Autor: Katarzyna Lemańska

W maju i czerwcu 2019 we wrocławskiej BWA Wrocław Główny odbyły się cztery sześciodniowe rezydencje choreograficzne: Magdaleny Ptasznik, Anny Nowickiej, Aleksandry Osowicz i Agaty Siniarskiej. Program rezydencji zaplanowały Magdalena Zamorska i Karolina Wycisk, współkuratorki wystawy Wszyscy spotkamy się w tym samym miejscu, łączącej zagadnienia dźwięku i ruchu w sztuce współczesnej. Kuratorki rezydencji były otwarte na eksperyment – to, na ile działania choreograficzne będą opierać się na materiale zastanym w przestrzeni galerii sztuki, zależało od samych artystek. Cel kuratorek, „poszerzanie definicji choreografii, praktyk i strategii w jej obrębie”, został w pełni osiągnięty – przede wszystkim w wymiarze pogłębionej refleksji nad tym,...

W zazielenionym na wiosnę Studiu Na Grobli nad Odrą we Wrocławiu, z dala od miejskiego zgiełku, w miejscu, gdzie najłatwiej dotrzeć rowerem lub pieszo, po raz kolejny odbyły się CYRKULACJE. To wyjątkowy festiwal ruchu, na który składają się pięciodniowe ścieżki twórcze – intensywne warsztaty dla zainteresowanych pogłębionym procesem – oraz lekcje otwarte dla osób o różnym poziomie zaawansowania. CYRKULACJE – obchodzące w tym roku swoje dzięcięciolecie – organizowane są od 2010 roku przez Stowarzyszenie Inicjatyw Twórczych MOMENTUM. Głównym partnerem wydarzenia jest Instytut im. Jerzego Grotowskiego, który udostępnia przestrzeń. Za stowarzyszeniem stoi czworo przyjaciół: Aga Rybak, Dorota Kamecka, Barbara Gwóźdź i...

W Operze Wrocławskiej pierwszą propozycją Jacka Przybyłowicza, kuratora sezonu 2018/2019, jest Giselle Adolphe’a Adama – najsłynniejszy balet romantyczny, który powstał w 1841 roku w choreografii Jeana Corallego i Jules’a Perrota. Oryginalną choreografię wiernie przeniosły na wrocławską scenę, także w duecie, Ewa Głowacka i Zofia Rudnicka, odpowiedzialne kolejno za przygotowywanie solistów i corps de ballet. Podczas pracy obydwie pedagożki polegały na własnym doświadczenia, w Teatrze Wielkim w Warszawie tańczyły bowiem w kanonicznej realizacji tego baletu według stenogramu opracowanego w Petersburgu (istnieje kilka wersji choreograficznych Giselle). W inscenizacji z 1976 roku Głowacka występowała w tytułowej roli, a Rudnicka królowej willid Mirty.

„Piękne w tańcu jest właśnie to, że odbiera ludziom różnice, a pokazuje tylko to, co istotne”. Zdanie wypowiedziane przez Maurice’a Béjarta, chociaż wyrwane z kontekstu, świetnie komentuje eksperyment taneczny, który zaproponowały Mélanie Lomoff, francuska choreografka i tancerka łącząca w swojej pracy taniec współczesny i balet, oraz Rama Vaidyanathan, tancerka bharatanatjam – klasycznego tańca hinduskiego. Podczas spotkania z artystkami w ramach Brave Festival w 2014 roku dyrektor artystyczny Grzegorz Bral. zaproponował tancerkom wykonanie razem półtoraminutowej improwizacji. Kontynuacją tamtego spontanicznego pomysłu było wpisanie do programu tegorocznego festiwalu występu Lomoff i Vaidyanathan. Godzinne przedstawienie składało się z trzech części: solowe choreografie każdej z tancerek...

Dziesięcioro młodych choreografów, pracujących w Polsce, Niemczech/Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Turcji, na Węgrzech i Ukrainie, w ciągu niespełna miesiąca przygotowało z tancerzami Opery Wrocławskiej autorskie układy chorograficzne do muzyki polskich kompozytorów. Artyści pracowali w ramach międzynarodowych warsztatów choreograficznych Open Door, realizowanych we współpracy z Semperoper Ballet w Dreźnie. Założeniem projektu było propagowanie tańca współczesnego oraz utworów polskich kompozytorów – Fryderyka Chopina, Wojciecha Kilara, Sławomira Kupczaka i Pawła Mykietyna. Warsztaty, których pomysłodawcami byli pracujący do niedawna we wrocławskiej Operze Magdalena Ciechowicz i Jacek Tyski, zaadresowano zarówno do młodych profesjonalistów, jak i osób bez doświadczenia choreograficznego.

W hali fabrycznej Telpodu na ulicy Romanowicza na krakowskim Zabłociu odbył się finał projektu Maszyna choreograficzna realizowanego przez kuratorkę Annę Królicę w Ośrodku Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA. Tegoroczną edycję poświęconą postaci i twórczości Oskara Schlemmera zamknął Balet koparyczny Izy Szostak, inspirowany Baletem triadycznym, najsłynniejszym przedstawieniem niemieckiego artysty związanego ze sceną Bauhausu. Sceneria przypomina bardziej krajobraz ze snu niż plac budowy. Dwie żółte koparki, stojące obok siebie, wirują wokół własnej osi. Ich synchroniczne obroty są najpierw powolne, potem stają się coraz szybsze.

Świadomość ruchu jako publikacja zbiorowa wymusza wybór jednej z dwóch strategii czytelniczych: horyzontalnej, jako perspektywy całościowej, lub sfokusowanej – skoncentrowanej na poszczególnych tekstach i teoriach. W przypadku antologii, skompletowanej i zredagowanej przez Jadwigę Majewską, pierwsza ze strategii pozwala na ujęcie tej książki jako przemyślanej i silnie ukierunkowanej, całościowej koncepcji wprowadzającej polskiego czytelnika, zarówno widza-amatora, jak i praktyka, w historię i wybrane estetyki tańca XX i XXI wieku.

Przedstawicielem choreografii krytycznej w Polsce jest Rafał Urbacki – choreograf, tancerz i performer. W dyskursie o tańcu nie istnieje jednoznaczna definicja tego terminu. Twórczość Urbackiego można potraktować jako indywidualny i bardzo istotny głos w tej sprawie. Jak obszar ten definiuje sam artysta: „Choreografię społeczną czy polityczną można realizować dzięki współpracy z ludźmi reprezentującymi pewien habitus ruchowy, czyli z osobami «naznaczonymi» jakąś charakterystyczną sytuacją społeczną. Inspirujący jest właśnie ten kontekst, kontekst ich ciał do skonstruowania ruchu, który przez to już o «czymś» mówi. […] Najnowszy projekt, Stypa, inspirowany jest twórczością Billa T. Jonesa, a przede wszystkim – spektaklem Still/ Here z...

Dla mnie taniec współczesny jest pożyteczny jako strategia wyprowadzania z równowagi teatru czy teatralności. Teatr zakłada sytuację z góry wygraną, w której ktoś uwodzi kogoś fikcyjnym światem. A taniec potrafi być dziś niedowiarkiem. Kwestionuje uwiedzenie jako coś danego, bo nie przyjmuje za oczywiste intersubiektywności i wspólnoty między widzami a sceną. Teatr zwykle właśnie coś takiego zakłada: oczekuje, że jako widzowie patrzymy na nasze alter ego, co więcej, uważa się, że właśnie dlatego coś przeżywamy. Wydaje mi się, że taniec współczesny fantastycznie pokazuje, że to, co widzimy na scenie, jest przede wszystkim przedmiotem; jego „osobowość” trzeba sobie wypracować. Kiedy ciało zaczyna...