Ludzie tańca

Ewa Wycichowska (prof. dr hab.) – tancerka, choreografka, pedagożka, nauczycielka akademicka, profesor sztuk muzycznych, wieloletnia Kierownik Zakładu i Katedry Tańca Uniwersytetu Muzycznego w Warszawie. Współautorka programów nowych specjalności: Choreografia i Teoria Tańca, Taniec Współczesny i Podyplomowych Studiów Teorii Tańca na UMFC w Warszawie. Obecnie profesor zwyczajny Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu i Dyrektor Artystyczny Dancing FairPlayce Poznań. W latach 1988–2016 była dyrektorem naczelnym i artystycznym Polskiego Teatru Tańca – Baletu Poznańskiego.

Ukończyła Ogólnokształcącą Szkołę Baletową w Poznaniu, pedagogikę tańca w Akademii Muzycznej w Warszawie, L’Academie Internationale de la Danse w Paryżu i Studium Menadżerów Kultury na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Była wieloletnią primabaleriną Teatru Wielkiego w Łodzi, jedną z nielicznych polskich tancerek odnoszących sukcesy na światowych scenach, zarówno w repertuarze klasycznym, jak i współczesnym. Jako wykonawczyni współpracowała m.in. z Witoldem Borkowskim (Romeo i Julia), Kurtem Joossem (Zielony stół), Conradem Drzewieckim (Ognisty ptak), Teresą Kujawą (Medea), Borisem Ejfmanem (Gajane), Grayem Veredonem (Sen nocy letniej i Wolfgang Amadeusz), Jerzym Makarowskim (Carmen). Stworzyła również legendarne kreacje we własnych spektaklach: Faust goes rock, Skrzypek Opętany. Jej ostatnia kreacja wykonawcza to monodram choreograficzny Sybillewo (2019) autorstwa Pauliny Wycichowskiej.

W 1980 roku debiutowała jako choreografka utworem Głos kobiecy (z nieznanej poetki) we współpracy z kompozytorem Krzysztofem Knittlem, w Teatrze Wielkim w Łodzi. Jest autorką ponad 80 spektakli zrealizowanych w Polsce, Europie i USA, m. in. Stabat Mater, Święto wiosny, Faust goes rock, Niebezpieczne związki, Tango z Lady M., Transss…, Walka karnawału z postem, Wiosna– Effatha, Lament, Boska Komedia.  Współpracowała także jako choreografka z wybitnymi reżyserami teatralnymi, operowymi i filmowymi, m.in. z Jerzym Jarockim, Erwinem Axerem, Maciejem Prusem, Krzysztofem Zanussim, Krzysztofem Kieślowskim, Jerzym Kawalerowiczem, Adamem Hanuszkiewiczem, Krystyną Jandą, Krzysztofem Zaleskim, Eugeniuszem Korinem i Bogusławem Kiercem.

W latach 1981–1984 była wykładowczynią Wydziału Rytmiki Akademii Muzycznej w Łodzi; a w latach 1985–1988 – wykładowczynią tańca współczesnego w Państwowej Szkole Baletowej w Łodzi. Od 1999 do roku 2021 była wykładowczynią Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie (przedtem: Akademii Muzycznej). W latach 2006–2010 wykładała w Wyższej Szkole Umiejętności w Kielcach; od 2007 roku jako wykładowca współpracowała z Akademią Muzyczną im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, a od 2011 roku – z Wyższą Szkołą Umiejętności Społecznych w Poznaniu, gdzie współtworzyła nowy kierunek: Taniec. W 2015 roku współorganizowała kierunek Taniec w Kulturze Fizycznej w AWF w Poznaniu. Była promotorką wielu doktoratów oraz opiekunką naukową habilitacji, a także promotorką doktoratu honoris causa prof. Roderyka Lange w UMFC. W październiku 2024  Senat Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi przyznał jej tytuł doktora honoris causa.

Kierując Polskim Teatrem Tańca, zademonstrowała rzadką umiejętność łączenia talentu artystycznego z działalnością akademicką i predyspozycjami menadżerskimi. W czasie jej dyrektorskiej kadencji zaproszenie do współpracy z Polskim Teatrem Tańca przyjęli najwybitniejsi choreografowie na świecie, jak: Birgit Cullberg, Mats Ek, Dominique Bagouet, Karine Saporta, Ohad Naharin, Jo Strømgren. Dzięki artystycznej wizji Ewy Wycichowskiej zespół przeszedł ewolucję od spektakli ukształtowanych przez formę teatru baletowego do współczesnego gatunku, teatru tańca, który charakteryzuje przekraczanie granic rodzajowych, technicznych i stylistycznych, wyzwalanie się z przypisanych tradycją środków wyrazu, interdyscyplinarność, poszukiwanie nowych przestrzeni teatralnych i oparty na kreatywnej improwizacji proces tworzenia. 

W czasie kadencji dyrektorskiej Ewy Wycichowskiej spektakle Polskiego Teatru Tańca obejrzeli widzowie 40 krajów na pięciu kontynentach. Z jej inicjatywy w latach 1999–2016 przy Polskim Teatrze Tańca działało Atelier, scena poszukiwań i debiutów dla tancerzy, która przyniosła kilka znakomitych odkryć artystycznych, sprzyjając wyłonieniu się grupy obecnie uznanych już twórców, m.in. Andrzeja Adamczaka, Pauliny Wycichowskiej, Iwony Pasińskiej, Daniela Stryjeckiego, Pawła Malickiego, i stała się formą naśladowaną przez wiele innych teatrów. Ewa Wycichowska była też pomysłodawczynią i dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu i Warsztatów Tańca Współczesnego Dancing Poznań (1994–2016). W ramach Biennale Tańca Współczesnego Ewa Wycichowska prowadziła pionierskie cykle Laboratoriów twórczych.

Artystka za swoje osiągnięcia otrzymała liczne nagrody. Została uhonorowana m.in. I Nagrodą w kategorii wykonawców na I Ogólnopolskim Konkursie Choreograficznym w Łodzi; Medalem i Dyplomem uznania Ministerstwa Kultury i Sztuki w roku obchodów 100-lecia urodzin Karola Szymanowskiego za inscenizację i choreografię do Stabat Mater; Nagrodą Miasta Łodzi, Nagrodą Młodych Twórców I st. im. Stanisława Wyspiańskiego; Medalem 200-lecia Baletu Polskiego; Medalem im. Wacława Niżyńskiego; trzykrotnie Buławą Hetmańską – Nagrodą publiczności Zamojskiego Lata Teatralnego (wspólnie z Polskim Teatrem Tańca), Nagrodą Fringe Firsts na Festiwalu w Edynburgu za wieczór Samotność Fauna (z Polskim Teatrem Tańca); Tytułem Kobiety Roku Bussines Professional Women Club; Nadzwyczajną Złotą Maską – Nagroda Łódzkich Krytyków (Łódź); Medalem Ad Perpetuam Rei Memoriam (dla zasłużonych Wielkopolan, Nagrodą Główną III Przeglądu Współczesnego Dramatu w Zielonej Górze za spektakl Transss (z Polskim Teatrem Tańca); Nagrodą ZAIKS-u za wybitną twórczość choreograficzną; Nagrodą Marszałka Województwa Wielkopolskiego Wielce Zasłużony dla Kultury; Wielką Pieczęcią Miasta Poznania – Nagrodą Prezydenta Miasta Poznania za zasługi dla kultury; Nagrodą „Reconnaissance” Instytutu France – Pologne w Lyonie za wieloletnią promocję kultury i sztuki francuskiej w Polsce; Nagrodą ZASP za wybitną twórczość choreograficzną; Nagrodą Sekcji Krytyków Teatralnych Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego ITI – UNESCO za popularyzację polskiej kultury teatralnej za granicą; Nagrodą Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w uznaniu zasług dla kultury polskiej; Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla wybitnych osobowości działających w sferze kultury (dziedzina: taniec); Nagrodą Artystyczną Miasta Poznania, Złotym Medalem Hipolita Cegielskiego „Verba Docent – Exempla Trahunt”, Srebrnym i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. Jest laureatką godności „Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej” oraz medalu i tytułu „Zasłużonej dla Miasta Poznania”.

Choreografie:

– 1980, Głos kobiecy (muz. Krzysztof Knittel)

– 1982, Koncert f-moll (muz. Fryderyk Chopin)

– 1982, Serenada (muz. Mieczysław Karłowicz)

– 1982, Stabat Mater (muz. Karol Szymanowski)

– 1983, Karłowicz/Interpretacje (muz. Mieczysław Karłowicz)

– 1984, Republika – rzecz publiczna (muz. Grzegorz Ciechowski)

– 1985, Cień (muz. Bronisław Kazimierz Przybylski)

– 1985, Miriam (muz. Bronisław Kazimierz Przybylski)

– 1985, Cień II (muz. Bronisław Kazimierz Przybylski)

– 1985, Pax et bonum (muz. Juliusz Łuciuk)

– 1986, Faust goes rock (muz. The Shade)

– 1989, Samotność Fauna (muz. Norbert Mateusz Kuźnik)

– 1989, Święto wiosny (muz. Igor Strawiński)

– 1990, Fantazja na Harnasia (muz. Wojciech Kilar)

– 1990, Symfonia koncertująca Es-dur (muz. Wolfgang Amadeusz Mozart)

– 1991, Skrzypek Opętany (muz. Maciej Małecki)

– 1991, Bachianas Brasileiras (muz. Heitor Villa-Lobos)

– 1992, Inni (muz. Matthias Horndasch)

– 1992, Mournes (muz. Osvaldo Golijov)

– 1992, Album z tego świata (muz. Kazimierz Dębski)

– 1993, Misterium słońca, Misterium ziemi (muz. Alberto Ginastera)

– 1993, Święto wiosny (muz. Igor Strawiński)

– 1994, Szatan w Goraju (muz. Krzysztof Knittel)

– 1994, Już się zmierzcha (muz. Henryk Mikołaj Górecki)

– 1994, Introdukcja i Polonez (muz. Fryderyk Chopin)

– 1995, Kilara Exodus Polskie (muz. Wojciech Kilar)

– 1995, Jezioro łabędzie (Prolog i III akt – Bal u Rotbarta) (muz. Piotr Czajkowski)

– 1995, Dziecko Słońca (muz. Marek Biliński)

– 1996, Niebezpieczne związki (muz. Jan Sebastian Bach, Erik Satie)

– 1997, Daina (muz. Tadeusz Szeligowski, Zbigniew Łowżył)

– 1997, Transss… Nieprawdziwe zdarzenie progresywne (muz. Ludwig van Beethoven, Zbigniew Łowżył)

– 1998, +_ skończoność (muz. Michael Nyman Luc Ferrari)

– 2000, Tango z Lady M. (muz. Leszek Możdżer, Astor Piazzolla)

– 2002, Walka karnawału z postem (muz. Zbigniew Łowżył, Krzysztof „Wiki” Nowikow)

– 2003, … a ja tańczę (muz. Jacek Wierzchowiski)

– 2005, Przypadki Pana von K. (muz. Lidia Zielińska, Franz Schubert)

– 2006, Jezioro łabędzie (Prolog i akt III, muz. Piotr Czajkkowski); Stabat Mater (muz. Karol Szymanowski)

– 2007, Carpe diem (muz. Zbigniew Górny, Marcin Górny)

– 2007, Wiosna-Effatha (muz. Jacek Wierzchowski)

– 2009, Komeda – Sextet (muz. Krzysztof Komeda-Trzciński, Agata Zubel)

– 2011, SPOTKANIA – w dwóch niespełnionych AKTACH (muz. Krzysztof Knittel)

– 2012, FootBall@… (muz. Krzysztof „Wiki” Nowikow)

– 2013, Szkoda, że Cię tu nie ma  (muz. Wojciech Kilar, Eugeniusz Rudnik, The Beatles i inni, Polski Teatr Tańca)

– 2013, Cykl XL. Polski Teatr Tańca wczoraj i dziś – audio-wideo-performans; reżyseria, scenariusz, choreografia i opracowanie choreografii oryginalnych, reżyseria światła; Polski Teatr Tańca – Balet Poznański, tytuły i premiery poszczególnych  odcinków:

– Don Juan i inni,
– Krzesany i inne tańce,

– Yesterday… and today,
– Party… w cieniu,
– Samotność Fausta,
– (Nie)bezpieczne związki,
– Tango wczoraj i dziś,
–  … a ja znowu tańczę,
– Pora na CARPE DIEM,

– Projekt XL.

– 2014, Dobrze, że tu jesteś (muz. Jan Sebastian Bach, Georges Bizet, Igor Strawiński, Astor Piazzolla i  inni, Polski Teatr Tańca)

– 2015, Lament. Pamięci Tadeusza Różewicza, (muz. Krzysztof „Wiki” Nowikow, Polski Teatr Tańca)

–  2018, Krzesła (muz. Aldona Nawrocka, Teatr LOGOS)

– 2019, Motus Animi Continuus (muz. Aldona Nawrocka, Marin Marais , Gdański Festiwal Tańca 2019)

–  2019, Czyściec (muz. Jacek Wierzchowski, Teatr LOGOS)

– 2020, Inferno (muz. Jacek Wierzchowski, Aldona Nawrocka, J.S. Bach, Teatr LOGOS)

– 2021, Paradiso (muz. Aldona Nawrocka, Hildegarda z Bingen, Teatr LOGOS)

– 2021, Święto wiosny (muz. Igor Strawiński, Opera Bałtycka)