Autor: Alicja Müller

Po zakończeniu I wojny światowej Polska, wówczas już niepodległa, rozpoczęła starania o wcielenie Górnego Śląska w swoje nowo zdefiniowane granice. O losie pogranicznego regionu w marcu 1921 roku zdecydować miał plebiscyt przeprowadzony wśród jego mieszanek i mieszkańców osób, dla których tożsamość lokalna często okazywała się bardziej znacząca i, by tak rzec, namacalna niż przynależność do wyobrażonej wspólnoty narodowej. Starania obu zaangażowanych w spór stron polskiej i niemieckiej o pozyskanie możliwej największej liczby głosów były imponująco zawzięte. Ich uporczywość nie powinna dziwić. Mowa przecież o terenach szczególnie atrakcyjnych, bo odznaczających się ogromnym potencjałem gospodarczym. Ze względu na narodową indyferencję Górnoślązaczek i...

Najbardziej radykalnie na alternatywną motorykę otworzył polską choreografię Rafał Urbacki (1984-2019), który był, a w pewnym sensie wciąż pozostaje, twórcą osobnym. Trudno byłoby wskazać, poza pojedynczymi projektami, takimi jak Poruszenie Zofii Noworól, inne prace choreograficzne, w których performerki i performerzy z niepełnosprawnościami wchodzą w przestrzeń profesjonalnego teatru i tworzą choreografie krytycznie diagnozujące zastany porządek. Więcej dzieje się w przestrzeni warsztatowo-laboratoryjnej. Intensywność tych działań pozwala mieć nadzieję na to, że wyłonią się z nich projekty przeznaczone do prezentacji przed szeroką publicznością.

Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia jest wydarzeniem o charakterze przeglądu the best of. Mimo to zwykle towarzyszy mu umowne hasło, które na zasadzie synekdochy wskazuje na aktualne bolączki i pasje polskiego teatru. W tym roku zostało ono zapożyczone z popularnej kolędy, Wśród nocnej ciszy, ale przewrotnie nie odsyłało widzek i widzów do betlejemskiej stajenki; przeciwnie – wprowadzało do świata, z którego „odeszli bogowie”, pozostawiając na nim, jak pisał w wierszu dla Paula Celana Tadeusz Różewicz, poetów, których słowa i tak trafiają w ciemność. Cóż po artyst(k)ach w czasie marnym? – zdaje się pytać, trawestując Hölderlina, Bartosz Szydłowski, dyrektor artystyczny Festiwalu,...

Koniec Wielkiej Wojny to opowieść o nieuniknionym konflikcie jako o zasadzie organizującej prywatne i polityczne mikro- oraz makrokosmosy, a tym samym – wyznaczającej dramaturgiczną oś naszych intymnych i zbiorowych biografii. Leszek Bzdyl, Katarzyna Chmielewska, Piotr Stanek i Katarzyna Ustowska w serii śmieszno-strasznych scenek z życia (nie)codziennego ucieleśniają pulsujące w ich postaciach napięcia, tkając swoją narrację z dramatów i końców świata, o których wielka historia nawet nie wspomni, a które, często przemilczane i stłamszone, eskalują w końcu w groźne fobie, prowadzące do werbalnych i cielesnych aktów (auto)agresji. Wojna zaczyna się bowiem i tańczy w nas.

W spektaklu ONE Teatr Dada von Bzdülöw w sposób śmieszno-gorzki opowiada o chaosie, który – być może – jest najlepszym porządkiem, jaki potrafimy osiągnąć. Ascetycznie urządzona scena, będąca jednocześnie wariacją na temat czarnej dziury i przestrzenią naukowego (tanecznego?) eksperymentu, pełni tutaj funkcję klasycznego nie-miejsca, w którym międzyludzkie interakcje są przypadkowe i efemeryczne. Autorki i autorzy przedstawienia przyglądają się zmiennej dynamice różnych relacji, jednocześnie badając sam fenomenem ruchu jako siły warunkującej nawet nie tyle spotkania pojedynczych jednostek, ile życie jako takie w jego mikro- i makrokosmicznym wymiarze. Poszczególne interakcje bywają konstruktywne albo destrukcyjne, bezkonfliktowe albo przemocowe, ale zawsze zmieniają zastany porządek,...

W tym roku białostocki Festiwal Kalejdoskop obchodził swoje 15-lecie, a jego kuratorki – Joanna Chitruszko, Karolina Garbacik i Anna Królica – zadbały o to, by wszyscy, zarówno artystki i artyści, jak i publiczność, poczuli atmosferę święta, którego finał zbiegł się z Międzynarodowym Dniem Tańca, co uczyniło ten jubileusz podwójnie wyjątkowym. Chociaż nie zabrakło fajerwerków, rozumianych jednak nie tyle dosłownie jako spektakularne błyski na niebie, ile jako spektakle, wobec których nie sposób pozostać obojętnym, nie oznacza to, że w repertuarze znalazły się tylko przedstawienia afirmatywne, celebrujące ideę świętowania i mnożące ku niemu powody. Wręcz przeciwnie – wielu projektom towarzyszyły, mniej lub...

Dramaturgia przedstawienia została pomyślana tak, by schizofrenia stała się doświadczeniem wspólnym. Publiczność widzi obrazy, które mogłyby powstać w umyśle schizofrenicznego podmiotu. Na najbardziej dosłownym poziomie ujawnia się to  w multimedialnej  scenie (wideoklipie) objawienia będącej parodią Trójcy Świętej, która została utrzymana  w estetyce przegięcia, korespondującej z, kłopotliwym skądinąd, zjawiskiem kiczu religijnego.

Krakowski Teatr Tańca w spektaklu My|Wy buduje złożoną impresję o wspólnotowości z jednej i polskości z drugiej strony. Pusta scena, dopiero czekająca na przyjście performerek i performerów (Paulina Dziuba, Monika Godek, Jakub Kruczek, Paweł Łyskawa, Magdalena Skowron, Mateusz Ulczok, Katarzyna Węglowska-Jamroz, Katarzyna Żminkowska-Szymańska), zdaje się tautologicznym odbiciem tytułu. Przestrzeń gry oddziela od widowni czarna siatka, będąca jednocześnie symbolem paradoksu wpisanego w ideę wspólnoty, której towarzyszy nie tylko postulat afirmatywnego bycia razem, ale też, a może przede wszystkim, imperatyw wyznaczania wyraźnych granic między własnym a obcym, pożądanym a niechcianym.

Choreografka Cecilia Moisio w spektaklu Mommy Issues, zrealizowanym w Teatrze ROZBARK, analizuje zjawisko kompleksu Edypa, przy czym myśl Freuda staje się dla niej nie tyle organizującą narrację ramą, ile dramaturgicznym punktem wyjścia. Dlatego bytomskiej choreografii nie należy interpretować jako ilustracji tez autora Kultury jako źródła cierpień. Strategia Moisio polega bowiem na wpleceniu założeń tradycyjnej psychoanalizy w złożoną refleksję o relacjach matek i ich synów, a w szerszej perspektywie – kobiet i mężczyzn, której centrum stanowi to, co nieświadome i irracjonalne, a tym samym – wymykajace się reprezentacji. Ta nieprzedstawialność przekłada się na abstrakcyjną formę spektaklu, w którym ciąg przyczynowo-skutkowy zostaje...

W rozpadającym się, nieustannie bombardowanym świecie coraz głośniej zadaje się pytania o rolę wspólnoty. Stale towarzyszy im refleksja o zbiorowej odpowiedzialności, stającej się tworem rozmytym i abstrakcyjnym; terminem, a nie performatywem. W tak kształtujący się (nie)wspólnotowy krajobraz kuratorka V edycji Międzynarodowego Festiwalu Tańca Współczesnego KRoki, Jadwiga Majewska, wpisała festiwalowy program, któremu patronowało hasło „Skonfliktowani?”. Nie zabrakło wypowiedzi artystów wprost odnoszących się z jednej strony do współczesnych wspólnot, z drugiej – do światowych konfliktów i kryzysów.Do takich prac należą solowe propozycje trójki artystów: Archive Arkadiego Zaidesa, Witajcie/Welcome Aurory Lubos oraz Strategia [mimowolna reaktywacja] Leszka Bzdyla.