Rafał Urbacki – ur. w 1984 roku na Górnym Śląsku, zmarły 22 maja 2019 w Gliwicach. Dorastał w Gliwicach – reżyser, choreograf krytyczny, dyskutant społeczny, antropolog ruchu, performer na emeryturze. Studiował m.in. reżyserię dramatu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, wiedzę o teatrze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, kulturoznawstwo na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Debiutował jako tancerz na wózku w Integracyjnym Teatrze Tańca „Kierunek”. Po 11 latach spędzonych na wózku inwalidzkim od niedawna porusza się bez jego użycia dzięki opracowaniu autorskiej metody ruchu. Uczeń Iwony Olszowskiej. W swojej praktyce twórczej zainteresowany tematyką postrzegania osób z alternatywną motoryką i/lub sensoryką w kulturze, archeologią ciała robotniczego, habitusem ruchowym osób nieheteronormatywnych. Z ciekawością przygląda się rozwojowi mikro-wspólnot miejskich, realizując projekty z lokalsami na pograniczu choreografii i pracy społecznej. Od momentu swojego debiutu w roli choreografa i performera konsekwentnie realizuje kolejne moduły swojego projektu tożsamościowego skoncentrowanego wokół tematów odmienności, wykluczenia, stygmatyzacji, ale i współtworzenia społeczności, bycia częścią wspólnoty, strategii rozwoju postaw obywatelskich za pomocą sztuki performatywnej. Jego pierwsze prace miały charakter autobiograficznych lecture-performance negocjujących miejsce performera w przestrzeni semantycznej widzów – teraz coraz częściej mają formę multimedialnych instalacji poprzedzonych wielomiesięcznym procesem animacyjnym, pogłębionym researchem ze społecznościami lokalnymi.
Autor ponad 40 przedsięwzięć tożsamościowych, partycypacyjnych, choreodokumentów, instalacji multimedialnych i projektów muzycznych o charakterze społecznym, m.in.:
Erynie zostaną za drzwiami (Narodowy Stary Teatr, Kraków 2016) – 24godzinna transowo-tantryczna instalacja multimedialna o percepcji malarstwa Jacka Malczewskiego z perspektywy dziecka.
Jaram się (Industriada/ Teatr Śląski, Huta Królewska 2016) – choreodokument o wygaszaniu przemysłu hutniczego na Górnym Śląsku, nawiązujący do prac choreograficznych okresu tacheryzmu oraz industrialnych imprez rave’owych. W warstwie muzycznej zostały wykorzystane fragmenty z wywiadów z byłymi i obecnymi pracownikami hut i kuźni.
Ten 21 roczek (Muzeum Śląskie/ Muzeum Powstań Śląskich, Katowice 2016) – instalacja multimedialna / koncert w przestrzeni kompleksu Muzeum Śląskiego, wieńcząca ogólnopolskie obchody 95. rocznicy Powstań Śląskich, która w krytyczny sposób odnosi się do miejscowej martyrologii.
Bloki i familoki. Kabaret społeczny (Teatr Śląski, Katowice 2015) – elektrokabaret/ koncert na temat przemian na poziomie mentalnym, urbanistycznym i kulturowym w Katowicach.
Kształt rzeczy. O węglu i porcelanie (Centrum Scenografii Polskiej, Katowice 2015) – choreodokument o pracownicach byłych zakładów przemysłowych – Porcelany Śląskiej w Katowicach-Bogucicach i sortowni KWK Katowice. Jest to instalacja z pogranicza choreografii (Kaya Kołodziejczyk), wideo (Anu Czerwiński) i pracy społecznej o archeologii ciała pracowniczego kobiety.
Nie z tej ziemi (Teatr Śląski / Industriada, Nikiszowiec 2015) – interaktywny spacer / aplikacja na telefony w przestrzeni poniemieckiej kolonii robotniczej Nikiszowiec na temat gentryfikacji dzielnicy, zaniku i przemianach wspólnoty mieszkańców.
Larmo w Bogucicach. Koncert dzielnicy (Muzeum Śląskie, Katowice 2015) – widowisko muzyczne z udziałem Orkiestry Dętej Katowice, chóru społecznego Ludzie z Bogucic i muzyka Bajzla, która na kanwie muzyki z animowanego serialu „O dwóch takich co ukradli księżyc” podejmuje temat migracji w dzielnicy dotkniętej restrukturyzacją lat 90.
Western (z Robertem Talarczykiem, Teatr Śląski, Katowice 2015) – spektakl o śląskich emigrantach, którzy w połowie XIX-go wieku postanowili zamieszkać w Teksasie.
Niech nigdy w tym dniu słońce nie świeci (Teatr Fredry, Gniezno 2014) – spektakl / koncert o mieszkańcach Gniezna z udziałem performerów z alternatywną motoryką i sensoryką oraz etatowymi aktorami na temat bezsensowności realizacji projektów społecznych, wykorzystujący średniowieczną legendę o wypędzeniu chromych i bezdomnych z miasta podczas odpustu św. Wojciecha.
Gatunki chronione (z Anu Czerwińskim, Teatr ROZBARK, Bytom 2014) – choreodokument z udziałem performerów z alternatywną motoryką zrealizowany w postindustrialnej przestrzeni rezerwatu ptaków „Żabie Doły” o podmiotowości jego bohaterów w polskiej rzeczywistości.
Serce robotnika napędza praca (Teatr ROZBARK, Bytom 2014) – półroczny cykl działań dla społeczności postindustrialnej dzielnicy Bytomia – Rozbarku oraz instalacja multimedialna, mające na celu wynegocjowanie nowego miejsca starej cechowni w strukturze społeczności lokalnej
pod wielkim dachem nieba cz. 1 (IV Maat Festival, Lublin 2013) – cykl działań / performans o bezdomności i roli artysty w kreowaniu wizerunku grup wykluczonych.
W Przechlapanem (Instytut Teatralny, Warszawa 2012) – spektakl / live act z udziałem performerek z alternatywną motoryką i/lub sensoryką o uprzedmiotawianiu ich przez media i kulturę.
stypa (Teatr Ósmego Dnia, Poznań 2012) – lecture-performance/ remiks pracy Urbackiego Mt 9,7 i Still / Here Billa T. Jonesa podsumowujący dwuletni projekt tożsamościowy twórcy, który na jego potrzeby wykreował postać „Paralicko-pedalskiej gwiazdeczki”. Praca o cenzurze medialnej, wykorzystująca wątki z biografii performera.
kto podskoczy jest pedałem, hej (z Łukszen Laxym, Inicjatywa Pomada, Warszawa 2012) – performans / koncert o heterofobii w środowiskach LGBTQI oraz o propozycjach nowych narracji dla ruchów wolnościowych w Polsce. Działanie było prezentowane w polskich darkroomach, m.in. w legendarnym FanTomie w Warszawie.
Pocztówka z Polski (z Łukaszem Augustowskim, 2012) – działanie w social mediach mające na celu uruchomienie postaw obywatelskich po odrzuceniu w pierwszym czytaniu propozycji ustawy o związkach partnerskich przez sejm.
rewind (Instytut Teatralny, Warszawa 2011) – spektakl o kulturze popularnej lat 90., powstały na kanwie doświadczeń z dzieciństwa performerów.
Mt 9,7 [On wstał i poszedł do domu] (Stary Browar, Poznań 2010) – autobiograficzny lecture-performance – coming out Urbaciego zrealizowany w ramach rezydencji SOLO PROJEKT 2010, o tym „dlaczego księża w Polsce mówią, ze seks z osobą niepełnosprawną nie jest grzechem, tylko aktem miłosierdzia”. Reakcja mediów na ten performans wywołała niezwykle konstruktywną debatę w przestrzeni publicznej o podmiotowości osób z alternatywną motoryką i nieheteronormatywnych.
Mover. Projekt społeczny (Śląski Teatr Tańca, Bytom 2010) – spektakl/ live act z udziałem trzech pokoleń tancerzy związanych z Międzynarodową Konferencją Tańca Współczesnego i Festiwalem Sztuki Tanecznej w Bytomiu Bytomiu o sytuacji zawodowej tancerzy/tancerek w Polsce.
Zrównywanie (z Karoliną Sokołowską ,XIV Międzynarodowa Konferencja Tańca Współczesnego i Festiwal Sztuki Tanecznej , Bytom 2010) – instalacja site-specific / koncert w spalonej szkole przy ul. Alojzjanów w Bytomiu o pauperyzacji dzielnicy i o zmianie funkcji przestrzeni publicznej w mitologii miejscowej.
Posłuchaj rozmowy z Rafałem Urbackim o jego choreodokumentach, czyli projektach łączących choreografię z dokumentem:
http://sebastianpyplacz.pl/historia-zapisana-tancem-terazto-1/
***
Choreograf i autor ruchu w ponad 50 produkcjach filmowych i spektaklach teatralnych m.in. duetu Strzępka/Demirski – Tęczowa Trybuna 2012 (Teatr Polski, Wrocław 2011), musicalu Położnice Szpitala Św. Zofii (Teatr Rozrywki, Chorzów 2011), W imię Jakuba S. (Teatr Dramatyczny, Warszawa 2011), Courtney Love (Teatr Polski, Wrocław 2012), Radosława Rychcika Dwunastu gniewnych ludzi (Teatr Nowy, Poznań 2012), Karoliny Kalwat Królowa ciast (Teatr im. Jaracza, Olsztyn 2013), Zażynki (Teatr Polski, Poznań 2013) i inne.
Stypendysta m.in. dwukrotnie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk, Marszałka Województwa Śląskiego. Od kilku lat współpracuje w roli wykładowcy z Akademią Muzyczną w Krakowie, a ostatnio z Instytutem Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
Obecnie pracuje nad tematem archeologii ciał byłych pracowników fabrycznych w filmie / pracy społecznej Jaśminy Wójcik Symfonia Fabryki Ursus (Polski Instytut Sztuki Filmowej / Muzeum Sztuki Nowoczesnej / Wajda School). W 2013 roku wraz z sąsiadami zainicjował działalność nowego miejsca spotkań w bloku dla jego mieszkańców. Od tego czasu odbywa się nieprzerwanie działalność animacyjna w obrębie tej małej wspólnoty, której drobne świadectwa można znaleźć na profilu facebook’owym Urbackiego.
Mieszka w Katowicach.
