Kraków/Maszyna choreograficzna 2015: „Sztuka bez performera? Miejsce i ranga obiektów, maszyn i marionet w praktyce scenicznej” – dyskusja

Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA i kuratorka Anna Królica zapraszają na dyskusję Sztuka bez performera? Miejsce i ranga obiektów, maszyn i marionet w praktyce scenicznej, która odbędzie się w ramach programu Maszyna choreograficzna 2015 – Schlemmer. Analogie.W dyskusji udział wezmą: Anna Królica, Katarzyna Lemańska, Katarzyna Słoboda, Iza Szostak, Mateusz Szymanówka, Karolina Wycisk.

Anna Królica o dyskusji:

Wychodząc od praktyki scenicznej Tadeusza Kantora i Oskara Schlemmera (oraz jego fascynacji materiałowymi kostiumami, które znacząco modyfikowały ciała aktorów tak, by przypominali lalki lub maszyny), chcemy podjąć rozmowę o tym, jakie miejsce zajmują dziś obiekty, marionetki i maszyny w praktyce choreograficznej. Czy intuicja i poszukiwania Schlemmera są bliskie współczesnym choreografom? Jak można wciąż czerpać z archiwum idei Schlemmera i Kantora?

Oskar SCHLEMMER (1888-1943) – malarz, rzeźbiarz, twórca teatralny, w latach 1921–1929 związany ze szkołą rzemiosł artystycznych Bauhaus w Weimarze i Dessau; lata 1929–1933 spędził jako wykładowca we Wrocławiu i Berlinie, później — pod presją prześladowań nazistowskich – wycofał się z życia publicznego. Zarówno w swoich pismach teoretycznych, jak i w praktyce artystycznej, opowiadał się za interdyscyplinarnym przenikaniem się sztuk, a teatr stawał się pod tym względem najlepszym laboratorium. Jako wykładowca Bauhausu, oprócz warsztatu rzeźby i malarstwa, od 1923 prowadził warsztat teatralny, którego główne kierunki poszukiwań wyznaczały pojęcia: „człowiek” i „przestrzeń”. Najbardziej znanym dziełem scenicznym Schlemmera jest Balet triadyczny, po raz pierwszy wystawiony w całości w 1922 roku w Stuttgarcie. Wprawdzie kompozycja ta jest najsilniej identyfikowana z Bauhausem, ale jej idea zrodziła się znacznie wcześniej. Jest to układ dwunastu tańców, których przebieg podporządkowany jest charakterowi kostiumów nałożonych na tancerzy (w drugiej połowie XX wieku dokonano kilku rekonstrukcji Baletu triadycznego). W warsztacie teatralnym Schlemmera studenci Bauhausu podejmowali szereg eksperymentów z mechanizacją przebiegu zdarzeń scenicznych (Balet mechaniczny, Człowiek + maszyna, Cyrk). On sam opracował w Weimarze Gabinet figur (1922) i Meta albo pantomima miejsc (1924), a w latach 1926–1927 w Dessau cykl etiud, które były wariacjami na temat formy i przestrzeni (m.in. Taniec przestrzeni, Taniec form, Taniec gestów). Równolegle z pracą w Bauhausie, Schlemmer utrzymywał stały kontakt ze scenami zawodowymi, dla których w latach 1921–1930 opracował projekty scenografii i kostiumów do siedemnastu przedstawień. Dokumentacją poszukiwań teatralnych Schlemmera są jego pisma estetyczne o teatrze (por. polskie wydanie: O. Schlemmer, Eksperymentalna scena Bauhausu, Gdańsk 2010).

Katarzyna SŁOBODA – kuratorka i redaktorka. Pracuje w Dziale Sztuki Nowoczesnej Muzeum Sztuki w Łodzi. Doktorantka w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Współkuratorowała m. in. takie wystawy, jak: Oczy szukają głowy do zamieszkania (2011), Ćwiczenia z (re)produkcji (2013)czy Przyjdźcie, pokażemy Wam, co robimy. O improwizacji tańca (2013). Współredagowała m. in. teksty: Robert Morris. Uwagi o rzeźbie. Teksty (2010) czy Przyjdźcie, pokażemy Wam, co robimy. O improwizacji tańca (2013).  

Mateusz SZYMANÓWKA – kulturoznawca, dramaturg, kurator. Studiował kulturoznawstwo na Uniwersytecie Warszawskim oraz wiedzę o tańcu na Freie Universität w Berlinie. Współpracuje z młodym pokoleniem choreografów jako dramaturg i badacz oraz pisze o choreografii i tańcu współczesnym. Jest kuratorem programu Choreografia myśli, który wiosną 2015 roku odbędzie się w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu.

Anna KRÓLICA – krytyczka i teoretyczka tańca, kuratorka projektów tanecznych. Ukończyła teatrologię oraz rusycystykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a obecnie — w Katedrze Dramatu UJ — przygotowuje doktorat na temat pamięci i ciała w Teatrze Śmierci Tadeusza Kantora i Tanztheater Wuppertal Piny Bausch. Autorka książek: Sztuka do odkrycia. Szkice o polskim tańcu (Tarnów, 2011) oraz wydanego przez Cricotekę cyklu wywiadów z młodymi polskimi choreografami: Pokolenie Solo (Kraków, 2013). Członkini Komisji Artystycznej Polskiej Platformy Tańca w latach 2008 i 2012, a w latach: 2011–2013 — przewodnicząca pierwszej Rady Programowej ds. Tańca Instytutu Muzyki i Tańca. W 2012 roku otrzymała stypendium twórcze Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obecnie pracuje nad programami kuratorskimi: Maszyna choreograficzna w Cricotece w Krakowie oraz Z perspektywy żaby w Centrum Kultury „Zamek” w Poznaniu (wcześniej współpracowała z CK „Zamek” jako kuratorka projektu Archiwum ciała). Współpracuje też jako kuratorka z festiwalem Kalejdoskop w Białymstoku.

Karolina WYCISK – doktorantka UJ, redaktorka. Publikuje w „Didaskaliach”, na portalu taniecPOLSKA.pl. Jest redaktorką naczelną Internetowego Magazynu „Teatralia”, współprowadzi Fundację Performat. Interesuje się dramaturgią, tańcem współczesnym i performansem. Mieszka na Dolnym Śląsku, gdzie w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Naukowego przygotowuje projekt o tożsamości miejsc.

Katarzyna LEMAŃSKA – redaktorka, recenzentka teatralna, absolwentka teatrologii i edytorstwa UJ, stała współpracowniczka Gazety Teatralnej „Didaskalia”, redaktorka naczelna Internetowego Magazynu „Teatralia”, współzałożycielka Fundacji Performat. W pracy zawodowej łączy zainteresowania teatrologiczne z redakcją tekstów.

Iza Szostak – tancerka, choreografka, absolwentka Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. Romana Turczynowicza w Warszawie (2003) oraz Codarts – Rotterdam Dance Academy w Holandii (2008). Studiuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Jest stypendystką Polskiego Ministerstwa Kultury, Holenderskiego Corrie Hartong Fonds, międzynarodowego projektu dla młodych choreografów SPAZIO, Programu Alternatywnej Akademii Tańca oraz Solo Project Art Stations Foundation. W 2007 roku odbyła staż w zespole Jana Fabre’a (Troubleyn) w Belgii. Za granicą współpracowała m. in. z Michaelem Schumacherem, Amy Raymond, Taldansem i Anną Holter. Jest autorką spektakli: Karmi-go, Feedback, From culture to nature (Solo Projekt 2011, Stary Browar Nowy Taniec, Poznań), The glass jar next to the glass jar (2012), RE//MIX: Merce Cunningham (2012), Ciało. Dziecko. Obiekt. (2013). Współpracuje z artystą wizualnym i eksperymentalnym muzykiem – Kubą Słomkowskim. Współtworzy warszawskie Centrum w Ruchu. Obecnie, w swojej praktyce artystycznej, powołuje się na ruch autentyczny oraz choreologię; współpracuje z osobami nie związanymi zawodowo z tańcem. Działa jako stypendystka (wspieranego przez Unię Europejską) międzynarodowego projektu dla młodych choreografów SPAZIO oraz współtworzy warszawskie Centrum w Ruchu, znajdując dużą radość w uczeniu tańca i kompozycji ruchu.

Więcej informacji o projekcie Maszyna choreograficzna 2015:

www.news.cricoteka.pl/maszyna-choreograficzna-schlemmer-analogie