Rafał Urbacki – ur. w 1984 roku na Górnym Śląsku, zmarł 22 maja 2019 w Gliwicach. Dorastał w Gliwicach. Reżyser, choreograf krytyczny, dyskutant społeczny, antropolog ruchu, performer na emeryturze. Studiował m.in. reżyserię dramatu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, wiedzę o teatrze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i kulturoznawstwo na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Debiutował jako tancerz na wózku w Integracyjnym Teatrze Tańca „Kierunek”. Po 11 latach spędzonych na wózku inwalidzkim opracował autorską metodę ruchu. Uczeń Iwony Olszowskiej. W swojej praktyce twórczej zainteresowany tematyką postrzegania osób z alternatywną motoryką i/lub sensoryką w kulturze, archeologią ciała robotniczego, habitusem ruchowym osób nieheteronormatywnych. Z ciekawością przyglądał się rozwojowi mikro-wspólnot miejskich, realizując projekty z lokalsami na pograniczu choreografii i pracy społecznej. Od momentu swojego debiutu w roli choreografa i performera konsekwentnie realizował kolejne moduły swojego projektu tożsamościowego skoncentrowanego wokół tematów odmienności, wykluczenia, stygmatyzacji, ale i współtworzenia społeczności, bycia częścią wspólnoty, strategii rozwoju postaw obywatelskich za pomocą sztuki performatywnej. Jego pierwsze prace miały charakter autobiograficznych lecture-performance negocjujących miejsce performera w przestrzeni semantycznej widzów – później coraz częściej przyjmowały formę multimedialnych instalacji poprzedzonych wielomiesięcznym procesem animacyjnym, pogłębionym researchem ze społecznościami lokalnymi.
Stypendysta m.in. dwukrotnie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk, Marszałka Województwa Śląskiego. Współpracował w roli wykładowcy z Akademią Muzyczną w Krakowie i z Instytutem Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
Autor ponad 50 przedsięwzięć tożsamościowych, partycypacyjnych, choreodokumentów, instalacji multimedialnych i projektów muzycznych o charakterze społecznym, m.in.:
Erynie zostaną za drzwiami (Narodowy Stary Teatr, Kraków 2016) – 24godzinna transowo-tantryczna instalacja multimedialna o percepcji malarstwa Jacka Malczewskiego z perspektywy dziecka.
Jaram się (Industriada/ Teatr Śląski, Huta Królewska 2016) – choreodokument o wygaszaniu przemysłu hutniczego na Górnym Śląsku, nawiązujący do prac choreograficznych okresu tacheryzmu oraz industrialnych imprez rave’owych. W warstwie muzycznej zostały wykorzystane fragmenty z wywiadów z byłymi i obecnymi pracownikami hut i kuźni.
Ten 21 roczek (Muzeum Śląskie/ Muzeum Powstań Śląskich, Katowice 2016) – instalacja multimedialna / koncert w przestrzeni kompleksu Muzeum Śląskiego, wieńcząca ogólnopolskie obchody 95. rocznicy Powstań Śląskich, która w krytyczny sposób odnosi się do miejscowej martyrologii.
Bloki i familoki. Kabaret społeczny (Teatr Śląski, Katowice 2015) – elektrokabaret/ koncert na temat przemian na poziomie mentalnym, urbanistycznym i kulturowym w Katowicach.
Kształt rzeczy. O węglu i porcelanie (Centrum Scenografii Polskiej, Katowice 2015) – choreodokument o pracownicach byłych zakładów przemysłowych – Porcelany Śląskiej w Katowicach-Bogucicach i sortowni KWK Katowice. Jest to instalacja z pogranicza choreografii (Kaya Kołodziejczyk), wideo (Anu Czerwiński) i pracy społecznej o archeologii ciała pracowniczego kobiety.
Nie z tej ziemi (Teatr Śląski / Industriada, Nikiszowiec 2015) – interaktywny spacer / aplikacja na telefony w przestrzeni poniemieckiej kolonii robotniczej Nikiszowiec na temat gentryfikacji dzielnicy, zaniku i przemianach wspólnoty mieszkańców.
Larmo w Bogucicach. Koncert dzielnicy (Muzeum Śląskie, Katowice 2015) – widowisko muzyczne z udziałem Orkiestry Dętej Katowice, chóru społecznego Ludzie z Bogucic i muzyka Bajzla, która na kanwie muzyki z animowanego serialu O dwóch takich co ukradli księżyc podejmuje temat migracji w dzielnicy dotkniętej restrukturyzacją lat 90.
Western (z Robertem Talarczykiem, Teatr Śląski, Katowice 2015) – spektakl o śląskich emigrantach, którzy w połowie XIX-go wieku postanowili zamieszkać w Teksasie.
Niech nigdy w tym dniu słońce nie świeci (Teatr Fredry, Gniezno 2014) – spektakl / koncert o mieszkańcach Gniezna z udziałem performerów z alternatywną motoryką i sensoryką oraz etatowymi aktorami na temat bezsensowności realizacji projektów społecznych, wykorzystujący średniowieczną legendę o wypędzeniu chromych i bezdomnych z miasta podczas odpustu św. Wojciecha.
Gatunki chronione (z Anu Czerwińskim, Teatr ROZBARK, Bytom 2014) – choreodokument z udziałem performerów z alternatywną motoryką zrealizowany w postindustrialnej przestrzeni rezerwatu ptaków „Żabie Doły” o podmiotowości jego bohaterów w polskiej rzeczywistości.
Serce robotnika napędza praca (Teatr ROZBARK, Bytom 2014) – półroczny cykl działań dla społeczności postindustrialnej dzielnicy Bytomia – Rozbarku oraz instalacja multimedialna, mające na celu wynegocjowanie nowego miejsca starej cechowni w strukturze społeczności lokalnej
pod wielkim dachem nieba cz. 1 (IV Maat Festival, Lublin 2013) – cykl działań / performans o bezdomności i roli artysty w kreowaniu wizerunku grup wykluczonych.
W Przechlapanem (Instytut Teatralny, Warszawa 2012) – spektakl / live act z udziałem performerek z alternatywną motoryką i/lub sensoryką o uprzedmiotawianiu ich przez media i kulturę.
stypa (Teatr Ósmego Dnia, Poznań 2012) – lecture-performance/ remiks pracy Urbackiego Mt 9,7 i Still / Here Billa T. Jonesa podsumowujący dwuletni projekt tożsamościowy twórcy, który na jego potrzeby wykreował postać „Paralicko-pedalskiej gwiazdeczki”. Praca o cenzurze medialnej, wykorzystująca wątki z biografii performera.
kto podskoczy jest pedałem, hej (z Łukszen Laxym, Inicjatywa Pomada, Warszawa 2012) – performans / koncert o heterofobii w środowiskach LGBTQI oraz o propozycjach nowych narracji dla ruchów wolnościowych w Polsce. Działanie było prezentowane w polskich darkroomach, m.in. w legendarnym FanTomie w Warszawie.
Pocztówka z Polski (z Łukaszem Augustowskim, 2012) – działanie w social mediach mające na celu uruchomienie postaw obywatelskich po odrzuceniu w pierwszym czytaniu propozycji ustawy o związkach partnerskich przez sejm.
rewind (Instytut Teatralny, Warszawa 2011) – spektakl o kulturze popularnej lat 90., powstały na kanwie doświadczeń z dzieciństwa performerów.
Mt 9,7 [On wstał i poszedł do domu] (Stary Browar, Poznań 2010) – autobiograficzny lecture-performance – coming out Urbaciego zrealizowany w ramach rezydencji SOLO PROJEKT 2010, o tym „dlaczego księża w Polsce mówią, ze seks z osobą niepełnosprawną nie jest grzechem, tylko aktem miłosierdzia”. Reakcja mediów na ten performans wywołała niezwykle konstruktywną debatę w przestrzeni publicznej o podmiotowości osób z alternatywną motoryką i nieheteronormatywnych.
Mover. Projekt społeczny (Śląski Teatr Tańca, Bytom 2010) – spektakl/ live act z udziałem trzech pokoleń tancerzy związanych z Międzynarodową Konferencją Tańca Współczesnego i Festiwalem Sztuki Tanecznej w Bytomiu Bytomiu o sytuacji zawodowej tancerzy/tancerek w Polsce.
Zrównywanie (z Karoliną Sokołowską ,XIV Międzynarodowa Konferencja Tańca Współczesnego i Festiwal Sztuki Tanecznej , Bytom 2010) – instalacja site-specific / koncert w spalonej szkole przy ul. Alojzjanów w Bytomiu o pauperyzacji dzielnicy i o zmianie funkcji przestrzeni publicznej w mitologii miejscowej.
Zapraszamy do wysłuchania archiwalnej rozmowy z Rafałem Urbackim o jego choreodokumentach, czyli projektach łączących choreografię z dokumentem:
http://sebastianpyplacz.pl/historia-zapisana-tancem-terazto-1/
