Teatr ROZBARK