Autor: Elżbieta Pastecka

Z przesuwających się po scenie szafek teatralnej szatni wychodzą kolejno postacie z dziesięciu wybranych przez  twórcę i reżysera spektaklu, Zbigniewa Szymczyka,  widowisk Mistrza, tworząc na oczach widzów pantomimiczną feerię inscenizacyjnej różnorodności i niepowtarzalnego nastroju tamtych czasów.  Znawcy twórczości Henryka Tomaszewskiego bez trudu rozpoznają kolejne źródła „cytatów”, od rozpoczynających ową metafizyczną podróż trzech mini-arcydzieł, efektu wczesnego eksperymentowania Mistrza z tzw. czystym mimem:  Ziarno i skorupa, Labirynt, Kobieta; poprzez pełnospektaklowe, fabularne dzieła: Spór, Akcja – sen nocy letniej, Menażeria cesarzowej Filissy,  Hamlet –  ironia i żałoba,  Rycerze Króla Artura, aż po ostatni spektakl Tragiczne gry.  Wtajemniczanie adepta w tajniki warsztatu i twórczości...

4 listopada 1956 na scenie Teatru Polskiego we Wrocławiu miał miejsce premierowy pokaz czterech mimodramów wyreżyserowanych przez młodego tancerza baletu Opery Wrocławskiej, Henryka Tomaszewskiego. Datę tę uznaje się za dzień narodzin Teatru.

Znane to (niestety) zjawisko w sztuce scenicznej: chwytliwa publicystyka społeczno-polityczna jako jedyny środek wyrazu artystycznego, odwracający uwagę widza od   warsztatowej  nieudolności wykonawców i/lub braku inwencji twórczej lidera zespołu. Także  pozbawiona oportunizmu szlachetność intencji twórców tzw. zaangażowanych często odnosi skutek przeciwny do zamierzonego, drażniąc tanim patosem lub wręcz natrętnym koniunkturalizmem - kosztem prawdziwie artystycznego przesłania. Tylko nieliczni /dodajmy: wybitni/ wychodzą z tego cało, przekuwając „toporną” materię społeczno-polityczną w arcydzieło sceniczne. Rzecz szczególnie trudna, jeśli chodzi o sztukę taneczną, gdzie protest trzeba wykrzyczeć ciałem.   Po tysiącleciach dominacji kultury patriarchalnej, z trudem toruje sobie drogę ku społecznemu uznaniu sztuka - nazwijmy ją...

                Cicho! Cicho! Sza! Milczenie! Zoczym cud baletmistrzowski.                Wkrótce na warszawskiej scenie będzie tańczył pan Twardowski.                No, no, jest to dziw prawdziwy lub szatańskie chyba figle.                Że Twardowski robił dziwy, że opalał w ogniu tygle                I że inne robił rzeczy, z których jest postacią sławną,                Temu pewnie nikt nie przeczy, bo już o tym wiemy dawno.                Ale żeby mistrz Twardowski baletnikiem był w swym życiu,                O tym milczą podań zgłoski, to przed nami jest w ukryciu,                To przed wszystkich wieków tłumem nie okryłoby go chwałą                I za jego też rozumem dobrze...

                Cicho! Cicho! Sza! Milczenie! Zoczym cud baletmistrzowski.                Wkrótce na warszawskiej scenie będzie tańczył pan Twardowski.                No, no, jest to dziw prawdziwy lub szatańskie chyba figle.                Że Twardowski robił dziwy, że opalał w ogniu tygle                I że inne robił rzeczy, z których jest postacią sławną,                Temu pewnie nikt nie przeczy, bo już o tym wiemy dawno.                Ale żeby mistrz Twardowski baletnikiem był w swym życiu,                O tym milczą podań zgłoski, to przed nami jest w ukryciu,                To przed wszystkich wieków tłumem nie okryłoby go chwałą                I za jego też rozumem dobrze...

Fenomen Niderlandzkiego Teatru Tańca opisaliśmy dokładnie w SCENIE nr 2/2002, z okazji drugiej – po 17-stu latach – wizyty zespołu w naszym kraju.  Dobrze się stało, że  następną szansę ujrzenia tej niezwykłej grupy dostaliśmy w „zaledwie” dwa lata od tamtego wydarzenia, bowiem każda  wizyta NDT to wielka uczta duchowa dla koneserów sztuki tańca i teatru ruchu.  A to za sprawą nie tylko perfekcyjnie wyszkolonych tancerzy  ale też głównego „sprawcy” światowych sukcesów artystycznych zespołu – genialnego czeskiego choreografa, Jiriego Kyliana, który przez ponad dwadzieścia lat pełnił funkcję dyrektora artystycznego Nederlands Dans Theater, tworząc dla tego zespołu ponad sześćdziesiąt dzieł choreograficznych  (obecnie...

Dla mnie sztuka łączy się z pojęciem piękna, nie mogę tego zrozumieć inaczej” – mówił Henryk Tomaszewski, odnajdując owo piękno w ludzkim ciele. W odczuciu twórcy polskiej pantomimy ludzkie ciało jest ukoronowaniem wszystkiego, co stworzono; tej właśnie fascynacji ciałem zawdzięczamy powstanie jednego z najwybitniejszych polskich zjawisk teatralnych – Wrocławskiego Teatru Pantomimy.   Czyniąc ciało aktora podstawowym, by nie rzec – najważniejszym elementem swych scenicznych wizji, Henryk Tomaszewski nie poprzestał na eksponowaniu jego piękna i harmonii. Podporządkowując je umiejętnie swym artystycznym zamierzeniom, stawiał swoim aktorom zadania ponad ludzką miarę: poza perfekcyjnym opanowaniem skomplikowanej techniki pantomimy, musieli oni posiąść umiejętność powiedzenia ciałem...

Imponujący dorobek artystyczny Borisa Ejfmana, rosyjskiego choreografa, twórcy /w 1977 r./ Sanktpetersburskiego Teatru Baletu, zadziwia od lat różnorodnością oraz niepowtarzalnym klimatem tanecznych inscenizacji. Od kiedy jego zespołowi, nie wypuszczanemu przez ówczesne władze do krajów spoza bloku socjalistycznego,  udało się wystąpić w 1988 r. przed paryską publicznością, świat dosłownie oszalał na punkcie choreograficznych wizji rosyjskiego artysty,  stawiając go  z miejsca w rzędzie największych współczesnych twórców baletu. Sam Ejfman niechętnie i z dużymi oporami porusza spektakularnie eksponowany przez media obu półkul wątek „martyrologiczny” swojej biografii. Przyznaje, że  bardzo przeżywał odizolowanie go w latach 70-tych i 80tych od dokonań zachodniej sztuki choreograficznej, jednocześnie...

Już po raz trzeci mieliśmy okazję uczestniczyć w międzynarodowej pantomimicznej feerii.  Szkoda, że bez udziału w niej polskich artystów - w niczym nie ustępujących swym zagranicznym kolegom po fachu, trudno bowiem uznać za sukces występ inicjatora Festiwalu, Stefana Niedziałkowkiego, ongiś charyzmatycznego solisty Wrocławskiego Teatru Pantomimy. W Teatrze na Woli (21 – 27 sierpnia) zaprezentowano sześć przedstawień. Obok światowej sławy amerykańskiego mima, Gregga Goldstona (trzecia wizyta tego artysty w Warszawie) i Stefana Niedziałkowskiego ujrzeliśmy: tworzącą w Niemczech Brazylijkę, Linę do Carmo, Amerykankę Nancy Lyon oraz dwa zespoły francuskie: znakomity duet – Violaine Clanet i Laurenta Claireta oraz Teatr „Magenia” z Paryża...

Po raz trzeci zawitał do Polski światowej sławy brytyjski zespół tańca współczesnego, znany do niedawna jako Ballet Rambert od nazwiska jego założycielki, urodzonej w Warszawie, Marii Rambert.  Rambert Dance Company jest pierwszym i najdłużej istniejącym zespołem baletowym Wielkiej Brytanii – w  zeszłym roku świętował 75-lecie. Wielokrotnie zmieniał swój profil: od wielkiej klasyki baletowej wystawianej we wczesnym okresie działalności (Giselle, Don Kichot, Coppelia), poprzez prace wychowanych przez Marię Rambert wielkich „klasyków” brytyjskich: Fredericka Ashtona, Antony Tudora, Normana Morrice’a,  aż po dzieła współczesnych choreografów determinujące obecny profil zespołu.   Pobieżne choćby zaznajomienie czytelników z niezwykłym życiorysem i fascynującą osobowością Marii Rambert (Cywii...