Autor: Marcin Miętus

W Łysie nie mówi twarz, a pośladki. Przeniesienie uwagi z tak silnie genderowo nacechowanej części ciała na miednicę stanowi próbę wyjścia poza binarność, nie tyle w sposób unifikujący, ile przekraczający kategorie reprezentacji. Spektakl Any Szopy i zaproszonej przez nią grupy osób twórczych to realizacja stanu chwiejności i bycia pomiędzy. Czerpanie siły z wymykania się normatywnemu porządkowi chyłkiem i afirmatywnego kwestionowania własnej tożsamości.

W wielowymiarowym Kreatur, pokazywanym podczas 6. Festiwalu Materia Prima w Krakowie, na pierwszy plan wysuwa się elegancka forma i estetyczny obraz. Eksponowane w twórczości niemieckiej choreografki napięcia między indywidualną ekspresją a neutralnością, intymnością a widowiskowością, czy codziennością a teatralnością, pobrzmiewają tu zaledwie niczym echo. Od kilku lat można powiedzieć, że Sasha Waltz osiągnęła status klasyczki, a eksperyment w jej wydaniu polega przede wszystkim na poszukiwaniu spójnej formy dla widowiska, w którym ciało – niegdyś stanowiące jego centrum – współgra (na równych prawach) z dźwiękiem, kostiumem i przestrzenią.

W odbiorze spektakli 21. edycji Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł trudno pominąć kwestię związku sztuki i polityki. Trawiona kryzysami rzeczywistość wpływa nie tylko na procesy powstawania spektakli, ale także znacząco odbija się na perspektywie widzek i widzów. Ogniskuje dyskusję oraz podejmowane na scenie tematy, nawet te z pozoru odległe. Znaczenia pewnych gestów i symboli się (dez)aktualizują, inne transformują w zależności od kontekstu. Niektóre artystki i artyści odnoszą się do bieżącej sytuacji bezpośrednio – komentując własne działania słowem lub kostiumem, sięgając do baśni, czy rytuału lub tworząc fanfiction, czyli tworzonej przez fanów – zwykle literatury – wariacji na temat...

Mówi się, że głównym narzędziem pracy dramaturga są słowa. Nie tylko te zapisane, ale też wypowiadane. Dramaturg posiada bowiem umiejętność nazywania tego, co widzi – w spontanicznie powstałym materiale ruchowym, w przekształcającym się geście, w relacji między tancerzem/tancerką a potencjalnym widzem/widzką. Ale żeby trafnie nazwać, musi też uważnie słuchać.

Trzecie oko, kompas, ciało zewnętrzne. Istnieje tyle określeń dramaturga, że można się pogubić. Kim jest ta wciąż nieco mglista – przynajmniej w polskim tańcu – postać? I czy stereotyp dramaturga jako chłodnego i niezaangażowanego emocjonalnie intelektualisty można wreszcie wyrzucić do kosza?

Co sprawiło, że zacząłem występować? Jak to często bywa w życiu – przypadek. Szybko okazało się, że bycie na scenie daje poczucie, które ciężko porównać z czymś innym.

Przeskok z teorii do praktyki niesie ze sobą wiele konsekwencji. Zakwasy to jedno. Zmienia się sposób patrzenia nie tylko na czyjś ruch, ale przede wszystkim na własne ciało, jego ograniczenia i przyzwyczajenia, motorykę, narośla kompleksów. W praktyce można znaleźć też wiele zaskoczeń i przyjemności, między innymi dlatego warto wziąć ją pod uwagę.

Odwieczne pytanie – od czego zacząć? Co może zaciekawić odbiorców na tyle, że będą chcieli więcej? Pisać o sobie czy wymyślić siebie? Jak poradzić sobie ze specyficzną formą, jaką jest felieton? Ukryć się za nią czy poprzez nią – odsłonić?

Podczas XV Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Tańca Zawirowania publiczność po raz kolejny miała możliwość obejrzenia spektakli nie tylko z obszaru Europy Środkowej, jak w pierwszych edycjach organizowanego w Warszawie wydarzenia, ale także z odległych od siebie krajów, reprezentujących różne kultury i style tańca współczesnego. Mimo że zwrócenie uwagi na sprawy społeczno-polityczne oraz organizacyjno-instytucjonalne zdominowały wiele dyskusji po spektaklach, w centrum podejmowanych na scenie tematów znalazł się przede wszystkim człowiek, reprezentowany przez zbiorowość lub jednostkę pozostającą w relacji z drugą osobą. W duetach TU MIA (You Mine) Compagni Atacama z Włoch i The Station Ferenca Fehéra z Węgier oraz spektaklu Invisible Habitudes...

Powracając do uniwersalnych tematów, takich  jak przemoc, opresja i zło, belgijski zespół ubiera swoją opowieść o małej wiosce, zamieszkanej przez groteskowe ludzkie typy, w kostium nowoczesnej przypowieści. 300 el x 50 el x 30 el to moralitet na miarę naszych czasów – odwołujący się do Starego i Nowego Testamentu oraz kanonu malarstwa, lecz wykorzystujący jednocześnie nowatorskie rozwiązania teatralne i filmowe. Tworząc współczesny apokryf, FC Berman ostrzega przed metaforycznym potopem – pielęgnowaniem w sobie grzesznych instynktów prowadzących do klęski międzyludzkiej komunikacji. Cała ludzkość, zdaniem twórców, zdaje się stać nad niewidzialną przepaścią. Czy uda nam się z niej zawrócić, zależy tylko od...