Białystok/Festiwal Kalejdoskop 2014: Iza Szostak „MERCE CUNNINGHAM:RE//MIX”

Podczas Festiwalu Kalejdoskop 2014 zostanie pokazany spektakl Izy Szostak MERCE CUNNINGHAM:RE//MIX. Iza Szostak: „W przypadku tańca czy choreografii remiks jest możliwy do wykonania, kiedy uwzględnimy kilka sposobów interpretacji. Można wziąć pod uwagę samego artystę – jego metody i pomysły, oryginalne podejście do pracy twórczej. Remiks może też być zupełnie nową propozycją – przeobrażonym dziełem. Może być zbiorem cytatów z istniejącego „zapisu” choreografii czy kompozycji danego artysty. Dla mnie ważne jest też, żeby uwzględnić całokształt remiksowanego spektaklu lub chociaż pełnię jego fragmentów (mam tu na myśli takie elementy jak reżyseria światła, scenografia, kostiumy i muzyka).

Mój remix będzie nawiązywał do takich czynników i detali. Jego bohaterem będzie Merce Cunningham (1919-2009), niesamowita osobowość, ojciec amerykańskiej awangardy, a także pionier przecierający szlaki „nowego tańca”, który później nazwany został post-modern dance. Zaczynał w zespole Marthy Graham, ale w swoich pracach odszedł od narracyjnego tworzenia choreografii na rzecz formalności i abstrakcji w ruchu.

I to właśnie urzeka mnie najbardziej w pracach Cunninghama – prostota formy, jej skostniałość i precyzyjna matematyczność ruchu. Nic nie jest przypadkowe, choć właściwie z gry przypadku powstało. Zamierzam przeprowadzić eksperyment i wejść w dialog z potężnym materiałem ruchowym prac Cunninghama. Potańczyć i zmierzyć się na nowo z jego techniką tańca. Zobaczyć z bliska jego podziw nad nowością i przefiltrować te fascynacje przez siebie i swoje doświadczenia.

Pytania, do których spróbuję się odnieść: jak dzisiaj młodzi choreografowie odnoszą się do haseł i koncepcji zapoczątkowanych „dawno temu w Ameryce”, kiedy rodził się postmodernizm? Jak i jakie nowe technologie wykorzystałby dzisiaj Cunningham w swoich pracach?

Miałam okazję poznać technikę Cunninghama w szkole CODARTS – Rotterdam Dance Academy, gdzie pracowałam z ludźmi, którzy znali go osobiście. Intrygującym doświadczeniem będzie dla mnie powrót do sposobu myślenia mistrza „czystego ruchu”, tym razem może bardziej świadomie i badawczo, a przede wszystkim nie tak odtwórczo, jak na lekcji tańca.”

Komponenty i czynniki jako źródła, obecne w realizacji:

MUZYKA / relacja Merce Cunningham – John Cage i ich chance operations. Muzyka wyzwolona od tańca, istniejąca jako niezależny czynnik. Cunningham, współpracując z Cage’em, wprowadził do spektakli symultaniczność muzyki i tańca, oba „narzędzia” były tworzone oddzielnie z naciskiem na brak ich wzajemnych wpływów. Muzyka ma swój własny tor i jedynie buduje atmosferę. Pierwsze spotkanie następuje w dniu realizacji i, jak mówił Cunningham, „to zawsze była najbardziej ekscytująca chwila”.

PRZESTRZEŃ / wszystko na scenie dla Cunninghama jest równie ważne, obecność tancerzy w przestrzeni nie musi być scentralizowana, a ich prezencja nie jest ukierunkowana w stronę widza.

RUCH / każdy ruch może podążać za poprzednim w nieograniczonych kierunkach wedle możliwości anatomicznych tancerza, niejasny jest początek, środek i koniec ruchu ani jego logiczne połączenie. Ruch jest badany w stanie czystym, bez jakiejkolwiek narracji i dramatyzmu.

SCENOGRAFIA / nigdy nie dominuje, trochę jak w sytuacji ulicznej: jest unikatowa, nowoczesna, ale nie ma wpływu na przemieszczających się ludzi. Cunningham zapatrzony w nowinki technologiczne nieustająco wprowadzał nowe eksperymenty w sztuce wizualnej.

CHANCE OPERATIONS (operacje przypadkowe) / Cunningham, zainspirowany podejściem Johna Cage’a do komponowania muzyki, wykorzystał jego metodę w choreografii. Rzucając kostkami, podejmował decyzję w kwestii ilości tancerzy na scenie, kolejności części choreograficznych bądź sekwencji ruchowych, kierunków i powtórzeń. Zastosowanie chance operations było istotne, aby pozbyć się ograniczeń, gustów i nawyków ruchowych w procesie twórczym. Cunningham używał ich tylko w początkowej fazie tworzenia.

JOHN CAGE / kompozytor i partner Cunninghama, znany z eksperymentów z preparowanym fortepianem, a także z używania przedmiotów codziennego użytku jako instrumentów. Twórca chance music, nowego postrzegania kompozycji zaczerpniętego z filozofii Dalekiego Wschodu i chińskiej Księgi przemian I Ching, mówiącej o wróżeniu metodami losowymi.

choreografia: Iza Szostak

wykonanie/ koncept: Iza Szostak, Kuba Słomkowski

muzyka: Kuba Słomkowski

światło: Karolina Gębska

przestrzeń: Iza Szostak, Kuba Słomkowski