Kraków / „Rollercoaster 2024”: EN-KNAP „Superfluous”

Pandemia, czas izolacji i odosobnienia to istotny kontekst dla spektaklu Superfluous słoweńskiej grupy EN-KNAP. Wiosną 2020 roku tancerze pracowali w izolowanej i ograniczonej przestrzeni własnych mieszkań. Prowadząc indywidualne badania, gromadzili materiał do spektaklu, który publikowali on-line. Po zakończeniu izolacji tancerze spotkali się w studiu i wspólnie rozwinęli poszczególne sekwencje spektaklu.

Przedstawienie obejmuje zarówno stałą strukturę, jak i elementy improwizowane. Osobom tańczącym towarzyszy na scenie muzyk, który stwarza dodatkowe wyzwania sceniczne.

Punktem wyjścia dla spektaklu był esej Superfluous Man Iliji Trojanowa na temat destrukcyjnej siły kapitalizmu. Pandemia i wynikające z niej ograniczenia spowodowały, że stawiane w eseju pytania nabrały dodatkowej siły: Kto i dla kogo jest zbędny? Jeśli nie produkujemy i nie konsumujemy, to czy w ogóle istniejemy? Jak cienka jest granica między potrzebnym a niepotrzebnym, użytecznym a nieużytecznym?

Realizatorzy:

koncept: EN-Knap Group
kreacja i performens: Mattia Cason, Tamás Tuza, Carolina Alessandra Valentini, Tina Habun, Davide Lafabiana, Nuria Capella Florensa
muzyka na żywo: Tomaž Grom
światło: Leon Curk
scenografia: Iztok Kovač, Jaka Šimenc
kostiumy: Katarina Škaper (Atelje d.o.o.)
rekwizyty: EN-KNAP Group
koncept: Iztok Kovač

Spektakl oparty na książce Iliji Trojanowa Superfluous Man

foto-video: Andrej Lamut
Specjalne podziękowania dla Andreja Raucha Podrzavnika

kierownik prób: Ana Štefanec Knez
producenci: Karmen Keržar, Goran Pakozdi
public relations: Valerija Intihar
produkcja: Zavod EN-KNAP

wsparcie: Miasto Ljubljana – Wydział Kultury, Ministerstwo Kultury Republiki Słoweńskiej

Wystawa miejska zdjęć Grześka Marta

Ponadto w ramach programu „Rollercoaster 2024” w dniach 6–26 maja na krakowskich przystankach odbędzie się wystawa fotograficzno-malarska, zrealizowana przez krakowskiego artystę Grześka Marta. W citylightach na terenie Krakowa zostaną wystawione zdjęcia wpisujące ruch osób tańczących w przestrzeń kamieniołomu w Józefowie, w woj. lubelskim. Autorskie zdjęcia, poddane artystycznej obróbce, zostaną pomalowane przez ich twórcę. W formie łączącej fotografię i malarstwo artefakty zostaną wystawione w krakowskiej przestrzeni miejskiej.

„Rollercoaster” to program prezentacji tańca współczesnego, który od siedmiu lat jest realizowany przez Cricotekę i Krakowski Teatr Tańca. Jego kuratorami są Paweł Łyskawa i Eryk Makohon. Tegoroczna edycja programu wystartuje 7 kwietnia i potrwa do 13 października! Motywem przewodnim programu w 2024 roku jest „Przestrzeń”.

Hasło tegorocznego „Rollercoastera” nawiązuje pośrednio do twórczości Tadeusza Kantora. Można uznać, że w jego sztuce to przestrzeń nadawała dziełu ostateczny kształt. Artysta niewątpliwie chciał przestrzeń ujarzmić. Nazywał ją UR-MATERIĄ, czyli obszarem niezależnym od twórcy, który sam się kształtuje. Rozumiał ją jako rozprężającą się materię, która może się oddalić, rozciągnąć, a nawet wirować. Nie bez znaczenia jest fakt, że Kantor z wykształcenia był scenografem. W swoich obrazach, doklejając przedmioty, nadawał płótnom trzeci wymiar. Jako twórca happeningów anektował przestrzenie ulicy czy plaży. Jeszcze inaczej budował przestrzeń w teatrze, w którym jej granice tworzyły światy iluzji i deziluzji.

W najbliższej edycji „Rollercoastera” przyjrzymy się temu, jak przestrzeń wpływa na choreografię i odwrotnie – jaką formę przestrzeni nadaje ruch. W spektaklu Glory Game Dominika Więcka przestrzeń staje się trójwymiarowym zapisem choreografii. Scenografia bezpośrednio wpływa na sposób poruszania się tańczących. Osoby performerskie swoim ruchem deformują przestrzeń. Osoby oglądające stają się świadkami i świadkiniami zapisu historii spektaklu na piasku, wypełniającym pole gry. Zupełnie inaczej, bo intymnie i wsobnie, w spektaklu Odwilż buduje przestrzeń  Paweł Grala. Choreograf podporządkowuje performerkę plastyce scenicznych kompozycji, zespala ją z kostiumem, ukontekstualniającym ruch. W spektaklu Grali przestrzeń staje się podstawowym narzędziem dramaturgicznym. Natomiast w Szekspiriach Krakowskiego Teatru Tańca przestrzeń buduje iluzję. Fragmentaryzacja ciał reprezentuje rozpad psychiczny szekspirowskich bohaterek. Użyte w spektaklu obiekty razem z wizualizacjami i ciałami performerek tworzą architekturę przestrzeni, tej scenicznej i tej wyobrażonej. Jedną z inspiracji spektaklu były choreograficzne prace Anety Grzeszykowskiej, wielokrotnie nagradzanej polskiej artystki wizualnej. We współpracy z tancerkami stworzyła surrealistyczny obraz w którym ograniczenia ciała znikają. Wystawa prac wideo Grzeszykowskiej (Ból głowy, Black, Bolimorfia) – w których istotą jest fragment, granica, deformacja, dekompozycja – stanie się kontekstem dla spektaklu Makohona i okazją do spotkania obojga artystów z widzami. Temat przestrzeni kontynuują kolejne Rollercoasterowe spektakle. W choreografii pt. Elevator Ferenca Fehera trzech tancerzy zostaje uwięzionych w windzie, najmniejszej przestrzeni, w której jest się blisko siebie, ale bez kontaktu. W Some Things Touch, rozgrywającym się poza tradycyjną przestrzenią teatralną, słoweńska choreografka i tancerka Lii Ujčič buduje niezwykle intymny dialog pomiędzy tancerzami, w którym przestrzeń staje się źródłem poetyki. Z poczucia ograniczenia przestrzeni, zamknięcia i wykluczenia wypływa spektakl Superfluous słoweńskiej grupy EN-KNAP.

Aby Rollercoasterową przestrzeń pozostawić otwartą, organizatorzy zapraszają osoby artystyczne do udziału w dwóch open callach: na spektakl prezentowany w ramach programu i wpisany w jego idom oraz na rezydencję, który obejmuje wsparcie produkcyjne spektaklu.

Rozważania na temat przestrzeni i sposobu włączania jej w tkankę chorograficzną wzmocnią rozmowy pospektaklowe z osobami twórczymi, prowadzone przez Alicję Müller. Kontekst poszerzą wykłady dr Joanny Szymajdy i Izabeli Zawadzkiej, poświęcone odpowiednio projektom site specific oraz spacerom performatywnym.

W ramach programu na krakowskich przystankach odbędzie się wystawa fotograficzno-malarska, zrealizowana przez krakowskiego artystę Grześka Marta, wpisująca ruch osób tańczących w przestrzeń kamieniołomu w Józefowie, w woj. lubelskim.

Kuratorzy projektu „Rollercoaster”: Paweł Łyskawa, Eryk Makohon

Organizatorzy: Cricoteka, Krakowski Teatr Tańca

Zespół realizujący projekt: Mariusz Gąsior Małgorzata Kmita-Fugiel, Józef Legierski, Magdalena Link-Lenczowska, Zofia Mikołajska, Aldona Mikulska, Andrea Nikolov, Agnieszka Oprządek, Anna Rejowska, Aleksandra Treder, Michał Warmusz, Weronika Wawryk, Natalia Zarzecka, Izabela Zawadzka

Identyfikacja graficzna: Wojciech Kołek

Patroni medialni:

„Didaskalia”, „Gazeta Teatralna”, „Gazeta Wyborcza”, Radio Kraków, Radio Kraków Kultura

Wsparcie medialne: taniecPOLSKA.pl

Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Taniec”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Projekt realizowany w ramach programu Beyond Front@: Bridging Periphery finansowanego ze środków Kreatywna Europa (2023–2026) tworzonego przez partnerów: Krakowski Teatr Tańca, Közép-Európa Táncszínház / Central Europe Dance Theatre, Bunker, Croatian Institute for Movement and Dance / Hrvatski institut za pokret i ples (HIPP),  M STUDIO, Moira Cultural and Youth Association oraz Vitlycke – Centre for Performing Arts.

Sfinansowane ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Unia Europejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.