Fot. z archiwum Mazowsza.
„Mazowsze” zostało powołane do życia do życia dekretem Ministerstwa Kultury i Sztuki z 8 listopada 1948 roku, polecającym profesorowi Tadeuszowi Sygietyńskiemu stworzenie zespołu ludowego. Jego zadaniem miała być troska o tradycyjny repertuar ludowy, oparty na pieśniach, przyśpiewkach i tańcach wsi mazowieckiej i regionalnej tradycji artystycznej. Idea zespołu zrodziła się jednak już wcześniej.
Tadeusz Sygietyński, wybitny kompozytor i miłośnik folkloru oraz Mira Zimińska-Sygietyńska, aktorka przedwojennej sceny, w ruinach bombardowanej Warszawy obiecali sobie, że jeśli przeżyją wojnę, założą zespół. O ile dla aktorki filmowej i kabaretowej dziedzina ta wydawała się odległa, o tyle dla Sygietyńskiego była realizacją dawnych marzeń.Zimińska porzuciła karierę aktorki i zajęła się sprawami organizacyjnymi. Sygietyński komponował w oparciu o oryginalne ludowe pieśni. Zaglądali do wiejskich chat: Zimińska w poszukiwaniu oryginalnych strojów, Sygietyński − uzdolnionej młodzieży. Na siedzibę Zespołu wybrano podwarszawską posiadłość z początku XX wieku − Karolin.
Pod koniec 1948 roku do pałacu w Karolinie zaczęły zjeżdżać pierwsze grupy młodzieży z okolicznych wiosek i miasteczek. Sygietyńscy musieli zadbać nie tylko o warunki bytowe, ale i o zapewnienie swoim podopiecznym wykształcenia. Rozpoczęła się nauka, próby, ćwiczenia i po dwóch latach, 6. listopada 1950 roku, na deskach Teatru Polskiego w Warszawie odbyła się premiera. Początkowo program artystyczny składał się z piosenek przeplatanych tańcami z centralnej Polski
Po warszawskiej premierze, między kolejnymi koncertami i planami na przyszłość zapaść miały najważniejsze decyzje. Już w 1951 roku „Mazowsze” rozpoczęło światowe tournѐe, najpierw w oczywistym wówczas kierunku – do ZSRR. Po trzech latach polskie władze zezwoliły na wyjazd Zespołu za „żelazną kurtynę”. W roku 1954 zespół wystąpił w Paryżu, a sześć lat później – w Stanach Zjednoczonych.
Śmierć Sygietyńskiego w roku ’56 postawiła pod znakiem zapytania plany „Mazowsza” na przyszłość Rozważano nawet rozwiązanie Zespołu.
„Gdyby nie Mira, nie byłoby Sygietyńskiego, ani «Mazowsza»” − napisał kiedyś Marian Hemar, poeta i przyjaciel zespołu. To ona po śmierci profesora przejęła kierownictwo nad zespołem i uczyniła „Mazowsze” takim, jakie jest dziś. To dzięki Zimińskiej-Sygietyńskiej na przestrzeni lat rozszerzono program do 40 regionów etnograficznych, opracowano nie zbadane wcześniej pieśni religijne, patriotyczne i inne. Dzięki temu „Mazowsze” zdobyło światową sławę, dając ponad 6 tysięcy koncertów, dla ponad 18 mln publiczności, w Polsce i w 51 krajach świata. Mira Zimińska-Sygietyńska kierowała Zespołem ponad 40 lat, poświęcając bez reszty swój talent, doświadczenie i życie. „Mazowsze” stało się drugą po kabarecie pasją jej życia, o czym wspomina w jednej ze swych książek. Do końca życia (zm. 26.stycznia 1997) nie utraciła energii, zamiłowania do pracy i humoru. Nie chciała też słyszeć o przejściu na emeryturę (miała 2430 dni nie wykorzystanego urlopu).
1 sierpnia 2006 roku zmarł Stanisław Jopek − pierwszy solista zespołu i jeden z jego niekwestionowanych filarów. Jego głos rozpoznawalny był w każdym domu. Zasłynął z piosenek „Mazowsza”, zwłaszcza Furmana, dzięki któremu zdobył żartobliwy tytuł Pierwszego Furmana Rzeczypospolitej, ale również z pieśni Chopina, Moniuszki oraz polskich kolęd. Poza granicami Polski − oprócz kunsztu i doskonałej formy – doceniano u Stanisława Jopka perfekcyjne wykonanie pieśni państw, które gościły „Mazowsze” (śpiewał w 36 językach!).
Do dziś „Mazowsze” zachwyca młodością, wigorem, profesjonalizmem i kolorem. W repertuarze zespołu znajdują się opracowania 42 regionów etnograficznych. Podczas jednego koncertu podziwiać można niemal połowę z nich. Kostiumy różnią się nie tylko pochodzeniem, ale także kolorami, bogactwem zdobień i materiałami, z których są wykonane. Większość układów choreograficznych jest autorstwa Witolda Zapały, niegdyś solisty baletu, do dziś wybitnego choreografa.
Ambasador Polskiej Kultury
„Mazowsze” należy do największych na świecie zespołów artystycznych, sięgających po narodowe tańce, piosenki, przyśpiewki i obyczaje. Z uwagi na ogromne bogactwo repertuarowe, „Mazowsze” powszechnie uznawane jest za zespół narodowy. Dla tysięcy widzów na całym świecie koncerty „Mazowsza” były pierwszym kontaktem z polską kulturą. „Jeśli takie jest oblicze Polski, to niech żyje Polska!” („Gazette de Lausanne” – Szwajcaria). Dla licznie rozsianej po świecie Polonii od lat są okazją mentalnego powrotu do kraju. Jerzy Waldorff, wybitny krytyk muzyczny, nazwał „Mazowsze” perłą w koronie Rzeczypospolitej. Od ponad pół wieku zespół pełni zaszczytną funkcję Ambasadora Polskiej Kultury.
Wybrane recenzje
„The New York Times”, Stany Zjednoczonbe:
„Nie ma nic wspanialszego nad «Mazowsze». Polski zespół folklorystyczny rozpoczął swoje tournѐe po Ameryce − ósme od momentu powstania Zespołu w 1948 roku – bogatym i rozgrzewającym serca występem w sobotni wieczór w Brooklyn Center dla artystów bruklińskiej szkoły.[…] Tancerze i śpiewacy prezentują 28 numerów, w których melodyjna muzyka i żywiołowy taniec nie pozbawione są humoru. Ogromna radość i spontaniczność z jaką «Mazowsze» wykonuje swój program jest dowodem, że to, co robią sprawia im wielką przyjemność, znajduje to również swój wyraz w reakcjach publiczności. […]
Jednym z najcudowniejszych obrazów było Winobranie z regionu lubuskiego. Jest to majestatyczny, dostojny taniec z girlandami, w którym chłopcy i dziewczęta noszą winogrona i kwiaty.”
„La Prenca” – Barcelona, Hiszpania:
„Tworzą prawdę piękna, śpiewając i tańcząc ze szczególną gracją i zręcznością. Dynamiczność i ruchliwość spektaklu wywiera wrażenie, nie ma w nim miejsca na monotonię, ani na zmęczenie widza. Jeśli chodzi o aspekt plastyczny, autentyczność, bogactwo i różnorodność kostiumów tworzą wizję, która przyprawić może o zawroty głowy. Każda piosenka i każdy taniec zyskał entuzjastyczne owacje. Sztuka ludowa jawi się dzięki temu sztuka szczególnie przemawiającą do ludzi, jednoczy i likwiduje wszystkie granice i otwiera serca ku zrozumieniu i uczuciu.”
Obecna oferta koncertowa
- Barwy Polski − koncert pełnospektaklowy, składający się z polskich pieśni, piosenek, tańców narodowych i ludowych.
- Nikt, tylko Ty − koncert specjalny poświęcony Mirze Zimińskiej-Sygietyńskiej.
- Muzyczka mi grała − koncert specjalny poświęcony Tadeuszowi Sygietyńskiemu.
- Warszawa − Nasza miłość − koncert specjalny poświęcony Warszawie.
- Koncert najpiękniejszych polskich pieśni i piosenek ludowych.
- Szlakiem Mazowsza − koncert piosenek świata.
- Koncerty pieśni religijnych (kolędy, pieśni pasyjne, wielkanocne, maryjne) i patriotycznych.
- Koncert pieśni Chopina i Moniuszki.
- W rytmie poloneza / Poloneza czas zacząć − koncert edukacyjny.
Koncerty w nowej siedzibie Zespołu w Mateczniku Mazowsze – Centrum Folklorystycznym w Otrębusach-Karolinie mogą być połączone ze zwiedzaniem muzeum kostiumów i instrumentów ludowych oraz pamiątek z podróży Zespołu oraz warsztatami tańca, śpiewu czy rękodzieła.
